2-amaliy ish. Qon testining klinik xaritasini tavsiflash Qisqacha nazariya

2-amaliy ish. Qon testining klinik xaritasini tavsiflash 

 

Qisqacha nazariya. Qonnin umumiy taxlili  turli kasalliklarni tashxislashda 

eng  muhim  usullardan  biridir.  Umumiy  qon  taxlili  gematopoetik  tizim 

organlarining  turli  patogen  omillar  ta'siriga  munosabatini  aks  ettiradi.  Olingan 

umumiy qon taxlili natijalari kasallik tashxisi uchun zarurdir. 

Gemoglobin - bu o'pkadan kislorodni organizmning a'zolari va to'qimalariga, 

karbonat angidrid esa o'pkaga qaytaradigan qizil qon organizmchalarida joylashgan 

murakkab temir tarkibidagi oqsil. 

Ushbu  ko'rsatkichning  oshishi  suvsizlanish,  qon  ivishi,  haddan  tashqari 

chekish, shuningdek, tog'li hududlarda yashashni anglatadi. 

 Gemoglobin miqdorining pasayishi anemiyadan dalolat beradi. 

Qizil qon hujayralari – eitrotsitlar. Ular organizm to'qimalarini kislorod bilan 

to'ydiradilar,  shuningdek,  o'pkadan  chiqadigan  karbonat  angidridni  to'qimalardan 

ajratib  oladilar.  Agar  qizil  qon  hujayralari  miqdori  me'yordan  past  bo'lsa,  bu 

anemiyadan  dalolat  beradi.  Suyak  iligida  qizil  qon  organizmchalari  shakllanish 

intensivligining  pasayishi,  qizil  qon  organizmchalarining  tez  parchalanishi, 

gipergidratsiya,  shuningdek  homiladorlikda  roy  beradi.  Agar  qizil  qon  hujayralari 

miqdori  me'yordan  yuqori  bo'lsa  -  bu  eritrotsitoz,  neoplazmalar,  buyrakning 

etishmovchiligi,  kortikosteroidlarning  ta'siri,  Kushing  kasalligi,  steroidlar  bilan 

davolash kabi holatlarni ko'rsatadi. 

Trombotsitlar  qon  plastinkala  shakllanishida  ishtirok  etadigan  va  qon 

tomirlari  shikastlanganda  qon  yo'qotishining  oldini  olish  uchun  qon  ivishidafaol 

istiroq  etuvchi  hujayralari.  Trombotsitlar  sonining  ko'payishi  ba'zi  qon 

kasalliklarida,  shuningdek  operatsiyadan  keyin,  taloq  olib  tashlanganidan  keyin 

kuzatiladi.  Trombotsitlar  sonining  kamayishi  ba'zi  tug'ma  qon  kasalliklarida, 

aplastik anemiya, jigar sirrozi va boshqalarda kuzatiladi. 

Eritrotsitlarning  cho'kish  tezligi  organizmning  patologik  holatining  o'ziga 

xos  bo'lmagan  ko'rsatkichidir,  bu  qon  plazmasida  oqsil  tarkibini  bilvosita  aks 

ettiradi.  Ushbu  ko'rsatkichning  qiymati  yoshga  va  jinsga  bog'liq.  Eritrotsitlarning 

cho'kish  tezligining  ortishi  qondagi  yallig'lanishli  oqsillarning  ko'payishi  tufayli 

organizmdagi  mumkin  bo'lgan  yallig'lanishni  ko'rsatadi.  Bundan  tashqari, 

Eritrotsitlarning  cho'kish  tezligining  oshishi  anemiya,  xavfli  o'smalar  va 

boshqalarda kuzatiladi. 

Rang  ko'rsatkichi  qizil  qon  tanachalarida  gemoglobinning  nisbiy  miqdorini 

ko'rsatadi. 

Organizmdagi foliy kislotasi  va  B12 vitaminlari  etishmovchiligi, saraton  va 

oshqozonning yallig’lanishida rang ko'rsatkichi oshadi. 

