I. Булим. Бухгалтерия хисоби

Uzluksizlik (davom etayotgan faoliyat) tamoyili,
buxgalteriya 
hisobida korxonani amal qilayotgan (harakatdagi) iqtisodiy birlik sifatida, 
faoliyatlarini istiqbolda bundan keyin ham aniq bo‘lmagan ancha uzoq 
muddat davom ettirishi ta’min qilinadi. Agar, bu nuqtai nazarni 
korxonaning tugatilishi bilan sodir bo‘lishi mumkin bo‘lgan muqobillik 
bilan solishtirilsa, uning mohiyati yanada ravshanroq bo‘ladi. Bunday 
holatda aktivlarni doimiy ravishda joriy qiymatda baholashga to‘g‘ri 
keladi. Uzluksizlik tamoyiliga binoan esa buning zaruriyati bo‘lmaydi. 
Masalan, sanoat korxonalarida ishlab chiqarish zahiralari keyinchalik 
haridorlarga sotiladigan mahsulot ishlab chiqarish uchun ishlatiladi. 
Buxgalteriya hisobi tovarlarni sotish vaqtida, ularni sotish bahosini 
tasdiqlaydigan qiymatini tan oladi. Shuning uchun ishlab chiqarish 
jarayonlarida ishlatiladigan mehnat buyumlarini va boshqa mablag‘larni 
qiymatini alohida aniqlab o‘tirishning xojati yo‘q, chunki, ularning har 
biri alohida ajratilgan holda sotilmaydi. Agar korxona yopilish arafasida 
turgan bo‘lsa, unda uning resurslari tugatish qiymatida baholanadi.
Ishonchlilik tamoyili
axborotlarni buzib ko‘rsatishlardan va 
xatolardan holiligi hamda yetarlicha ishonchli ekanligini bildiradi. 
Extiyotkorlik tamoyili
- 
hisobot 
hujjatlarida 
aktivlar va 
majburiyatlarni haqiqiy miqdorlarda ko‘rsatish kerakligini bildiradi. 
Extiyotkorlik tamoyilining ifodalanishlaridan biri; tannarx yoki bozor 
narxi bo‘yicha past baholash qoidasi hisoblanadi. Bu qoidaga binoan, 
aylanma mablag‘larini qachon va qanday baholarda sotib olganligidan 
qat’iy nazar hisobot davrida ularni joriy bozor baholarida aks ettirib, 
tafovutni joriy davr zararlariga kiritishi kerak. Agar, ularning bozor 

---

213 
baholari hisobot davrida oshgan bo‘lsa, korxona o‘z aktivlari*ni anashu 
oshgan bozor bahosi bo‘yicha sotadi va o‘z hujjatlariga hech qanday 
o‘zgarishlar kiritmaydi. Bunday yondashuv buxgalteriya hisobida bozor 
vaziyatidagi o‘zgaruvchanlikni va mulkdorlarining xatar darajasini aks 
ettirish imkonini beradi.