‘zbekiston respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi

7 .2 . Qishloq vrachlik uchastkasi
Q ishloq tu m a n i h u d u d id a joylashgan sh irk at x o ‘jalik larid a, m a ­
halliy sa n o a t k o rx o n ala rid a h a m d a b o sh q a o b y e k tla rd a shifokorlik 
uchastkasi tashkil qilinadi. Tibbiy xizm at uchastka tam oyihda uyush- 
tiriladi. U chastka shifoxonasi yoki am bulatoriyasi feldsher-akusherlik 
p u n k ti a h o li z ic h c h e k k a jo y la rd a jo y la sh a d i. A holi yash ay d ig an
jo y n in g k attalig i, rad iu si, iq tiso d iy o ti in o b atg a o lin ib feld sh er- 
a k u sh erlik p u n k tla ri tash k il etiladi.
Q ishloq aholisiga birinchi bosqichdagi shifokorlik yordam i Q U K , 
Q V A , Q V P larid a k o ‘rsatilad i, y a ’ni d a v o la sh -p ro fila k tik a , tu g ‘- 
ru q q a y o rd a m b e rish , o n a lik va b o lalik n i m u h o fa z a qilish , e p id e ­
m iyaga q arsh i ta d b irla r am alga oshiriladi.
7.2.1. Feldsher-akusherlik punkti (FAP)
Q ish lo q aholisiga tibbiy x izm atn i y a q in la sh tirish m aq sad id a 
c h o ‘l, yaylov, to g 1 li jo y la rd a feld sh e r-a k u sh e rlik p u n k tla ri tash k il 
etilad i. F eld sh e r-a k u sh e rlik x izm atini tashkil qilish q ish lo q aholisi 
so g ‘lig‘ini saq lash tiz im in in g o ‘ziga xos x u su siy a tid ir. F e ld sh e r- 
a k u sh erlik p u n k tla rid a b itta d a n feldsher, a k u s h e r va k ich ik tibbiy 
xodim ishlaydi. Bu p u n k td a kechiktirib boM maydigan shifokorgacha 
boMgan davolash ishlari F A P va uyda b ajariladi, pro filak tik a ishlari 
q ilin a d i (3 0 -ja d v al). O 'tk ir y u q u m li kasallik a n iq la n g a n b e m o r 
ajra tib q u y iladi va sh ifo x o n alarg a yo tq izish ishlari tash k il qilin ad i. 
B em orlarga sh ifo k o r m aslahati yoki y o rd am i k erak b o ‘lganda feld­
s h e r b e m o rla rn i feld sh e r-a k u sh e rlik p u n k tig a kelgan shifo k o rlarg a 
k o ‘rsa ta d i, Q V P ga y u b o rad i.
F A P x o d im la ri tib b iy k o ‘rik larn i ta s h k illa sh tirish va o T k a - 
zish d a, b a ’zi ah o li g u ru h la rin in g sog'ligrini k u zatu v ostiga olishda,
144

