212
Beyt
Y
ırt
ıc
ı it ət tapanda artar şövqi, həvəsi,
Sormaz Dəccal eşşəyidir bu, ya Saleh dəvəsi
108
.
Çox görünüb ki, ən namuslu adamlar kas
ıbl
ıq üzündən pis işlərə
qoşulmuş, xalq içində yaxş
ı ad
ın
ı itirərək bədnam olmuşlar.
Beyt
Pəhrizə olarm
ı ac
ın imkan
ı?
Yoxsulun deyərlər, olmaz iman
ı.
Hatəmi–Tai səhrada yaşard
ı. Şəhərdə olsayd
ı dilənçilərin əlindən
aciz qalard
ı, əynindəki paltar
ı tikə–tikə olard
ı.
Cavab verdi: – Yox, mən varl
ılar
ın hal
ına ac
ıy
ıram. Dedim: –
Yox, varlar
ına həsrət çəkirsən.
Biz
hələ uzun
müddət belə sərt danışd
ıq, hücum edən hər
piyadəsini dəf etməyə çal
ışd
ım, harda «şah» dedi isə, «vəzirlə»
qarş
ıs
ın
ı ald
ım. Nəhayət mərifət xəzinəsində nə qədər sözü vard
ısa,
ham
ıs
ın
ı dedm, höçət heybəsində nə qədər oxu vard
ısa, ham
ıs
ın
ı atd
ı.
Şer
Fəsahət əhlinin içindən rədd et,
O kəs ki, şişirdir özünü hər an
Din əhli, mərifət sənət sahibi,
Ona öz yerini verməli nişan.
Ax
ırda dəlili qalmad
ı zəlil etdim. Əlin işə sald
ı, söyüş söyməyə
başlad
ı. Adətən cahil adamlar
ın peşəsi belədir,
müxalifinə söz ilə
bata bilməyəndə, düşmənçiliyə əl at
ırlar. Büttəraş Azər də belə
etmişdi, sözdə oğluna üstün gələ bilmədiyi üçün davaya başlam
ış və
demişdi: «sözünü geri götürməsən, səni daşla vuracağam».
Məni söydü, ondan da ağ
ır
ın
ı dedim, yaxamdan yap
ışd
ı, çənəsin-
dən tutdum.
Şer
213
Mən onu qovuram, o qovur məni,
Xalq bizə rişxəndlə gülür arxadan.
Bizim sözümüzü eşidənlərin,
Barmağ
ı ağz
ında qalm
ışd
ır heyran.
Müxtəsər, mürafiə üçün qaz
ın
ın yan
ına getdik, ədalətlə nə
deyərsə raz
ılaşacağ
ım
ız
ı qət etdik. Dedik: qoy müsəlman hakimi bu
məsələni həll etsin, varl
ılarla yoxsullar aras
ındak
ı fərqi şərh etsin.
Qaz
ı diqqətlə üzümüzə baxd
ı,
ciddiyyətlə sözümüzə qulaq asdı.
Sonra dərin fikrə getdi. Bir azdan sonra baş
ın
ı qald
ır
ıb dedi:
–Ey
varl
ılar
ı tərifləyib, yoxqullar
ı təhqir edən şəxs, bilməlisən
ki, gül tikans
ız, xəzinə ilans
ız ola bilməz, harda şərab var, orda məst
də olacaqd
ır, harda sədəf var, orda nəhəng də olacaqd
ır. Dünyan
ın şi-
rin ləzzəti dal
ında ölümün ac
ı şərbəti durmuşdur,
behişt nemətləri
qarş
ıs
ında Məkkarə səddləri qurulmuşdur.
Beyt
Dostu sevən dözməlidir sitəm etsə də əğyar,
Xəznə-ilan, gül və tikan, fərəh-fəğan bir olar.
Görmürsənmi bağda həm salx
ım söyüd olur, həm də quru çubuq.
