Ùåéäÿð ßëèéåâ 85
ÁÈÐ ÒÀËÅÄß ÈÊÈ ÞÌÖÐ
Àçÿðáàéæàí ùÿãèãÿòëÿðèíè äöçýöí, îáéåêòèâ ýþñòÿðìÿéÿ áèçè, ùÿð øåéäÿí ÿââÿë,
âÿòÿíäàøëûã áîðæóìóç ñÿñëÿéèð. Ìþâãåéèìè 1991-1992-æè âÿ 1993-2000-æè èëëÿðäÿ
ðàéîí èæðà ùàêèìèééÿòèíèí áàø÷ûñû îëàíäà ãÿëÿìÿ àëäûüûì “Èñëàùàòûí àíàòîìèéàñû”,
“Òàíûäûüûì êèìè, áàøà äöøäöéöì ãÿäÿð”, “ßñðäÿí ÿñðÿ êå÷èä” êèòàáëàðûíäà âÿ ÷îõñàéëû
ìÿãàëÿëÿðäÿ ÿêñ åòäèðìèøÿì. Âÿòÿíèìèçè, àç ãàëà, ìÿùâÿ ñöðöêëÿéÿí éàðûòìàç
ßáäöëðÿùìàí Âÿçèðîâ, Àéàç Ìöòÿëëèáîâ âÿ ÀÕÆ -Ìöñàâàò æöòëöéö ùàêèìèééÿòëÿðèíèí
è÷ öçöíö à÷ûá ýþñòÿðìèøÿì. Äþâëÿòèìèçèí Ãóðóæóñó âÿ Ðåôîðìàòîðó Ùåéäÿð
ßëèéåâèí Àçÿðáàéæàíà ðÿùáÿðëèéèíè õàëãûìûçûí õîøáÿõòëèéè êèìè
ãèéìÿòëÿíäèðìèøÿì.Àïàðäûüû èñëàùàòëàðû Ìàñàëëûíûí òèìàñàëûíäà èøûãëàíäûðìûø, Óëó
þíäÿðèìèçèí õàëãûí ýÿëÿæÿéè ö÷öí ñå÷äèéè éåýàíÿ éîëóí ÿáÿäè óüóðóíà èíàìûìû
áèðëÿøäèðìèøÿì.
Ïðåçèäåíòèìèç ùÿð äÿôÿ èíýèëèñæÿ äàíûøàðêÿí, ãöðóð ùèññè êå÷èðèð, òÿëÿáÿëèê
èëëÿðèíè õàòûðëàéûðàì. Îíóí èíýèëèñ äèëè ìöÿëëèìÿñè äåéèðäè êè, Èëùàì äèëè ÿëà äóéóð,
àíà äèëè êèìè ìÿíòèãè äøöíÿ áèëèð âÿ áóíó íèòãèíÿ àñàí òÿòáèã åäèð. “Àíà äèëè” äåéÿíäÿ
ðóñ äèëèíè íÿçÿðäÿ òóòóðäó. Iëùàì èíñòèòóòäà ùÿì äÿ ôàðàíñûç âÿ òöðê äèëëÿðèíè
þéðÿíèðäè. Äåéèðäè êè, ÷îõ äèë áèëìÿê, áèð ãûôûë ö÷öí ÷îõ à÷àðà ñàùèá îëìàã äåìÿêäèð.
Ìöÿëëèìëÿðèí òàïøûðäûãëàðûíäàí ãàò-ãàò àðòûã êèòàáëàð, äÿðñëÿðÿ àèä ÿëàâÿ
ìàòåðèàëëàð îõóéóðäó. Îíó òåç-òåç êèòàáõàíàíûí îõó çàëûíäà ìöòàëèÿ åäÿí ýþðöðäöì.
Ãàáàãæûë òÿëÿáÿ êèìè ùàçûðëàäûüû ìÿðóçÿëÿðè åëìè-ïðàêòèêè êîíôðàíñëàðäà äèããÿòëÿ
äèíëÿéèðäèëÿð. Õàðèæè þëêÿëÿðèí ÿäÿáèééàòû èëÿ äÿðèíäÿí ìàðàãëàíûðäû. Äöíéà
õàëãëàðûíûí ìÿäÿíèééÿòè, èíæÿñÿíÿòè, òàðèõè àáèäÿëÿðè, ôîëêëîðó áàðÿäÿ ýåíèø
ìÿëóìàòà ìàëèê èäè. Åëÿ áó ñÿáÿáäÿí îõóéóá þéðÿíäèêëÿðèíÿ à÷ûã ýþçëÿ éàíàøûð, èëê
íþâáÿäÿ ùÿãèãÿòè àõòàðûá òàïìàüà ÷àëûøûð, ìöëàùèçÿëÿðèíäÿ åùêàì÷ûëûãäàí óçàã
îëóðäó.
175
Óëó þíäÿð Ùåéäÿð ßëèéåâ âÿ Ïðåçèäåíò Èëùàì ßëèéåâèí õèëàñêàð âÿ ãóðóæóëóã
ôÿàëèééÿòëÿðèíÿ ÷îõëó éàçûëàð ùÿñð îëóíóá. Áóíëàðäàí áèðè äÿ Òåéìóð Éÿùéàéåâèí
"Áèð òàëåäÿ èêè þìöð" êèòàáûäûð.
Ìöÿëëèô þëêÿìèçäÿ ýåäÿí ïðîñåñëÿðÿ, áàø âåðÿí òàëåéöêëö ùàäèñÿëÿðÿ þç çèéàëû
ìöíàñèáÿòèíè áèëäèðèð, îíëàðû âÿòÿíäàø ìþâãåéèíäÿí òÿùëèë åäèð, îïïîíåíòëÿðÿ ðåàë
ôàêòëàðëà æàâàá âåðèð.
Àçÿðáàéæàí ùÿãèãÿòëÿðèíè þéðÿíìÿê áàõûìûíäàí ôàéäàëû îëàæàüûíû íÿçÿðÿ
àëàðàã, êèòàáû ýåíèø îõóæó àóäèòîðèéàñûíûí èõòèéàðûíà âåðèð.
Ùåéäÿð ßëèéåâèí Àçÿðáàéæàí åëìèíÿ, ìÿäÿíèééÿòèíÿ, ÿäÿáèééàòûíà äÿðèí
ìÿùÿááÿòè âàðäû. Ùÿìèøÿ éàðàäûæû øÿõñëÿðèí ïðîáëåìëÿðèíè äàèì þí ïëàíà ÷ÿêèð, ùÿìèøÿ
îíëàðûí ãàéüûñûíà ãàëûðäû. Àëèìëÿð, éàçû÷û âÿ øàèðëÿð, ðÿññàìëàð, êèíî âÿ òåàòð
õàäèìëÿðè îíóí ÿí ÷îõ ãàéüûñûíà ãàëäûüû âÿ òÿìàñäà îëäóüó éàðàäûæû èíñàíëàð èäè.
Îíëàðûí ÿñÿðëÿðèíèí èøûã öçö ýþðìÿñèíäÿí øþùðÿò òàïìàñûíà ãÿäÿð êþìÿéèíè
ÿñèðýÿìèðäè. Îíëàðà ìàääè âÿ ìÿíÿâè äÿñòÿê ýþñòÿðÿðÿê ìÿèøÿò ïðîáëåìëÿðèíè äÿ
óíóòìóðäó, êëàññèê âÿ ìöàñèðëÿðèí éóáèëåéëÿðèíè êå÷èðèð, ÷àüäàø ñÿíÿò÷èëÿðÿ
ìöòÿìàäè îëàðàã ôÿõðè àäëàð, òÿãàöäëÿðëÿ òÿëòèô åòìÿêëÿ ðóùëàíäûðûðäû.
Áöòöí áóíëàð Òåéìóð Éÿùéàéåâèí êèòàáûíäà þç ÿêñèíè òàïûá.
Ñÿíÿò÷èëÿðèí éàðàäûæûëûüûíû éöêñÿê òóòàðàã øàèðëÿðÿ òÿðÿííöì åäèðñÿ
õöñóñè ãèéìÿò âåðèðäè öìóììèëëè ëèäåðèìèç: "ßýÿð øàèð Àçÿðáàéæàíû âÿñô åäèðñÿ âÿ
Àçÿðáàéæàíûí íÿ ãÿäÿð ýþçÿë, íÿ ãÿäÿð ãöäðÿòëè, íÿ ãÿäÿð èôòèõàð ùèññè äîüóðàí áèð
þëêÿ îëäóüóíó þç Àçÿðáàéæàíûíà, Âÿòÿíèíÿ, òîðïàüûíà ìÿùÿááÿò ùèññè éàøàäûð".
Ìöÿëëèôèí ãåéä åòäèéè êèìè ìÿðùóì ëèäåðèìèç áþéöêëÿ áþéöê, óøàãëà óøàã îëìàüû
áàæàðäûüû êèìè øàèðëÿ øàèð, áÿñòÿêàðëà áÿñòÿêàð, ìóñèãè÷è èëÿ ìóñèãè÷è, ðÿññàìëà
ðÿññàì, ÿäÿáèééàòøöíàñëà ÿäÿáèééàòøöíàñ èäè. Ùÿð ñÿíÿò ñàùèáè èëÿ ïåøÿêàðæàñûíà
ùÿìêàð êèìè äàíûøûðäû. Ëàçûìè ìÿñëÿùÿòëÿð âåðèð, îíëàðûí èñòåäàäëàðûíû, áàæàðûüûíû
Âÿòÿí ìÿíàôåéèíÿ õèäìÿò åòìÿéÿ éþíÿëäèðäè. Ùÿâÿñëÿíäèðèð, èëùàìëàíäûðûð, ñîíäà
ãèéìÿòëÿíäèðèð âÿ ìöêàôàòëàíäûðûðäû.
176
Ò.Éÿùéàéåâ ÷îõ äöçýöí îëàðàã éàçûð êè, Öìóììèëëè ëèäåðèìèç Öçåéèð Ùàæûáÿéëè,
ìöñëöì Ìàãîìàéåâ, Ãàðà Ãàðàéåâ, Íèéàçè, Ôèêðÿò ßìèðîâ, Òîôèã Ãóëèéåâ, Àðèô ìÿëèêîâ
âÿ á äàùè áÿñòÿ÷èëÿðèí ìóñèãèñèíèí áåéíÿëõàëã øþùðÿò òàïìàñûíà ãàéüû ýþñòÿðèð âÿ
øÿðàèò éàðàäûðäû. Ðÿøèä Áåùáóäîâ, Ëöòôèéàð Èìàíîâ, Çåéíÿá Õàíëàðîâà, Ôèäàí âÿ
Õóðàìàí Ãàñûìîâà áàæûëàðû, Ôÿðùàä Áÿäÿëáÿéëè âÿ áàøãàëàðûíûí èôàëàðûíäà ìèëëè
ìóñèãè íöìóíÿëÿðèíèí ÿæíÿáè þëêÿëÿðäÿ ñÿñëÿíìÿñèíÿ, òåàòð âÿ áàëåò òàìàøàëàðûíûí
íöìàéèø åòäèðèëìÿñèíÿ äÿ äàèì øÿðàèò éàðàäûðäû. Õàë÷à÷ûëûãäàí òóòìóø êèíî ñÿíÿòèíèí
èíêèøàôûíà ãÿäÿð îíóí àäû èëÿ áàüëûäûð.
Óëó þíäÿðèí ðÿùáÿðëèéè äþâðöíäÿ äîüìà äèëèìèçèí, ÿäÿáèééàòûìûçûí, ìöãÿääÿñ
äèíèìèçèí òÿðÿããèñè, ìèëëè ðóùóí ãîðóíìàñû, ìèëëè ìÿíÿâè äÿéÿðëÿðÿ ìÿùÿááÿò âÿ ùþðìÿò
îíëàðûí éàøàäûëìàñû èñòèãàìÿòèíäÿ íàèëèééÿòëÿðèí ÿëäÿ îëóíìàñûíäà äèããÿò âÿ ãàéüû äà
îíà ìÿõñóñäóð.
Ùåéäÿð ßëèéåâ åëìèìèçè éöêñÿêëÿðÿ ãàëäûðûð, îíóí ìàääè-òåõíèêè áàçàñûíû äàùà
äà ýöæëÿíäèðìÿêëÿ êÿøô âÿ èõòèðàëà éîë à÷ûðäû. Îíóí òÿøÿááöñö âÿ ýþñòÿðèøè èëÿ
íå÷ÿ-íå÷ÿ åëìè-òÿäãèãàò èíñòèòóòó ôÿàëèééÿòÿ áàøëàäû. Ìèëëè åëìè ìöòÿõÿññèñëÿð
éåòèøäè.
"Êèòàáè Äÿäÿ -Ãîðãóä" äàñòàíûíû 1300 èëëèê éóáèëåéèíè êå÷èðòìÿêëÿ
ÿäÿáèééàòûìûçûí, ôîëêëîðóìóçóí, äèëèìèçèí, òöðê÷öëöéöìöçöí ãÿäèìëèéèíè áöòöí äöíéàéà
ñöáóò åòäè. Ùåéäÿð ßëèéåâÿ ýþðÿ "Äÿäÿ Ãîðãóä" äàñòàíû ìÿäÿíèééÿòèìèçèí íàäèð
èíæèñèäèð.
Òåéìóð Éÿùéàéåâ äàùà ñîíðà éàçûð: -Áþéöê øÿõñèééÿòëÿðèí, øàèð, áÿñòÿêàð âÿ
ðÿññàìëàðûí òÿêæÿ õàòèðÿëÿðèíè ÿáÿäèëÿøäèðìèð; ùÿéàò âÿ éàçû÷ûëàðû áàðÿäÿ
ìöàñèð ýÿíæëèéèí äîëüóí èíôîðìàñèéà àëìàëàðûíà øÿðàèò éàðàäûðäû êè, îíëàð íöìóíÿ
ýþòöðñöíëÿð. Í.Ýÿíæÿâèíèí, Èìàìÿääèí Íÿñèìèíèí, Ìîëëà Ïÿíàù Âàãèôèí, Æÿôÿð
Æàááàðëûíûí, Ùöñåéí Æàâèäèí, Ìèêàéûë Ìöøôèãèí, Ñÿòòàð Áÿùëóëçàäÿíèí ùåéêÿëëÿðè
óæàëäû; Ìèðçÿ Æÿëèëèí, Öçåéèð áÿéèí, Îðäóáàäèíèí, Âóðüóíóí, Áöëáöëöí, Ìöñëöì
ìàãîìàéåâèí åâ ìóçåéëÿðè à÷ûëäû. Ùÿòòà Ùåéäÿð ßëèéåâ Ôöçóëèíèí ãÿáðèíèí
177
Àçÿðáàéæàíà êþ÷öðöëìÿñèíÿ ÷îõ ñÿé ýþñòÿðäè. Áþéöê Æàâèäèí íÿøèíè Âÿòÿíÿ
ýÿòèðäè. Øàèðÿ þç äîüìà Íàõ÷ûâàíûíäà ìÿãáÿðÿ óæàëòäûðäû.
Ìöÿëëèô ñîíäà áåëÿ ãÿíàÿòÿ ýÿëèð:Ùåéäÿð ßëèéåâ ñÿêñÿí èëëèê þìðöíöí ñîí
àíëàðûíà ãÿäÿð ÷àëûøäû.
Ùÿð ùàíñû ïðîáëåìèí ùÿëëèíÿ áàøëàéûðñà, íÿòèæÿñè ãÿëÿáÿ èëÿ, ëÿéàãÿòëÿ
òàìàìëàíûðäû. Áöòöí ñàùÿëÿðäÿ îëäóüó êèìè ìÿäÿíèééÿòèìèçäÿ äÿ ïðîáëåìëÿðèí ãàéüûñû
èëÿ, ðÿùáÿðëèéè èëÿ, íÿçàðÿò èëÿ ùÿëëèíÿ íàèë îëóðäó.
Èíäè îíóí èøûãëû ÿìÿëëÿðèíè ñèéàñè êóðñóíóí äàâàì÷ûñû, âàðèñè, ñåâèìëè
ïðåçèäåíòèìèç Èëùàì ßëèéåâ äàâàì åòäèðèð. Âÿòÿíèíÿ, äþâëÿòèíÿ âÿ àòàñûíûí àäûíà ëàéèã
èøëÿð ýþðöð.
Âàðèñèí äÿ åëìÿ, ÿäÿáèééàòà, ìÿäÿíèééÿòÿ, ñÿíÿò àäàìëàðûíà ãàéüûñû ýþç
ãàáàüûíäàäûð. Ùàìûíûí, õàëãûí äà, ñÿíÿò õàäèìëÿðèíèí äÿ öðÿéèíæÿäèð.
Êèòàáûí ñîí ñÿòèðëÿðè áåëÿ áàøà ÷àòûð:
Êîíñòèòóñèéàìûçà ýþðÿ, Àçÿðáàéæàíäà ïðåçèäåíò ñå÷êèëÿðè áåø èëäÿí áèð
êå÷èðèëèð. Áó òàëåéöêëö ùàäèñÿíèí áàø âåðÿæÿéèíÿ ÷îõ âàõò ãàëìàéûá. Îí ñÿêêèç éàøäàí
éóõàðû þëêÿ âÿòÿíäàøëàðû, íàìèçÿäëèêëÿðèíè èðÿëè ñöðÿæÿê øÿõñèééÿòëÿð àðàñûíäàí
ÿí ëÿéàãÿòëèñèíè ìöÿééÿíëÿøäèðÿðÿê, íþâáÿòè äÿôÿ þçëÿðèíèí âÿ äîüìàëàðûíûí ùÿéàòûíû
îíà åòèáàð åäÿæÿêëÿð. Áóíóí íåæÿ ìÿñóëèééÿòëè áèð èø îëäóüóíó, ùÿì äÿ ùÿð èêè
òÿðÿôèí-ñå÷ÿíëÿð âÿ ñå÷èëÿíèí åéíè çàìàíäà æàâàáäåùëèê äàøûäûüûíû êèòàá áîéó
òÿêðàð-òÿêðàð âóðüóëàìûøûã, ôèêðèìèçè ÿñàñëàíäûðìàãäàí þòðö òàðèõèí òÿæðöáÿñèíè
øàùèä ýþñòÿðìèøèê. "Áàøûíà ýÿëÿí áàøìàã÷û îëàð"-äåìÿéèáëÿðìè? Õöñóñÿí Àçÿðáàéæàí
õàëãûíûí þç òàëåéèíäÿ éåíè åêñïåðèìåíòëÿð àïàðìàüà, ñîíðà äà èãòèñàäè, ñèéàñè, ìÿíÿâè
ñöðýöíÿ äöøöá, Ýåðòñåíèí "Êèìäèð ìöãÿññèð?" ðîìàíûíû îõóìàã ìÿæáóðèééÿòèíäÿ ãàëìàüà
ùàããû éîõäóð. Ëèäåðèíè ãîðóìàüû áàæàðàí õàëã ìÿüëóá îëìóð.
Dostları ilə paylaş: |