Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi toshkent axborot texnologiyalari

Ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari. 
 
Ma`lumotlar bazasini boshqarish tizimi (MBBT) - bu dasturiy va apparat 
vositalarining murakkab majmuasi bo`lib, ular yordamida foydalanuvchi 
ma`lumotlar bazasini yaratish va shu bazadagi ma`lumotlar ustida ish yuritish 
mumkin. Ma`lumotlar bazasi obyekt yoki obyektlar to`plami holatini ularning 
xossalari va o`zaro munosabatlarini aks ettiruvchi nomlangan ma`lumotlar 
to`plamini ifodalaydi. Juda ko`p turdagi MBBT mavjud. Ular o`z maxsus 
dasturlash tillariga ham ega bo`lib, bu tillarga SUBD buyruqli dasturlash tillari 
deyiladi. MBBTga MySQL, Oracle, Clipper, Paradox, Vizual FoxPro, Access va 
boshqalarni misol keltirish mumkin. Microsoft Access dasturi ma`lumotlar 
bazasini boshqarish tizimi hisoblanadi. Ushbu dastur ma`lumotlar bazasi, jadvallar, 
so`rovlar, formalar va hisobotlar bilan ishlash imkoniyatini taqdim etuvchi 
tizimdir. Xar qanday axborot tizimini ma`lumotlar bazasini yaratish mumkin. Shu 

---

bilan bir qatorda MS Access dasturi faydalanuvchi oldiga qo`shimcha talablarni 
qo`ymaydi. Foydalanuvchi kompyuterida MS Office dasturi o`rnatilgan bo`lsa bas 
shuning o`zi kifoya.
 
MySQL haqida ma’lumot. 
MySQL haqida 
MySQL
— bu eng mashhur va juda ko‘p foydalaniladigan ma’lumotlar 
bazasini boshqarish tizimi(MBBT) hisoblanadi. Bu tizim juda katta ma’lumotlar 
bilan ishlash uchun yaratilmagan, aksincha biroz kichik hajmdagi bazalar bilan katta 
tezlikda ishlash uchun yaratilgan. Uning asosiy ishlash doirasi, saytlar hisoblanadi. 
Hozirgi kunda juda ko‘p sayt va bloklarning ma’lumotlari aynan shu MBBT 
saqlanadi. 
Ho‘sh, saytlarning nimalari bazada saqlanishi mumkin? Dastlab, ma’lumotlar 
saqlash uchun dasturchilar fayllardan foydalanishgan, ya’ni fayl ochilib kerakli 
ma’lumotlar u yerga saqlanib, kerakli paytda chaqirib ishlatilgan. Keyinchalik 
fayllardan voz kechilib(noqulayliklar yuzaga kelgan, ya’ni faylni ochish, o‘qish, 
yopish,.. ko‘p vaqtni olib qo‘ygan, u yerdan qidirish, xullas juda ko‘p), ma’lumotlar 
bazasiga o‘tilgan. Bazada saytdagi maqolalar, sayt foydalanuvchilari haqidagi 
ma’lumotlar, sayt kontentlari, qoldirilgan kommentariyalar, savol-javoblar, 
hisoblagich natijalari va shunga o‘xshash juda ko‘p ma’lumotlar saqlanadi. MySQL 
shunday ma’lumotlarni o‘zida saqlaydi. 
MySQL
— juda katta tezlikda ishlovchi va qulay hisoblanadi. Bu tizimda ishlash 
juda sodda va uni o‘rganish qiyinchilik tug‘dirmaydi. 
MySQL tizimi tcx kompaniyasi tomonidan, ma’lumotlarni tez qayta ishlash uchun 
korxona miqyosida ishlatishga yaratilgan. Keyinchalik ommalashib, saytlarning 
asosiy bazasi sifatida yoyildi. 
So‘rovlar