‘zbek ist0n respublikasi oliy va ‘rta maxsus ta’lim vazirligi n. M. Ziyavitdinova, Y. M. O‘rinov, Sh. N. Xayitov menejment

16.4. Operatsion menejmentda qaror qabul qilish uslublari
Ishlab chiqarish tizimi m odeli o ‘z ichiga k irish, transform atsiya 
jarayonlari va chiqish b o ‘yicha qarorlarni kiritadi.
Ular ushbu qarorlar b o ‘yicha teskari aloqani qabul qilib, 
m os ravishda o ‘z qarorlarini o ‘zgartiradilar. M enejerlar qarorlari 
unum dorlik, sifat, texnologiya, xarajatlar, g rafiklar va xodim larning 
m otivatsiyasi bilan bogMiq boMadi. U lar bu qarorlar yordam ida 
tashkilot unum dorligi v a samaradorligini yaxshilaydilar.
Asosiy menejment qarorlari oqim diagrammasi
16.4-chizma. M enejm ent qarorlari.
275

---

M onitorin g tizim lari o ‘sish h aqida xabar beradi. X izm atlar 
sifati quy id agilarga bog‘liq bo‘ladi: 1. Ish vaqti. 2. Avtom atizatsiya.
3. Servis y etk azib beruvchi xodim lam ing m alakasi va tajribasi. 4. 
X odim lar k o ‘nikm alari va m ijozlarni qondirish uchun e ’tibor.
Ishlab chiqarish tizimi kirishlam i chiqishga aylantiradi. 
Quyidagi c h izm a qanday qilib tashkilot ichidagi funksional 
kategoriyalar v a tashqi om illar bog‘liqligini ko ‘rsatadi.
U shbu chizm ada bir qator tashqi om illar k o ‘rib chiqiladi. 
M asalan, d av lat tom onidan ekologik tartibga solish va xavfsizlik 
m asalalari. 
R aqobat shartlari bozordagi hissaga ta ’sir etsa, 
texnologiya m ahsulo t dizayni va ishlab chiqarish usullariga ta ’sir 
etadi.
Funksional 
sohalar tashkilotda quyidagicha sinflanishi 
mumkin:
l.M o liy a . Fond olish uchun va ulam ing ishlatilishi uchun 
m as’uliyat, investitsiya imkoniyatlarini tahlil qilish. Bu qarorlar 
uskunalarni tan lash d a narx va hajm to ‘g ‘risidagi qarorlarga ta ’sir 
etadi.
Iqtisodiy shartlar 
Davlat tomonidan tartibga 
Raqobat 
Texnologiya
16.5-chizma. F unktsional kategoriyalar va tashqi om illar bogMiqligi.

---

2 .M u h o sa b a (b u x g a lte riy a ) hisobi. X arajatlar va darom adlar 
haqidagi yozuvlarni olib boradi va boshqa funksional sohalar uchun 
boshqaruv axborotini ta ’minlaydi.
3 .M a rk e tin g .X a rid o rla re h tiy o jin io ‘rganish,firm am ahsuIotlariga 
talabni shakllantirish v a qo‘llab-quvvatlash b o ‘yicha, xaridorlar 
qoniqishi va yangi m ahsulotlarni rivojlantirish uchun m as’uldir.
4 .1 n jin iring . X aridorlar ehtiyojini qondirish uchun m ahsulot 
spetsifikatsiyasini aniqlaydi. Ishlab chiqarish usullari va texnik 
spetsifikatsiyani belgilaydi.
5 .P e rso n a l va ish ch i m u n o sa b a tla ri. X odim larning ish haqini 
boshqarish, m ehnat m unosabatlari va xodim lar axloqi.
6 .T a d q iq o tla r v a riv o jla n ish . Yangi g ‘o y alam i izlaydi va ishlab 
chiqadi.
7 .X a rid Ia r. Bu korxonadagi m oddiy tex n ik a ta ’minoti bilan 
bogMiq bo‘lgan barcha funksiyalam i o ‘z ichiga oladi. Transport 
sohasi ishlab chiqarishda tugallangan m ahsulotlarni xaridorlarga 
yetkazib beradi. Va nihoyat, axborot tizim lari turli funksiyalam i 
bajarishdaxom ashyoni ta ’minlash uchun m uhim b o ‘lib hisoblanadi.
Operatsion m enejm ent qarorlari sifatiga ta ’sir kiluvchi tashqi 
m uhit asosiy om illari quyidagilar: 1. Ilm iy-texnik taraqqiyot. 2. 
Ishlab chiqariladigan tovarlar bo ‘yicha iste’m olchilar yangi talablari 
va d a’volar. 3. Ta’m inotchilar. 4. R aqobatchilar bozor strategiyasi.
5. Tashqi iqtisodiy faoliyat sohasida davlat siyosati. 6. Baho-narx 
siyosati. 7. Bozor infratuzilm asi, firm a m akro v a m ikrom uhiti, 
hudud infratuzilm asi boshqa omillar.
Reinjiniring harakatida eng k o 'z g a k o ‘ringan shaxslardan 
biri M ay k H a m m e r b o ‘lib, u reinjiniring term inini birinchi b o ‘lib 
q o ‘lladi. Ham m er ta ’rifiga ko‘ra reinjiniring texnikasi quyidagicha 
aniqlanadi: xarajatlar, sifat, servis v a te z lik kabi bajarilishning kritik 
oMchovlarida dram m atik yaxshilashlarga erishish uchun biznes 
jarayonlarini fundam ental qayta fikrlash v a radikal qayta dizayn 
etish hisoblanadi.