Kitab Elxan muellim indd

Ermənistanın Azərbaycana qarşı silahlı təcavüzü və işğalın ağır nəticələri
100
www.elkhan-suleymanov.az
haqqında  “Beynəlxalq  hüquqazidd  əməllərə  görə  dövlətlərin 
məsuliyyəti”nin 36-cı maddəsinə aid şərhin 15-ci bəndində qeyd 
olunur ki, hərdən “utilitar əhəmiyyət daşımayan dəyərlər” ad-
lanan bioloji rəngarənglik, təbii landşaftın gözəlliyi və s. kimi 
ekoloji dəyərlərə vurulmuş faktiki zərər heç də əmlaka vurul-
muş zərədən az real və ödənilməli olmalı deyil, baxmayaraq ki, 
bəlkə də, miqdar cəhətdən onun hesablanması daha çətin ola 
bilər”. 
Beynəlxalq hüquqda bu sahəyə aid normaların formalaşması 
və inkişafı Küveytə qarşı təcavüz nəticəsində vurulmuş zərərin 
İraq  tərəfindən  ödənilməsinə  dair  məsələlərin  həllində  BMT 
Təhlükəsizlik  Şurasının  və  BMT  Kompensasiya  Komissiyası-
nın fəaliyyəti ilə bağlıdır. Belə ki, BMT Təhlükəsizlik Şurasının 
687 saylı 3 aprel 1991-ci il tarixli qətnaməsinin 16-cı bəndində 
qeyd  edilir  ki,  Küveytə  hüquqazidd  təcavüz  və  onun  işğalı 
nəticəsində  meydana  gəlmiş  bütün  itkilərə,  o  cümlədən  ətraf 
mühitə  vurulmuş  zərərə  və  təbii  resursların  azalmasına  görə 
beynəlxalq hüquq üzrə İraq məsuliyyət daşıyır. Bu qətnaməyə 
əsasən  BMT-nin  Kompensasiya  komissiyası  konkret  olaraq, 
“ətraf mühitə vurulmuş zərər və təbii resursların azalması” an-
layışlarını əhatə edən zərərin müxtəlif növlərini göstərdi. Qeyd 
edilənlər ətraf mühitə vurulmuş zərərə görə məsuliyyətin ar-
tırılması tendensiyasını əks etdirir və bu hal ətraf mühitə vu-
rulmuş  zərərin  azaldılmasında  dövlətlərin  ümumi  marağını 
müəyyən edir. 
“Beynəlxalq  hüquqazidd  əməllərə  görə  dövlətlərin 
məsuliyyəti”nin 37-ci maddəsinə əsasən beynəlxalq hüquqazidd 
əməllərə görə məsuliyyət daşıyan dövlət bu əməllər nəticəsində 
vurulmuş  zərərin  restutisiya  və  ya  kompensasiya  ilə  ödənilə 
bilməyən hissəsi qədər satisfaksiya təqdim etməlidir. Satisfak-
siya  pozuntuların  etiraf  edilməsindən,  təəssüf  edilməsindən, 
rəsmi üzr istənilməsindən və ya digər müvafiq formadan ibarət 
ola bilər. Qeyd edilməlidir ki, satisfaksiya halında pul şəklində 
ödəmələr də mümkündür və bu halda belə ödəmələr mənəvi 
zərərin ödənilməsi forması şəklində olur.

---