Dərslik Azərbaycan Respublikasının Təhsil Nazirliyinin

______________Milli Kitabxana_____________ 

 404

etdi. Üsyanlar, qiyamlar, barbarların hücumları insanlarda sabaha 

ümidsizlik yaratmışdı. Əhalinin həyatı və var-yoxu təhlükə altında 

qalmışdı. Belə bir şəraitdə xristian dini varlılar üçün əlverişli idi. 

Xristianlıq xalqı  səbirli və itaətkar olmağa çağırırdı. Varlılar da 

xristian dinini qəbul etdilər. İcma rəhbərləri, keşişlər yepiskoplar 

varlılardan seçilirdi. Yüzlərlə dini icmalar yepiskoplar tərəfindən 

idarə olunurdu.  İcmaları birləşdirən və yepiskoplar tərəfindən 

idarə olunan təşkilata kilsə deyilirdi. Kilsə  həm də xristianların 

ibadət etdiyi bina idi. Xristianlığı  qəbul etmiş ilk Roma 

imperatoru Konstantin olmuşdur. Onun anası xristian idi. 

Konstantin Milan fərmanı ilə 313-cü ildə xristianlığa rəsmən icazə 

verdi. Bu dövrdən başlayaraq xristianlar dini yığıncaqlarını açıq 

keçirir, məbədlər tikməyə başlayırlar. Varlılar kilsəyə maliyyə 

yardımı göstərirlər. Kilsə imperatora tabe idi. İmperatorlar 

hakimiyyətlərini möhkəmləndirmək üçün xristian dininə 

arxalanırdılar. İmperatorlar və xristian din xadimləri dünyanın və 

insanın yaradılması,  İsa haqqında  əfsanələrə zidd məlumatları 

məhv etməyə başladılar. Qədim dünyanın  ən gözəl incəsənət 

əsərlərini, binaları,  əsərləri məhv edirdilər. Kitablar yandırılır, 

məbədlər dağıdılırdı.  İsgəndəriyyə kitabxanası  məhv edildi, alim 

qadın  İpatiya öldürüldü. Xristianlar Misirdə Osiris məbədini 

dağıtdılar, Olimpiya oyunlarının keçirilməsini qadağan etdilər. 

Afinada Parfenon və Romada Panteon məbədində xristian 

ibadətləri keçirilirdi. IV əsrin sonunda Roma imperiyasında 

xristian dinindən başqa bütün dinlər qadağan olundu. Lakin bütün 

bunlara baxmayaraq romalılar yunan mədəniyyəti  əsasında öz 

milli mədəniyyətlərini inkişaf etdirərək zəngin bir mədəniyyətin 

yaradıcısına çevrildilər. Yunan mədəniyyəti Roma mədəniyyətin-

də dərin kök sala bildi. Və bütün mədəniyyətlər üçün nümunə ola 

bilən bir mədəniyyət nəsillərdən-nəsillərə, qərinələrdən-qərinələrə 

ötürüləcək bugünkü günə kimi mədəni irs kimi qorunaraq 

yaşamaq hüququ əldə etdi. 

 

---