Amaliy ma tema tika V a axborot texnologiy alarining zamona viy

 
Эргашев А.А. 
БухДУ, катта ўқитувчи 
Авезов А.А 
БухДУ, катта ўқитувчи 

 
 
 
 
 

---

410 
Biznes jarayonining asosiy xususiyatlari shundan iboratki, bu umumiy manfaatlar uchun tizimga 
birlashtirilgan cheklangan subyektlar va obyektlar to‘plamidagi munosabatlar, motivlar, cheklovlar va 
resurslar bilan belgilanadigan cheklangan va o‘zaro bog‘langan harakatlar to‘plamidir. 
Biznes jarayonlari 
asosiy, o`zaro bog`liq, yordamchi, ta’minlovchi, boshqaruv jarayonlari va 
rivojlanish jarayonlariga
bo‘linadi. 
Asosiy biznes jarayonlari - 
bu korxonani yaratish va iqtisodiy faoliyatning ma'lum bir natijasiga 
erishishni ta'minlash uchun maqsadli obyektlar bo‘lgan tovarlar ishlab chiqarish yoki xizmatlar ko‘rsatishga 
qaratilgan jarayonlar.
 
O‘zaro bog‘liq biznes jarayonlari - 
bu korxona xo‘jalik faoliyatining tegishli natijalarini 
shakllantirishga olib keladigan jarayonlar.
 
Yordamchi va ta’minlovchi biznes jarayonlari - 
bu asosiy va tegishli jarayonlarning hayotiy ta'minoti 
uchun mo‘ljallangan va ularning o‘ziga xos xususiyatlarini qo‘llab-quvvatlashga qaratilgan jarayonlar. 
Boshqaruv biznes jarayonlari - 
bu har bir biznes-jarayon va umuman korxona darajasidagi 
boshqaruv funktsiyalarining butun majmuasini qamrab oluvchi jarayonlar.
 
Rivojlanish biznes-jarayonlari 
ishlab chiqarilgan mahsulot yoki xizmatlarni takomillashtirish 
jarayonlari, texnologiyalarni ishlab chiqish jarayonlari, uskunalarni o‘zgartirish jarayonlari, shuningdek 
innovatsion jarayonlardir.
 
Biznes jarayonlarining tavsifi ularni keyinchalik tahlil qilish va takomillashtirish maqsadida amalga 
oshiriladi. Biznes-jarayonlarni modellashtirish nafaqat korxona qanday ishlashini, uning tashqi tashkilotlar, 
mijozlar va yetkazib beruvchilar bilan o‘zaro munosabatini, balki har bir alohida bo‘linma, uchastka, ish 
joyida faoliyat qanday tashkil etilganligini tahlil qilish imkonini beradi. 
Biznes jarayonlarining tavsifi ularni keyingi tahlil qilish va takomillashtirish maqsadida amalga 
oshiriladi. Biznes-jarayonlarni modellashtirish nafaqat korxona qanday ishlashini, uning tashqi tashkilotlar, 
mijozlar va yetkazib beruvchilar bilan o‘zaro munosabatini, balki har bir alohida bo‘linma, uchastka, ish 
joyida faoliyat qanday tashkil etilganligini tahlil qilish imkonini beradi. 
Umuman olganda, biznes-jarayon modeli quyidagi savollarga javob berishi kerak, bu har tomonlama 
tahlil qilish, biznes jarayonini barcha nuqtai nazardan ko‘rib chiqish va uni batafsil ko‘rib chiqish imkonini 
beradi: 
▪
istalgan yakuniy natijaga erishish uchun qanday protseduralar (funktsiyalar, ishlar) bajarilishi 
kerak; 
▪
ushbu protseduralar qanday tartibda amalga oshiriladi; 
▪
ko‘rib chiqilayotgan biznes-jarayon doirasida qanday nazorat va boshqaruv mexanizmlari 
mavjud; 
▪
jarayonning protseduralarini kim amalga oshiradi; 
▪
har bir jarayon protsedurasi qanday kirish hujjatlari/ma'lumotlaridan foydalanadi; 
▪
jarayon protsedurasi qanday chiquvchi hujjatlarni/ma'lumotlarni yaratadi; 
▪
har bir jarayon protsedurasini bajarish uchun qanday resurslar kerak; 
▪
protseduraning bajarilishini qanday hujjatlar/shartlar tartibga soladi; 
▪
qanday parametrlar protseduralarni amalga oshirishni va butun jarayonni tavsiflaydi.