rialni idrok qilishga tayyorligi haqida axborot berishi kerak. Kirish
qismida pedagog bolalarning b olg 'u si mashg'ulot haqidagi dastlabki
tasavvurlarini shakllantiradi, ularning faoliyatini tashkil etadi, va’ni
baholash sistemasi bilan tanishtiradi, mashg'ulot planini ma'lum qiladi,
ularni komandalarga boiadi. Baholashning an'anaviy tizimida pedagog
aniq mezonlarni berishi. zarur qoidalarni tushuntirishi kerak. Bolalar
guruhlarga bo'linganda ularning xatti-harakatlarini raqobat asosiga
emas, balki hamkorlik asosiga qurish lozim. Buning uchun quyidagi
usul samaralidir: guruhlarga to'g'ri javoblar uchun baholar o'rniga
qirqib ajratilgan rasmning bolakchalari tarqatiladi. Mashg'ulotning
107
yakuniy qismida bu b o ia k la r d a n um um iy rasm y i g ila d i ham da ballar
miqdori emas, balki u m um iy natija muhimligi ayon b o iib qoladi. Mash™
g'u lotning kirish qismida bolalarni faollashtirishning turli-tum an metod-
lari ham da vositalaridan: m uam m oli suhbat, rebus, krassvord, topqirlik
va chaqqonlikka doir topshiriqlar va hokazolardan foydalanish m um kin.
3.
M a sh g ‘ulotning asosiy qismi vaqt jihatidan eng davom li b o iis h i
kerak (m ashg'ulotning 2/4, 13 dan sal ko'proq qismi).
Pedagogik maqsad:
m ash g ‘ulotning asosiy g'ovasini amalga
oshirish.
Tipik xatolar: bolalarning qisman yoki butunlay passivligida peda-
gogning faolligi. M etodlarning bir xilligi - faqat hikoya yoki suhbat.
K o 'rgazm alilikning yo'qligL foydalaniladigan tarbiya vositalarining
ju d a h am kamligi. Ongni shakllantirish m etodlarining xulq-atvorni
shakllantirish m etodlaridan ustunligi. Darsning o'quv muhiti yaratilishi.
Ibratlilik, o'rganish, nasihatgo'ylik qilish.
Metodik tavsiyalar:
agar
bolalar m aksim al ravishda faol b o isalar, m ashg'ulotning rivojlan
tiruvchi, to 'g iilo v c h i, shakllantiruvchi. tarbiyalovchi, t a i i m beruvchi
vazifalarini am alga oshirishda tarbiyaviy sam ara yuqori b o ia d i. Sinf
dan tashqari m ashg'ulotda bolalarni faollashtirishda darsdan farq
qiladigan alohida emotsional m uhitni yaratish birinchi darajali ah a
miyatga ega. Masalan, bolalardan q o ila rin i ko4tarish, o'r nilaridan
turish talab etilmaydi. Intizom ni saqlab turish uchun alohida qoidalar
jo riy qilinadi. Bir masala yuzasidan bir necha o'quvchi o‘z fikrini
bildirishi eng qulaydir. Pedagogning nutqida «to'g'ri», «balli», «ofarin»
deb baholaydigan fikrlarning boim asligi, baholar oim iga xayrixohlik,
his-hayajon, pedagogning his-tuyg'ularini ifodalovchi, qoyil qolish
bilan aytilgan «На», «Juda qiziqarli». «Yangi xabaring uchun rah mat».
«Shundaymi?», «Buni qarang-a!» kabi iboralardan foydalanish iliq,
xayrixohlik m uhitining yarati 1 ishiga yordam beradi. A gar pedagog
xulq-atvorni shakllantirishning xilma-xil m etodlaridan iloji boricha
ko‘p foydalansa: vaziyatni, o'y inni tarbiyalovchi mashqlar, o'rgatish.
topshiriqlar berish, m ashg'ulotga turli xil faoliyat turlari: mehnat,
ijodiy ishlar, sport elementlari va hokazolarni kiritsa samaradorligi
oshib boradi. Pedagog turli faoliyat turlarini tashkil etishda bolalarni
gu ru h larg a birlashtirar ekan, ularni bir-birlari bilan erkin m uom alada
b o i a d i g a n qilib joylashtirishi, vazifalarni esa har bir ishtirokchi o*zi
108
|