Arenlar va aromatik uglevodorodlar
Yüklə 52,82 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Aromatik birikmalarning elektrofil o‘rin almashinish reaksiyalari
|
.. _ + + n=0 n=1 n=1 n=2 n=3 Aromatik uglevodorodlarni olish usullari. Benzol qatori aromatik uglevodorodlari ba’zi neftlarning tarkibida uchraydi. Shuning uchun ularni neftdan olish mumkin. Benzol va uning gomologlarini ko‘mirni kokslash jarayonida hosil bo‘luvchi smoladan olish mumkin. Toshko‘mirni quruq haydash (piroliz) havosiz sharoitda, 1000 0 S da amalga oshiriladi. Bunda 75-80% koks (metallurgiya sanoati uchun), va koks gazi olinadi (benzol, toluol, ksilollar va metan, vodorod, CO 2 , etilen va atsetilenlardan iborat). Toshko‘mir smolasi: benzol, toluol, ksilollar, etilbenzol va h.k. dan iborat. Og‘ir fraksiyasi naftalin, antratsen, fenantren va ularning hosilalaridan iborat aralashma bo‘lib, qayta ishlanadi va komponentlarga ajratiladi. Aromatik uglevodorodlarni quyidagi usullar yordamida sintez qilish mumkin: 3. Degidrogenlash va halqalash Izomerlanishi va nomlanishi Aromatik birikmalarning elektrofil o‘rin almashinish reaksiyalari Benzol va uning gomologlari elektrofil (E + ) reagentlar bilan reaksiyaga kirib aromatik halqadagi bir yoki bir nechta vodorod atomini hujum qilayotgan elektrofil guruhga almashtiradi: Elektrofil o‘rin almashinish reaksiyasi mexanizmi Elektrofil o‘rin almashinish reaksiyasining umumiy ko‘rinishini ifodalash uchun elektrofil zarrachani E Қ deb belgilaymiz. Aromatik qatorda yuqorida keltirilgan barcha o‘rin almashinishlar bir xilda ya’ni elektrofil zarrachani aromatik -elektron sistemaga hujumi bilan boradi va aromatik birikma bilan elektrofil zarracha orasida kuchsiz bog‘langan -kompleks hosil bo‘ladi. Bu kompleksda aromatik birikma donor, elektrofil zarracha esa akseptor vazifasini bajaradi: Hosil bo‘lgan -kompleks -kompleksga aylanadi va bu aylanish jarayonida aromatik -sistema buzilib hujumga uchragan uglerod atomi sp 2 gibridlanishdan sp 3 gibrid holatiga o‘tadi, elektrofil YE Q uglerod bilan haqiqiy kovalent bog‘ hosil qiladi: Eelektrofil almashinish reaksiyasi -kompleksdan proton ajralib chiqishi va aromatik -elektronlar sistemasini tiklanishi bilan tugaydi: Yüklə 52,82 Kb. Dostları ilə paylaş:
|