Ko'rsatkichning  pasayishi  temir  tanqisligi  kamqonligini,  shuningdek 

qo'rg'oshin zaharlanishidan kelib chiqadigan anemiyani anglatadi. 

Retikulotsitlar  -  bu  qizil  qon  hujayralarining  yosh  shakllari.  Ularning  umri 

qisqa. Ular 1-2 kun ichida qizil suyak iligida shakllanadi va etiladi, shundan so'ng 

yana  1-3  kun  qon  aylanish  tizimida  og’tgcha  etilishadi.  Ularning  ko'payishi 

anemiya bilan qizil qon hujayralari shakllanishining ko'payishini anglatadi. 

Ularning kamayishi  gematopoetik tizimning autoimmün kasalliklari, buyrak 

kasalliklari, qizil qon etilishidan dalolat beradi. 

Oq 

qon 

tanachalari 

(leykotsitlar) 

- 

organizmni 

infektsiyalardan 

(bakteriyalar, viruslar, parazitlar) himoya qiladigan, bakteriyalarni o'zlashtiradigan 

va  antitanalar  ishlab  chiqaradigan  oq  qon  hujayralari.  Ya'ni  ular  immunitet  va 

organizmning  tiklanishi  uchun  javobgardir.  Leykotsitlarning  yuqori  miqdori 

homiladorlik  davrida  (oxirgi  trimestrda)  bakterial  infektsiya,  o'tkir  yallig'lanish 

jarayonlari,  ko'plab  yuqumli  kasalliklar,  to'qima  shikastlanishi,  malign 

neoplazmalar, miyokard  infarkti mavjudligini ko'rsatadi; bola tug'ilgandan keyin  - 

emizish  davrida;  og'ir  jismoniy  ishdan  ham  leykotsitlar  soni  oshadi.  Leykotsitlar 

sonining pasayishi ba'zi dori-darmonlarni qabul qilishda (ba'zi antibiotiklar, steroid 

bo'lmagan  yallig'lanishga  qarshi  dorilar,  tiroostatiklar,  antiepileptik  dorilar, 

antispazmodik  og'iz  orqali  yuboriladigan  dorilar),  shuningdek  revmatik 

kasalliklarda kuzatiladi. 

Leykotsitlarning  quyidagi  turlari  ajratiladi:  limfotsitlar,  eozinofillalar, 

bazofillar, monotsitlar, neytrofillar. 

.Lnfotsitlar  -  immun  tizimining  hujayralari,  oq  qon  hujayralari  turi.  Ular 

immunitetni  ta'minlaydi,  mikroblar  va  viruslarga  qarshi  kurashadi,  shuningdek, 

boshqa  turdagi  hujayralar  faoliyatini  tartibga  soladi,  antitanalar  molekulalarini 

blokirovka  qiladigan  va  ularni  organizmdan  chiqarib  yuboradigan  antitanalar 

(immunoglobulinlar) qon oqimiga chiqaradi. 

Leykotsitlar  sonining  ko'payishi  virusli  infektsiyalar,  limfotsitik  leykemiya 

ekanligini ko'rsatadi. 

Leykotsitlar  sonining  pasayishi  o'tkir  infektsiyalar  (virusli  bo'lmagan), 

aplastik anemiya, tizimli qizil yuguruk, immunitet tanqisligi holatini ko'rsatadi. 

Eozinofillar  organizmdagi  allergenlarga  qarshi  kurashadigan  oq  qon 

hujayralarining  bir  turi.  Ko'tarilish  allergik  sharoitlarni,  parazit  infektsiyalarni 

ko'rsatadi. 

Pastga tushadigan daraja - yiringli infektsiyalar, tug'ish, jarrohlik, zarba. 

