Microsoft Word monoqrafiya docx

Nizaminin şəxsiyyəti  
Nizami elə bir şəxsiyyətdir ki, o, fitri şairlik istedadı ilə kifayətlənməmiş, dövrünün 
tarixi, onun simaları, ictimai, siyasi məsələləri öz ölməz xəmsəsində əks etdirmişdir. O, 
dövrünün adamlarının bütün təbəqələrindən yazmış, şeirin və hikmətin vəhdətini təşkil 
edərək öz işinin dəyərini bilmişdir. Nizami dənizi o qədər dərindir ki, bu dənizdən 
damla-damla oğurlasalar belə qurtarıb bitən deyil. «Yeddi gözəl»i yazarkən Nizami yaşa 
dolduğunu etiraf etsə də, bunu müdrükləşəndə daha yaxşı yazacağına əmin idi. Təbii ki, 
belə də oldu. Nizami oğlu Məhəmmədə nəsihət verərkən ona savadlı bir peşə seçməyi 
tövsiyə edir, həkim olmasını arzulayır. Savadlı  sənətkar Nizamiyə görə  şairlikdən 
yüksəkdir.  
Nizami pulla şeir yazanlara qarşı çıxır, onları qızıl və gümüşə satılmamağa çağırır. 
Çünki, onda söz qiymətdən düşür. Neçələrini görmüşəm ki, qızılla bəzədilsə də, qılıncla 
başları kəsilib. O, işarə etmişdir ki, qızıl karvanı eşqdir.  
 Şərəfnamədə şair deyir: «Mən qızıl-gümüş hərisi deyiləm eşq aləminin hərisiyəm 
ki, orada hər şey vardır». Buradan Nizaminin təbiəti və amalı aydın olur. Bu baxımdan 
o,  şahlardan qaçır, özünü onlardan yüksəkdə sayır. «Xosrov və  Şirin» yazılıb  şaha 
təqdim edildikdə Nizami məcburən  əyilmək istəyib təzim etmək fikrini şah görüb 
qoymur.  Əvəzində «Həmduniyan» adlı bir kəndi  şairə baxışlayır. Məlum olur ki, bu 
kəndi Abxazlar qarət edib, xırda bir kənddir, ancaq kiçik əkin sahələri var.  
Cavanlıq köç edəndə Nizami hiss edir ki, çöhrəsinin qızartısı saralmaya doğru 
gedir. Qocalıqdan şikayət edən şair cavanlıqda oyaq və huşyar olmağı tövsiyə edir.  
Beləliklə, Nizamiyə nəzər saldıqda əxdaqı, şairliyi, səbri, iffəti, qaneliyi, nəzakəti, 
evə-ailəyə münasibəti,  şəhərinə vurğunluğu, qohumlara istiqanlılıq, qısa danışıqlı 
şəxsiyyət ancaq məsum ola bilər. Bu nöqteyi-nəzərdən Nizami zəmanəsindəki bütün 
insanların ən ümdəsi sayılır.  

---

93