3-bob. Byudjet tuzilishi va byudjet tizimi

 
3.1-jadval 
Konsolidatsiyalashgan byudjet daromadlarining asosiy 
parametrlari
56
foizda 
№ 
Ko„rsatkichlar 
2014-yil 2015-yil 2016-yil 2017-yil 2018-yil 
1 Davlat byudjeti 
daromadlari
60,9 
60,5 
60,5 
61,0 
62,8 
2 Davlat maqsadli 
jamg‗armalari 
daromadlari
33,7 
35,7 
35,1 
35,2 
31,7 
3 O‗zbekiston 
Respublikasi 
Tiklanish va 
taraqqiyot 
jamg‗armasi 
daromadlari
4,7 
3,8 
4,4 
3,8 
5,5 
Konsolidatsiyalashga
n byudjetning jami 
daromadlari
100,0 
100,0 
100,0 
100,0 
100,0 
 
Mamlakatimizda amalga oshirilayotgan ijtimoiy-iqtisodiy 
islohotlarda byudjetdan tashqari maqsadli jamg‗armalarning 
ham ahamiyati yuqori bo‗lmoqda. Bu hol ular daromadlarining 
shakllanish ko‗lamlarida yaqqol namoyon bo‗ladi. Xususan, 
maqsadli jamg‗armalar daromadlari Konsolidatsiyalashgan 
byudjet daromadlarining o‗rtacha 31-32 foizini tashkil qilgan.

56
Ma‘lumotlar O‗zbekiston Respublikasi Prezidentining PQ-2099-sonli (25.12.2013), 

PQ-2270-sonli (04.12.2014), PQ-2455-sonli (22.12.2015), PQ-2699-sonli (27.12.2016), 
PQ-3454-sonli (29.12.2017) qarorlari asosida umumlashtirilgan. 

---

87
Dastlab ayrim ijtimoiy-iqtisodiy vazifalarni aniq manbalar 
bilan ta‘minlash maqsadida davlat byudjeti tarkibidan ma‘lum 
maqsadlarga mo‗ljallangan byudjetdan tashqari maqsadli 
fondlar shakllangan. Masalan, davlat byudjeti tarkibiga 
kiruvchi Ijtimoiy sug‗urta fondi negizida byudjetdan tashqari 
Pensiya jamg‗armasi tuzilgan. Bu va shu kabi boshqa fondlar 
davlat byudjetidan ajralib chiqqani bois adabiyotlarda 
―nobyudjet fondlar‖ yoki ―byudjetdan tashqari fondlar‖ deb 
yuritilgan. Shuningdek, Byudjet Kodeksining qabul qilinishi va 
amalga kiritilishigacha bo‗lgan oxirgi o‗n yilliklar davomida 
O‗zbekiston Respublikasining ―Byudjet tizimi to‗g‗risida‖gi 
qonunining 20-moddasi bilan bir qator jamg‗armalarning 
davlat byudjetida konsolidatsiyalanishi (jamlanishi) belgilab 
berildi va ular byudjet nazariyasi va amaliyotida ―davlat 
maqsadli jamg‗armalari‖, degan umumiy nom oldi. Lekin 
jamlanma byudjet tarkibiga kirmagan, shakllanish manbalari 
va ishlatish yo‗nalishlari hukumatning tegishli qarorlari bilan 
belgilab qo‗yilgan, vazirliklar va boshqa davlat idoralari 
tasarrufidagi fondlar ham bugungi kunda davlatning ayrim 
ijtimoiy-iqtisodiy vazifalarini qo‗shimcha mablag‗ bilan 
ta‘minlash uchun xizmat qilib kelmoqda va ularga nisbatan 
adabiyotlarda ―maqsadli fondlar‖ iborasi qo‗llanilmoqda. 
Bugungi kunda Konsolidatsiyalashgan byudjet tarkibidagi 
davlat maqsadli jamg‗armalari qatoriga Byudjet Kodeksining 
36-moddasida nazarda tutilgan quyidagi jamg‗armalar kiradi: 

O‗zbekiston Respublikasi Moliya vazirligi huzuridagi 
byudjetdan tashqari Pensiya jamg‗armasi; 

O‗zbekiston Respublikasi Vazirlar Mahkamasi huzuridagi 
Respublika yo‗l jamg‗armasi; 

O‗zbekiston Respublikasi Xususiylashtirilgan korxona-
larga ko‗maklashish va raqobatni rivojlantirish davlat qo‗mitasi 
huzuridagi Xususiylashtirilgan korxonalarga ko‗maklashish 
jamg‗armasi; 

O‗zbekiston Respublikasining Bandlikka ko‗maklashish 
davlat jamg‗armasi; 

---

88
3.4-rasm.