Eləcə də varl
ılar içərisində şükür edənlər olduqu kimi, küfr edənlər
də vard
ır. Yoxsullar içərisində səbr edənlər olduğu kimi, diltəng
olanlar da vard
ır.
Beyt
Hər bir şeh damlas
ı dürr olsa əgər,
Bazar
ı q
ığ kimi doldurar gövhər.
Allaha o varl
ılar yax
ınd
ır ki, dərviş təbiət olsunlar, o yoxsullar
yax
ınd
ır ki, varl
ı xislət olsunlar.
Varl
ılar
ın ən böyüyü odur ki, yoxsullar
ın hal
ına qals
ın,
yoxsullar
ın da ən yaxş
ıs
ı odur ki, varl
ılar
ın qap
ıs
ın
ı az açs
ın. «Allaha
təvəkkül» ilə yaşayanlar
ın ruzisi çatacaqd
ır.
Sonra
qaz
ı məzəmmət nəzərlərini müddəiyə tərəf çevirib dedi:
214
–Ey
deyən ki, «Varl
ılar
ın baş
ı qar
ış
ıqd
ır,
işləri səhv, peşələri
əyyaşl
ıqd
ır». Doğru deyirsən, belələri vard
ır, onlar
ın ağl
ı kəm,
mürüvvəti azd
ır, əllərinə keçən nemətin qədrini bilməzlər, oğurlayar,
gizlədər, özləri yeməz, başqalar
ına da verməzlər. Fərz edək ki, birdən
quraql
ıq olsa, ya Nuhun tufan
ı
109
qopsa, onlar öz varlar
ına arxay
ın
olub yoxsullar
ın hal
ına qalmazlar və allahdan qorxmay
ıb deyərlər:
Beyt
Başqas
ı yoxluqdan olsa da həlak,
Biz ördək
kimiyik tufandan nə bak
*
?!
Beyt
Dəvə üstə kəcavədə asudəcə oturan,
Bir arvad
ın nə vecinə quma batm
ış bir insan.
Beyt
Alçaqlar can
ın
ı xilas edən dəm,
Deyərlər bizə nə batsa da aləm.
Bəli, bu dediyim kimiləri vard
ır. Lakin ehsan verən, dua oxuyan, həm
bu dünya, həm axirət hay
ına qalanlar
ı da yox deyildir. Məsələn,
dünya üzünün adil şah
ı, qələbələr və zəfərlər hakimi, islam dininin
hamisi, Süleyman mülkünün varisi, zəmanə şahlar
ın
ın ən ədalətlisi
Müzəfərəddin Atabəy Əbubəkr ibn Səd ibn Zənginin (allah onun
ömrünü uzun, bayraqlar
ın
ı zəfərli etsin) bəndələri bu qəbildəndir.
Şer
Bir ata oğluna onu etmədi,
Ki, sən səxavətlə etdin insana,
Allah əvəzində səni qald
ırd
ı,
Hökmüran eylədi bütün cahana.
Qaz
ı sözü bu dərəcəyə çatd
ırd
ıqda,
bizdən daha artıq mübaliğə
*
Бак – горху
215
at
ın
ı fəsahət meydan
ında çapd
ırd
ıqda yürütdüyü mühakimə, ç
ıxard
ığ
ı
hökmlə raz
ılaşmal
ı olduq. Aram
ızda olub–keçənləri unutduq. Bir–
birimizə baş əyib salam verdik, dalaşmağ
ı bar
ışmaqla əvəz etdik.
Qucaqlaş
ıb öpüşdük, fitnə yatd
ı, düşmənçilik aradan qalxd
ı, sülh
yarand
ı, söhbətimiz bu sözlə tamamland
ı:
Şer
Ey kas
ıb, dövrandan etmə şikayət,
Əgər bədbəxt olub, bədbəxt ölsən də.
Ey varl
ı xoşbəxtsən, həm ye, həm bəxş et,
Bu dünya səndədir, o dünya səndə.