---

b o la la r va h o m ila d o r ay o llarni b o rib k o ‘rish va m utaxassislarga 
k o ‘rsatish , u larn i so g ‘lo m lash tirish d a , h o m ila d o r ay o llarni tu q - 
q u n c h a statsionarga yotqizish va shu kabi ishlarda ishtirok etadilar.
30-jadval
F e ld sh e r-ak u sh e rlik pu n k tlari soni va unga m u ro ja at qilganlar
V ilo y a tla r
F e ld sh e r-a k u sh e rlik p u n k ti
2 0 0 2 -y il
2 0 0 3 -y il
S o n i
M u ro ja a tla r
S o n i
M u ro ja a tla r
T o s h k e n t sh.
-
—
—
—
A n d ijo n
219
2 1 4 6 ,6
180
135 8 ,4
B u x o ro
59
4 3 0 ,7
4 2
3 0 9 ,4
Jiz z a x
150
7 2 9 ,9
139
7 8 0 ,7
Q a s h q a d a ry o
4 2 6
3 5 5 8 ,6
393
3 4 3 2 ,6
N a v o iy
116
1 0 5 3 ,0
116
1 1 2 3 ,6
N a m a n g a n
147
2 7 8 9 ,7
120
1 4 6 0 ,2
S a m a rq a n d
481
4 9 9 3 ,6
4 4 4
3 8 8 9 ,9
S u rx o n d a ry o
4 6 2
2 8 4 7 ,8
398
2 6 6 0 ,5
S ird a ry o
33
1 7 9 ,5
25
1 2 0 ,6
T o s h k e n t
264
1 86 6 ,7
195
184 9 ,5
F a rg 'o n a
251
4 8 6 2 ,7
240
4 1 3 1 ,4
X o ra z m
112
2 0 6 6 ,9
102
9 9 7 ,4
Q o r a q a lp o g 'is to n Resp.
331
3 9 5 9 ,7
3 2 5
4 1 2 6 ,4
O 'z b e k is to n Resp.
3051
3 1 4 8 5 ,4
2 7 1 9
2 6 2 3 9 ,6
F e ld sh e r-a k u sh e rlik p u n k tla ri z a ru r tibbiy y o rd am k o ‘rsatish 
u c h u n kerakli tibbiy a sb o b -u sk u n a la rg a , b o g ‘lov m ateriallarig a, 
d o ri-d arm o n larg a ega b o ‘ladi.
F eld sh er-ak u sh erlik p u n k tin in g ish faoliyati uchastka yoki Q V P 
shifokorlari rahbarligida am alga oshiriladi va nazorat qilinadi. F eld­
sh e r-a k u sh e rlik p u n k tin in g o ‘rta tibbiy xodim lari u chastka, tu m a n
s h ifo x o n a la ri k o n fe re n s iy a la rid a q a tn a s h a d ila r, b o sh sh ifo k o r 
rejasiga m uvofiq o ‘z m alak alarin i oshiradilar.
F e ld sh e r-a k u sh e rlik p u n k ti m udiri bem orlarga 5 kunga m eh n a t 
q o b iliy atlarin i y u q o tg an lik v araqasini berishi m u m k in , c h o ‘zishni 
u ch astk a shifokorlari am alga oshiradi. .
1 0 -2 2
145

---

F e ld sh e r-a k u s h e rlik p u n k tla rid a kelgusi yil u c h u n so g ‘lo m - 
lash tirish ta d b irla rin in g k o ‘p ta rm o q li rejasi tu zila d i. Bu rejada 
a h o li y ashaydigan jo y la rn i o b o d o n la sh tirish , o b y e k tla rn in g s a n ita ­
riya h o la tin i yax sh ilash , so g ‘lo m lash tirish , d a v o la sh -p ro fila k tik a
va h o k azo ishlarni am alga o shirish k o ‘z d a tu tila d i. K o ‘z d a tu tilg an
ish la r s h irk a t x o ‘ja lik la rid a bajarilish i m u n o sa b a ti b ila n rejani 
x o ‘jalik rah barlari, sanitariya feldsheri im zolaydilar. X o ‘jalik rejalari 
u m u m iy yig‘ilish d a m u h o k a m a q ilin ad i va m ah alliy h o k im iy at 
tasd ig ‘id an o ‘ta d i, kerakli pul m ab lag ‘i ajratiladi. B ajarish m u d d ati 
va ijrosi tayinlanadi. Reja m ahalliy h okim iyat tasdig‘id a n o ‘tg an d an
keyin b a rc h a ta s h k ilo tla r u c h u n m ajburiy h iso b la n a d i.
F eld sh er-akusherlik p unkti xodim larining ishlari m axsus hujjat 
shakllarida qayd qilinishi va u lar asosida F A P feldsherining b ir yillik 
hisoboti yozilishi lozim . FA P hisobotida q ancha aholiga xizm at ko ‘r- 
satilishi, tran sp o rt b o r-y o ‘qligi, sh tatlam in g bandligi k o ‘rsatiladi. Bu 
esa tu m an , viloyatlam ing FAPlari kadrlar bilan ta ’m inlanishi to ‘grisida 
xulosaga kelishga im kon beradi va u quyidagicha aniqlanadi:
Band shtatlar soni 
^
Umumiy shtatlar soni
H isobotga quyidagi m a ’lu m o tla r kiritiladi: feld sh e r-a k u sh e rlik
p u n k tla rid a va uyda k o ‘rsatilgan tibbiy y o rd am , ju m la d a n , bolalar, 
h o m ilad o rlarg a k o ‘rsatilgan yo rd am , qabul qilin g an tu g ‘ru q la r soni 
(tug‘ruqxonaga yotqizilm aganlar soni), 3 yoshgacha hisobga olingan 
b o lala r so n i, h o m ila d o r va tu q q a n la r soni, uyda o ‘lg an lar soni, 
tu g ‘ilgan b o lala r so n i (vazni, c h a la tu g ‘ilganlar, sil kasaliga qarshi 
e m la n g a n la r), sh ifo k o rla rn in g kelishi, sa n ita riy a m ao rifi ishlari 
(su h b a tla r so n i, ja m o a t-s a n ita riy a in spektorlari soni) va h o k azolar.
F A P h iso b o tig a feld sh e r « tu sh u n tiru v xati»ni q o ‘sh ib y u b o rad i 
va u n d a g i m a ’lu m o tla rg a a so sla n ib fe ld s h e r-a k u s h e rlik p u n k ti 
faoliyatiga b a h o b e rish m u m k in :
1. B ir kishining yil davom ida FA Pga q atn ash in in g o ‘rta c h a soni:
Bir yil davomida FAPga qatnaganlar soni ^
Umumiy aholi soni
146

---

2. F e ld sh e rn in g b ir soat ich id a qabul qilgan b e m o rla r soni:
B ir y il d a v o m id a F A P g a q a tn a g a n la r s o n i 
_ 4 0 0 0 _
4
g 
Q a b u ld a g i ish s o a t • b ir y ild a g i ish k u n i s o a ti 
^ * 275
3. F e ld sh e rn in g b ir k u n d a q abul qilgan b e m o rla r soni:
B ir yil ic h id a F A P g a q a t n a g a n la r s o n i _ 4 0 0 0 _ ^ ^
B ir y ild a g i ish k u n la ri s o n i 
275
4. Feldsherning bir kunda bem orlam ing uyiga borib yordam berishi:
B ir yil ic h id a u y d a k o ‘r s a tilg a n y o r d a m la r s o n i 
1000
B ir y ild a g i is h k u n la ri s o n i 
275
= 3,6.
5. U m u m a n yo rd am k o ‘rsatilgan b e m o rlar soniga nisbatan uyga 
b o rib k o ‘rsatilgan y o rd a m hajm i:
Uyga qatnash s o n i 
. 100 = 1000 m0 = 20 foiz
Umumiy yordam ko‘rsatish soni 
4UUU
6. B archa kasalliklar ich id a a n g in a bilan kasallan g an larn in g
u m u m iy so n i (foiz):
Angina bilan kasallanganlarsoni 
50
• 100 = 
• 100 = 5 foiz.
Barcha kasalliklar soni 
,uuu
7. B archa kasalliklar ichida gipertoniya bilan kasallanganlarning 
u m u m iy hajm i (foiz):
Gipertoniya bilan kasallanganlar soni 
25 
^ ^ ^ .
------------------------------------------------- • 100 = -r™ • 100 = 2,5 foiz.
Barcha kasalliklar soni 
1UUU
8. 3-y o sh g a c h a b o ‘lgan b o la la r u c h u n u yda o ‘tkazilgan p a t-- 
ro n ajlarn in g o ‘rta c h a soni:
Uyda o‘tkazilgan patronajlar soni 
7 0 0 _ ^
3 yoshgacha bo‘lgan bolalar soni
147

---

9. 
H o m ila d o r va yangi tu q q a n ay o llarni uyga b o rib k o ‘rishning 
o ‘rta c h a soni:
Homilador va yangi tuqqan ayollarni borib ko‘rish soni _ 500 
^
Homilador va yangi tuqqan ayollar soni 
^0
10. H o m ila d o rla rn i to ‘liq hisobga olish:
Hisobga olingan homiladorlar soni . . .
30 |ПЛ 
1АЛГ .
--------------------------------------------- • 100 = 
• 100 = 100 foiz.
Tug‘ruqlar soni
F A P h iso b o tid a b a ’zi m a ’lu m o tla r ro ‘yxati k o ‘rsatilad i. M a- 
sa la n , te ra p e v t 15 m a rta , p e d ia tr 6 m a rta , S E N M sa n ita riy a s h i­
fokori 4 m arta FA Pga keldi va yordam ko‘rsatdi. 15 ta m a ’ruza qilindi, 
200 m a r o ta b a s u h b a t o ‘tk a z ild i. B a k te rio lo g ik la b o ra to riy a g a
te k sh irish u c h u n 150 ta m ate ria l j o ‘n a tild i. H is o b o td a x iz m a tc h i- 
la rn in g n o rm a d a g i b a n d lig ig a , ish sifatig a, a y n iq sa h o m ila d o r 
a y o lla r ah v o lig a e ’tib o r berish lozim .
F e ld sh e r yoki a k u sh e rk a tirik tu g ‘ilgan b o la n in g o ta -o n a sig a
bo la h a q id a m a ’lu m o tn o m a berad i. M ah alliy h o k im iy at boMimlari 
m a ’lu m o tn o m a asosida bolani ro ‘yxatga oladi.
H o m ila o ‘lik tu g ‘ilganda (nafas olish belgilarisiz) feldsher (ak u ­
sh erk a) b o lan in g o ‘lik tu g ‘ilganligi to ‘g ‘risidagi m a ’lu m o tn o m a n i 
t o ‘ldiradi va ro ‘yxatga olish u c h u n m ahalliy ho k im iy at boMimlariga 
olib b oradi. M a ’lu m o tn o m a d a o ‘lim sabablari k o ‘rsatilishi lozim , u 
a n iq b o ‘lm asa, sababi a n iq la n ad i deb yozish kerak.
0 ‘lim h o d isa si y u z b e rg a n d a , F A P feld sh eri jo riy e tilg a n m a x ­
sus «feld sh er m a ’lu m o tn o m a si» n i vafot e tg a n sh a x sn in g q a rin - 
d o s h -u ru g ‘lariga, m ahalliy hokim iyat b o iim la rig a to p sh irad i. M a ’- 
lu m o tn o m a n in g q o lg an b o ‘lagi h iso b o t u c h u n sa q la n a d i.
0 ‘lim h aq id ag i m a ’lu m o tn o m a o ‘lim sababi a n iq la n g a n d a n
so ‘ng b e rilad i. M a ’lu m o tn o m a d a oM im ning asosiy sababi (shikast- 
la n ish , g ip e rto n iy a kasalligi va h .k .) va q o ‘s h im c h a sababi (q o ‘- 
sh ilgan k asalliklar) k o ‘rsatilishi lozim .
Bola bir oyligida o ‘lsa, m a’lum otnom ada uning m uddatida yoki chala 
tugilganligi, tug‘ilgandagi tanasining og‘irligi ko‘rsatiladi. M a’lum ot- 
nom aning to ‘gri to ‘ldirilganligini m as’ul shifokor tekshirib ko‘rishi lozim.
148

---