162
aparılarkən torflu sahədə ağacdan düzəldilmiĢ həvəngdəstə də aĢkar edilmiĢdir. Həmin
həvəngdəstədə sufındığı qabıqdan təmizlənirmiĢ. Kiçik Pliniy qeyd edir ki, Struma və Qeafusu
sahillərində yaĢayan fraksiyaları sufındığının unundan keyfiyyətli çörək növləri biĢirmiĢlər. Mantu
və Ferrari ərazilərində yaĢayan əhali orta əsrlərdə sufındığından biĢmiĢ halda istifadə etməklə
yanaĢı, onun unundan çörək və fəsəlli də biĢirirmiĢlər.
Sufındığı Cənubi Afrika ölkələrində sakit axan çay, durğun göl və gölməçələrdə qida bitkisi
kimi becərilr. Ən çox isə ada və çaylarla zəngin olan Viktoriya – Niassa gölündə əkilir. Ərazilərdə
sufındığı o qədər çox bitir ki, hətta qayıqların hərəkətinə də mane olur. Afrikada yaĢayan əhali bu
bitkidən müxtəlif çeĢidli xörəklər hazırlayır. Sufındığını çiy, qızardılmıĢ, həmçinin biĢirilmiĢ halda
yeyirlər.
D.Bunanın yazdığına görə Hindistan xalqları sufındığı məhsulunu toplamağa baĢladıqları
günü bayram edirlər. Çinlilər ondan çiy, biĢirilmiĢ və qovrulmuĢ halda istifadə etməklə yanaĢı,
unundan da dadlı sıyıq biĢirirlər. Bundan əlavə sufındığına un, Ģəkər tozu və yaxud bal qataraq çox
keyfiyyətli və insan sağlamlığı üçün böyük əhəmiyyət kəsb edən qida məhsulu hazırlayırlar.
Meyvəsi çox ətirli sərinləĢdirici olduğundan yay aylarında çinlilər onu həvəslə yeyir və bir sıra
Avropa ölkələrinə ixrac edirlər.
Sufındığından spirtlə çıxarıĢından Erlix ĢiĢlərini əmələ gətirən hüceyrələrin qarĢısının
alınmasında iĢlədilir. Volqaboyunda yaĢayan əhali keçmiĢdə malyariya ağcaqanadı yayılan çay göl
və gölməçələrə sufındığı əkərək, ondan həm mübarizə məqsədilə istifadə edir, həm də bol məhsul
əldə edirdilər. Çində bitkinin qabığından hazırlanan çay tonusartırıcı vasitə kimi iĢlədilir.
Sufındığından donuzların, ördək və qazların yemləndirilməsində də geniĢ istifadə edirlər. Yemləmə
nəticəsində onlar qısa bir müddətdə piy bağlayır, ətləri çox ləzzətli olur.
Meyvəsindən kofe surroqatı hazırlayıb tonusartırıcı çay kimi də içirmiĢlər. Çində,
Hindistanda sufındığının meyvələrini deĢib saplara düzərək, boyunbağı düzəldib bazarlarda
satarmıĢlar.
Bundan baĢqa, Qərbi Avropa və Ġtaliyada sufındığından təsbeh, boyunbağı və bəzək
əĢyaları hazırlayırmıĢlar.
Çində «suĢabalıdı» adlandırılan bu bitkini ən çox Pekin, Kanton, Szyansu və Çcesyuan
rayonlarında əkib-becərirlər. Həmin rayonlarda onun 15-dən çox növü əkilir. Çin əhalisi hər il min
tonlarla məhsul tədarük edərək ondan qida və mal-qara üçün yem kimi istifadə edir, qalanını isə
qonĢu ölkələrə göndərirlər. Biz isə sufındığının tullantı Ģəklində olan qabıq hissəsindən boyaq
ekstraktı hazırlayıb yun ipi sarı, narınc, boz, qəhvəyi, firuzəyi, zeytunu, qonur-qəhvəyi, Ģabalıdı və
s. rəng və çalarlara boyadıq.
Dostları ilə paylaş: