QəDİm miSİrda dərmanşÜnasliq

DAXİLİ VƏ STRUKTUR QÜSURLARI 
Qədim Misirlilər həm anadangəlmə, həm də qazanılmış müxtəlif xəstəliklərdən əziyyət çəkirdilər ki, bu da onların mədəni təcrübələrini və ətraf 
mühitini təkamül etməyə imkan verirdi. Nadir də olsa, axondroplaziya (boyun geriləməsi) bir çox Bes relyef və bəzəklərində təsvir edilmişdir. 
Ən yaxşı nümunələrdən ikisi, Djehor sarkofaqında (son dövr) axondroplastik rəqqasın təsviri və Tutanxamonun məzarında axondroplastikin 
(cırtdanlıq) üzdüyü alebastr ayaqqabısının təsviridir. 
Qədim Misirdə digər ümumi xəstəliklər artrit (oynaqların iltihabı), osteomielit (sümük iliyinin iltihabı) və periostit (sümüklərin xarici qişasının 
iltihabı) idi; 1961-ci ildə baxılan 133 mumiyanın 30%-də Harrisin xəttləri (böyümə dayandırma xətləri) olduğu müəyyən edildi. B.C. Eramızdan 
əvvəl 1500-1000-ci illərə aid olan 185 Nubiya skeleti üzərində aparılan başqa bir araşdırma göstərdi ki, qadınların xəstəlikdən ən çox əziyyət 
çəkdiyi, ehtimal ki, zəif qidalanma və doğum təzyiqləri nəticəsində. Neoplaziya (şiş) nümunələri azdır, lakin bəzi osteoxondroma (xoşxassəli 
sümük şişinin bir növü), eləcə də B.C. Eramızdan əvvəl 835-ci ilə aid qadın mumiyasında sol döşün fibroadenoması (süddə ən çox rast gəlinən 
xoşxassəli şiş) aşkar edilib. Nəhayət, Asyutdan iki skeletin (təqribən eramızdan əvvəl 1000-ci il) çənə və bifid qabırğalarında çoxsaylı kistik 
lezyonların olması aşkar edildikdən sonra çoxlu bazal hüceyrəli nevusların qeyri-adi halı diaqnozu qoyuldu. Çox müxtəlif xəstəliklərin 
mövcudluğu, çox vaxt həkimlər tərəfindən hazırlanmış və nəsillər boyu papirus və ağızdan-ağıza ötürülən müalicələr əsasında idarə olunan 
qədim Misir "Swnw" nin üzləşdiyi problemlər haqqında fikir verir. 
Şəkil 31. Xəstəliyin xarakterini ifadə edən heroqlif. (a) zədə (b) nəfəs darlığı (c) sınıq və ya yerindən çıxmış sümüyü təmsil edən şəkil 

---

Şəkil 32. Xəstəliyin təsvirləri heroqliflərlə ifadə edilir. (a) Müalicə edilə bilən 
Təbii olaraq baş verməyən və ya təbii olaraq baş verən xəstəlik və ya qəza. (b) ağızdan qan. (c) bəlğəm. (d) nəcis