Demokratik rahbar: • boshqarish funksiyalarini jam o a fikri bilan hisoblashib amalga
oshiradi;
• ishlab chiqarishni boshqarishga xodim larni ja lb qiladi, ularning
bildirgan fikriga quloq soladi, ular bilan m aslahatlashadi, ijobiy to
m onlarini inobatga oladi;
• barcha bilan barobar va sam im iy m unosabatda boMadi, ustun-
ligini bildirmaydi;
73
• buyruq berish y o ‘li bilan emas, balki ishontirish uslubida ish
tutadi;
• b o ‘ysunuvchilarning shaxsiy tashabbusini, ijodiy faoliyatini
rivojlantiradi v a jam o ad a o ‘rtoqlik va ishchan muhitni yaratadi.
Q ayd etilgan rahbariik uslublari so fh o lda uchramaydi. Hayotda
har bir rah bam in g ish uslubi har xil boMadi, lekin yuqoridagi uch
uslubdan biri yaqqolroq sezilib turadi. Turli xil ishlab chiqarish
vaziyatlarida har xil xodim ga nisbatan rahbarlikning ijobiy
tom onlaridan foydalanish kerak. Rahbar haqiqiy ahvolga qarab
ish tutishi va b o ‘ysunuvchilam ing o ‘ziga xos shaxsiy xislatlarini
hisobga olib m uom ala qilishi lozim. U m um an har uchala turdagi
rahbarlikning boshqarish funksiyalarini bajarishdagi va ijtim oiy
m unosabatlardagi o ‘ziga xos xususiyatlarni quyidagi chizm ada
um um lashtirib k o ‘rsatish mumkin
(5.2-chizma). Rahbar turlarining o‘ziga xos xususiyatlari Hozirgi
vaqtda
boshqarishga
adabiyotlarda
boshqaruv
funksiyalarini am alga oshirish sifatida qaraladi. Shuning uchun
boshqaruvning quyidagi qoidasi qabul qilingan:
Boshqaruv — bu tashkilot maqsadlarini aniqlash va ularga er
ishish uchun zaru r boMgan rejalashtirish, tashkil qilish, m otivlashti-
rish va n azorat jarayonlari hisoblanadi. Boshqaruv funksiyalarini
kengroq h olatda biz boshqa m ashg'ulotlarda ko ‘rib o ‘tamiz. Boshqa
ruv sohasida y irik nazariyotchi olim
Piter F.Druker boshqa ta ’rifni
taklif etadi: H am m a rahbarlar maMum rol va funksiyalam i bajarishsa
ham , yirik korxonadagi rahbarlarning k o ‘pligi ularning ham m asin-
ing faqat bir ishni bajarishini bildirmaydi. Har bir rahbam ing ishi
chegaralangan. Ayrim rahbarlar o ‘z vaqtini xodim lar ishini m uvo-
fiqlashtirishga sarflasa, boshqalari o ‘z navbatida quyi rahbarlar ishi
ni m uvofiqlashtiradi. Shunday qilib, biz bevosita ishlovchilar ishini
m uvofiqlashtiruvchi rahbar darajasigacha tushishim iz mumkin.
B unday vertikal m ehnat taqsimoti boshqarish pog‘onasini
tashkil etadi. K orxonada lavozim asosida bir rahbar boshqasiga
nisbatan qanday darajada turganligini aniqlash mumkin. Korxona
74
k o ‘lami (m asshtabi) -— bu boshqaruv p o g ‘onasini aniqlovchi om il-
lardan faqat biri hisoblanadi. Optimal natijalarga kam p og‘onali
boshqaruv orqali ham erishish m umkin.