Mamleketlik universiteti jumanov m. A

Kopshik siyaqli osimlikler. 
Ozine tan osiw ham 
shaqalamw qasiyetine iye bolip, shar siyaqli yamasa jastiq siyaqli 
formam aladi. Bular shol ham jaylaw sharayati ushin tan 
(astragallar, boritikenler h.t.b.).
Ekologo-morfologiyaliq belgiler tiykarinda jabiq tuqimli ham 
iyne 
japiraqli 
osimliklerdin 
tirishilik 
formalann 
klassifikaciyalagan 
alim 
I.G.Serebryakov 
(1962, 
1964) 
esaplanadi. Onm sistemasi ierarxiyali bolip, kop belgiler birlesigi 
qollamlgan ham onda bolim, tip, klass, kishi klass, topar, kishi 
topar, aymm waqitlan sekciya ham tikkeley tirishilik formalar 
qabil qihngan. 
Tirishilik formanin ozi - bul osimlikler 
ekologiyahq sistemasmm tiykargi birligi esaplanadi.
I. 
G. 
Serebryakov 
tirishilik form a
ni 
ekologiyahq 
klassifikaciyamn birligi sipatinda belgili jasaw jagdaymda jer usti 
ham jer asti organlan menen ayriqsha sirtqi koriniske iye bolgan 
turdin eresek generativ osoblanniri birlesigi dep tiisinedi. 
01 
osimliklerdin tirishilik formalann 4 bolimge boledi.
1. Bolim A. 
Agash deneli osimlikler.
3 tipti oz ishine aladi: 
agashlar, putalar, putashalar.
2. Bolim B. 
Yanm agash deneli osimlikler.
2 tipti oz ishine 
aladi: yanm putalar ham yanm putashalar.
203

---

3. Bolim V. 
Jer usti shopleri.
2 tipti oz ishine aladi: polikarp 
ham monokarp shopler.
4. Bolim G. 
Suw shopleri.
2 tipti oz ishine aladi: jer-suw 
shopleri, jiiziwshi ham suw asti shopleri.
7.2. Haywanlardin tirishilik formalan
Organizmler 
tirishilik 
formalarimn 
klassifikaciyasi 
morfologiyaliq 
ekologiyanm 
tiykargi 
mashqalalrman 
biri 
esaplanadi. 
«Tirishilik 
formalan» 
atamasi 
botanikadan 
zoologiyaga otedi ham haywanlardi sirtqi korinisleri boymsha 
klassifikaciyalawda juda qol keledi.
Zoologiyada haywanlar tirishilik formalarin aniqlawda turli 
jagdaylar ham haywanlardin biologiyaliq qasiyetlerin inabatqa 
aliwga tuwn keledi. Atap aytqanda, bir jagdaylarda haywanlardin 
sirtqi korinisi tiykar qilip almsa, ekinshi jagdayda olardin 
kobeyiw jollari, ushinshi jagdayda hareket qiliwlan yamasa 
aziqlaniw jollari tiykar qilip alingan. Maselen: D.N.Kashkarov 
(1945) haywanlardin hareketleniwi boymsha olardi tomendegishe 
klassifikaciya qiladi: