2-тема. Turizmde sapa dárejesin bahalaw uchın qollanılatuǵın usıllar

---

2-тема. Turizmde sapa dárejesin bahalaw uchın qollanılatuǵın usıllar 
1. Xizmetler sapa dárejesin bahalawdıń mazmunı hám kórsetkishleri.
2.Xizmetlerdi ekspert bahalaw texnologiyasi.
3.Xizmet sapası dárejesin bahalaw usılları.
Xızmetler sapasın bahalaw jáne onı arttırıw ushın sapa dárejesin bahalaw zárúr 
bolıp tabıladı. Ónim hám xızmetler sapasın muǵdarlıq tárepten bahalaw menen 
baylanıslı bolǵan iskerlik tarawına kvalimetriya dep ataladı. 
Xızmet sapası dárejesin bahalaw xızmet sapası sistemasında zárúrli basqarıw 
tásirin ámelge asırıwda tiykar bolıp xizmet etedi. Sapanı qáliplestiriwshi 
elementler sapa kórsetkishleri dep ataladı hám túrlishe usıllar járdeminde 
anıqlanadı
Óz-ara báseke sharayatında xızmet kórsetiwshi kárxana óz xızmetin realizatsiya 
qılıwda ekonomikalıq strategiya hám taktikaning túrli variantlarınan eń maqulın 
tańlawı kerek. Bunda sarıplanatuǵın ǵárejetler artıqlaw bolsada joqarı sapanı 
támiyinleytuǵın variantlardı tańlaw zárúr. 
Ámeliyatta xızmet kórsetiw hújjetlerinde kórsetilgen sapa kórsetkishleri 
qáliplestiriler eken, olar mudamı usınday sapa kórsetkishlerine erisedi dep aytıp 
bolmaydı. 
Kórsetiletuǵın xızmetler boyınsha sapa kórsetkishleriniń hújjetlerde keltirilgen 
sapa normalarına sáykes keliw dárejesi sapa dárejesi dep ataladı. 
Ádette, xızmet kórsetiwdegi sarıplanatuǵın ǵárejetler olardı jaratıw ushın jusalǵan 
ulıwma qárejetler hám de sıpatsız xızmetlerdi jaratıwǵa ketken ketken 
ǵárejetlerden ibarat boladı. Qadaǵalaw qanshelli anıq, tıyanaqlı ótkerilse, sıpatsız 
xızmetler kórsetiw esabına joytıwlar sonshelli qisqaradı, biraq qadaǵalaw 
ǵárejetleri artıwı múmkin.
Ulıwma kórinisinde xızmetler sapasın bahalaw tómendegi basqıshlarda ámelge 
asırılıwı múmkin. 
1. Sapa dárejesin bahalawdan maqset anıqlanadı. 
-Sapa kórsetkishleri nomenklaturasini tańlaw
-Sapanıń baza kórsetkishlerin tańlaw
2. Usıllardı tańlaw hám sapa kórsetkishlerin anıqlaw
3. Sapa dárejesin bahalaw usılın tańlaw
4. Sapa dárejesin bahalaw
5. Usınıslardı tiykarlap beriw
6. qarar qabıllaw
Basqıshlardıń mazmunı hám olardıń hár birinde atqarılatuǵın jumıstıń kólemi 
xızmet sapasın bahalawdan qoyılǵan maqsetke baylanıslı. 
 
Bahalawdan maqset: 
Kórip shıǵıw ushın sapanıń qaysı kórsetkishlerin tańlaw, qanday anıqlıqta olardıń 
ma`nisin anıqlaw, onıń ushın qanday qurallar zárúrligi, bahalaw nátiyjelerin 
qanday formada ańlatıw hám kórsetkishlerdi qanday qayta islew múmkinligin 
anıqlawdan ibarat esaplanadi. 
Turizmde sapa xarakteristikalarına mısal retinde , tur paketlerdi jaratıwda xızmet 
kórsetiwdiń qanday zamanagóy túrlerinen paydalanıw kerekligin anıqlaw zárúr. 

---

Sebebi óz-ara básekeniń rawajlanǵan sharayatında xızmet kórsetiwdiń ápiwayı 
usılları menen klientlerdi tartıw qıyın.. 
Ónim hám xızmetlerdiń sapası kórsetkishlerin anıqlawda bir qansha usıllardan 
paydalanıladı: ólshew usılı; esaplaw usılı; maǵlıwmatlar derekleri boyınsha: 
dástúriy usıl, ekspert usılı, social usıl. 
organoleptik usıl; dizimge alıw usılı. 
Ólshew usılı texnikalıq ólshew ásbapları járdeminde alınǵan maǵlıwmatlarǵa 
tiykarlanǵan bolıp ol tiykarınan ónimler jaratılǵanda qollanıladı.Mısalı ólshew usılı 
járdeminde ónimniń salmaǵı, boyı, eni, razmeri sıyaqlı parametrlerin anıqlaw 
múmkin. 
Esaplaw usılı teoriyalıq yamasa empirik baylanısıwlar járdeminde alınǵan 
maǵlıwmatlardan paydalanıwǵa tiykarlanǵan.
Organoleptik usıl - sezim organları: kóriw, esitiw, seziw organları arqalı alınǵan 
maǵlıwmatlardı analiz etiwge tiykarlanǵan. Organoleptik usıl ásirese xızmetler 
kórsetiw sapasın anıqlawda maqul keledi. Sebebi kórsetiletuǵın xızmetlerdi seziw, 
ańlap jetiw múmkin. 
Maǵlıwmat dereklerine qaray sapa kórsetkishleri dástúriy, ekspert jáne social 
usıllarǵa bólinedi. 
Dástúriy usıl - shólkem hám kárxanalardıń arnawlı eksperimental hám esaplar 
bólimlerindegi lawazımlı shaxslar tárepinen ámelge asıriladı
Ekspert usılında ónim sapa kórsetkishlerin bahalaw qánige ekspertler toparı, 
yaǵnıy dizaynerler, degustatorlar, tur operatorlar hám sol sıyaqlılar tárepinen 
ámelge asıriladı. Ekspert usılı járdeminde basqa usıllarda anıqlap bolmaytuǵın 
ayrım sapa kórsetkishlerin bahalaw múmkin. Bul usıl ayrım ergonometrik hám 
estetik kórsetkishlerin bahalawda qollanıladı. 
Social usılı xızmetlerdiń haqıyqıy yamasa potencial qarıydarlarına tayanadi. 
Qarıydarlardıń pikiri tuwrısındaǵı maǵlıwmatlardı toplaw, soraw alıw yamasa 
arnawlı soraw anketalari arqalı, kórgizbeler, konferensiyalar hám basqalar arqalı 
biliw múmkin. 
Sapa kórsetkishlerin tiykarlap beriw tómendegilerdi esapqa alǵan halda ámelge 
asıriladı : 
- Ónim hám xızmetlerden paydalanıw shártleri hám ne maqsette islep 
shıǵarılǵanlıǵı ;
- Qarıydar talaplarınıń analizi;
- Ónim sapasın basqarıw máseleleri;
- Xarakteristikalanıp atırǵan ayrıqshalıqlardıń quramı hám strukturası;
- Sapa kórsetkishlerine salıstırǵanda qoyılǵan tiykarǵı talaplar.