Bazofillar  -  bu  suyak  iligida  hosil  bo'ladigan,  so'ngra  qon  oqimiga  kirib, 

unda  bir  necha  soat  davomida  aylanib  yuradigan  granulotsitlar.  Bazofillar  darhol 

allergik  reaktsiyalarning  rivojlanishida  ishtirok  etadilar.  To'qimada  bir  marta 

bazofillar  allergiya  rivojlanishini  rag'batlantiradigan  biologik  faol  modda  bo'lgan 

gistaminni  o'z  ichiga  olgan  semiz  hujayralariga  aylantiriladi.  Ukarning  ko’payishi 

o'tkir  leykemiya,  oshqozon-ichak  traktining  surunkali  yallig'lanish  kasalliklari, 

kolit,  surunkali  sinusit,  allergik  reaktsiyalar,  shuningdek  estrogen,  antitiroid 

preparatlarini  qabul  qilishni  anglatadi.  Kamayishi  -  gipertiroidizm,  homiladorlik, 

ovulyatsiya,  stress,  o'tkir  infektsiyalada  kuzatiladi.  Monotsitlar  oq  qon 

hujayralarining eng katta vakillaridir.  

Monotsilarr  begona hujayralarni  va oqsillarni,  o'choqlarni  yo'q Monotsitlar 

begona  hujayralarni  va  oqsillarni,  yallig'lanish  o'choqlarini,  to'qimalarni 

parchlanishida ishtirok etadi. Immunitet tizimining eng muhim hujayralari, birinchi 

bo'lib anitigen bilan uchrashish va uni immunitetni to'laqonli rivojlanishida ishtirok 

etadi.  Neytrofillar  bilan  birgalikda  ular  begona,  patogen  mikroorganizmlarni  

parchalaydi. 

Monotsitlar  miqdorining  oshishi  virusli,  zamburug’  infektsiyalari,  sil, 

sarkoidoz, sifilis, leykemiya, biriktiruvchi to'qima tizimli kasalliklarin mavjudligini 

ko'rsatadi. 

Monotsitlar  miqdorining  kamayishi  yuqumli  va  yiringli-yallig'lanish 

kasalliklarida,  suyak  iligi  zararlanganda  va  uning  funktsiyasi  pasayganda  ro'y 

beradi 

Neytrofillar oq qon hujayralarining bir turi. Qizil suyak iligidan chiqqandan 

so'ng  neytrofil  periferik  qonda  bir  necha  soat  davomida  aylanib  yuradi,  shundan 

so'ng  u  to'qima  ichiga  o'tadi.  To'qimalardagi  neytrofillarning  umr  ko'rish 

davomiyligi  yallig'lanish  jarayonining  mavjudligiga  bog'liq  va  bir  necha  soatdan 

bir  necha  kungacha  o'zgaradi.  Neytrofillarning  asosiy  masalasi  organizmni 

infektsiyadan  himoya  qilishdir,  bu  neytrofillar  fagotsitoz  va  granulalar  tarkibiga 

kirish qobiliyatiga bog'liq. 

Neytrofillar  etuk  bo’lgan  vaqtida  segmentlanadi.  Neytrofillar  sonining 

ko'payishi  organizmdagi  yallig'lanish  jarayonining  mavjudligini  ko'rsatadi. 

Neytrofillar  sonining  kamayishi  -  virusli  yuqumli  kasalliklar  (gripp,  qizilcha), 

bakterial infektsiyalarda kuzatiladi. 

Ishning  maqsadi.  Umumiy  qon  tahlilning  jadvalini  ko’ribm  turli  qon 

qo’rsatkichlarga e’tibor being/ 

O'zingiz,  qarindoshlaringizda  umumiy  qon  analizlarni  aks  ettiruvchi 

kartasini ko'rib chiqing.  Olingan natijalarni jadvaldagi raqamlari bilan  taqqoslang. 

Xulosa chiqaring. 

 

Nazorat savollari 



  Umumiy qon taxlili? 



  Eritrotsitlar kamayishi nimani anglatadi? 



  Qonda trombotsitlar kamayishi nimani anglatadi? 



  Qondagi neytrofillar miqdori oshishi nimani anglatadi? 



  Qondagi neytrofillarning past miqdori nimani anglatadi? 



  Qonda eozinofilning ko'tarilishi nimani anglatadi? 

Eozinofillerning kamaygan miqdori nimani anglatadi?