Əlisahib ƏROĞUL

partiyasının mövcudluğu üzdə yasaq edilsə də, bolĢevik qiyafəsinə girərək özünün 
açıq  və  ya  gizli  fəaliyyətini  heç  vaxt  dayandırmadı.  Hər  dövrün,  tarixi  Ģəraitin 
özünəməxsus,  düĢünülmüĢ  türkə  qəsd  planları  hazırlayıb,  məqsədyönlü  Ģəkildə 
həyata  keçirdi.  DaĢnak  qaragüruhunun  tör-töküntüləri  antitürk  fəaliyyətinə  görə 
Sov. ĠKP-dən, xüsusilə sovet detekasından daim dəstək aldı. 
60-70-ci  illərdə  Ermənistan  SSR-nin  ĠƏD-də  azərbaycanlı  dustaqların  tez-
tez  qətlə  yetirilməsi,  xüsusi  qəddarlıqla  kəsilmiĢ  baĢlarının  poçt  baratları  kimi 
ailələrinin  ünvanlarına  göndərilməsi,  təcridxanada  saxlanan  azərbaycanlıların 
məhkəmə  sonu  Xankəndi  Ģəhərinin  mərkəzi  meydanında  yandırılması,  Bakının 
memarlıq incilərindən olan Opera və Balet Teatrı binasında yanğınlar törədilməsi, 
Yasamal yaĢayıĢ sahəsində doqquzmərtəbəli yaĢayıĢ evinin partladılması, 106 saylı 
avtobusa  partlayıcı  paket  qoyulması  kimi  cinayət  hadisələrinin  motivləri 
senzuranın  hakim  olduğu  bir  Ģəraitdə  sovet  KĠV-ləri  tərəfindən  ictimaiyyətə 
açıqlanmasa  da,  bütün  bunlar  ümumxalq  rəyində  erməni-daĢnak  faĢistlərinin 
Azərbaycan xalqına qarĢı törətdiyi növbəti terror aktları kimi baĢa düĢülürdü. 
Nəhayət, 80-ci illərin ikinci yarısında Sovetlər Birliyində baĢ verən çatlar və 
boĢalmalar  erməni-daĢnak  faĢist  ideologiyasının  Ermənistan  SSR-də  tam 
dövlətləĢməsinə  geniĢ  meydan  açdı  və  DaĢnaksutyun  bu  imkanı  əldən  vermədi. 
1988-1989-cu illərdə 450 nəfərin qətlini törətməklə köməksiz və müdafiəsiz qalmıĢ 
265  min  azərbaycanlı  əhalisi  son  nəfərinədək  və  20  milyard  dollar  dəyərində 
əmlakı əlindən alınaraq Ermənistan SSR-nin ərazisindən zor gücünə çıxarıldı. Sırf 
azərbaycanlılar  yaĢayan  172  kənd  sahibsiz  qaldı.  Bununla  da,  SSRĠ-nin 
mövcudluğu ərzində Azərbaycan xalqı tarixi etnik torpaqlarında müasir Ermənistan 
Respublikasının  ərazisində  mövcud  olan  yaĢayıĢ  məskənlərinin  sayından  iki  qat 
artıq doğma od-ocağını itirdi. Ġki əsr bundan öncə bir dənə də olsun erməni mənĢəli 
yer-yurd,  dərə-təpə,  dağ-düz,  çay,  göl  adına  rast  gəlinməyən  bir  torpaqda  indi  bir 
dənə  də  olsun  türk  mənĢəli  toponim  tapa  bilməzsən.  Bütün  tarixi  adlar  erməni-
daĢnak  faĢizminin  həyata  keçirdiyi  tarixi  bir  cinayətin  -  adların  kütləvi  Ģəkildə 
erməniləĢdirilməsi aksiyasının qurbanına çevrildi. 
Qərbi  Azərbaycanı  bütövlükdə  mənimsəməklə  kifayətlənməyən  erməni-
daĢnak  faĢistləri  Ermənistan  SSR  Ali  Sovetinə  15  iyun  1988-ci  ildə  Azərbaycan 
SSR-nin  ayrılmaz  tərkib  hissəsi  olan  DQMV-nin  Ermənistan  SSR-ə  qatılması,  01 
dekabr  1989-cu  ildə  isə  Ermənistan  SSR  ilə  DQMV-nin  birləĢdirilməsi  haqqında 
heç bir beynəlxalq hüquq normalarına sığmayan qeyri-konstitusion qərarlar qəbul 
etdirməklə,  əslində  Azərbaycan  SSR-ə  qarĢı  açıq  Ģəkildə  elan  olunmamıĢ 
təcavüzkarlıq  müharibəsinə  baĢladı.  Rus  müstəmləkəçilərinin  təmənnasız  hərbi 
yardımı  və  ölkə  xaricində  fəaliyyət  göstərən  çoxsaylı  erməni  diasporunun  vəsaiti 
hesabına  diĢinədək  silahlanmıĢ  daĢnak  terror  qruplaĢmaları  nəinki  sərhəd 
rayonlarında  və  DQMV-də,  demək  olar  ki,  Azərbaycan  SSR-in  bütün  ərazisində 
terror müharibəsinə baĢladı. Yeraltı, yerüstü nəqliyyatları, körpü, bina və qurğuları 

---

302