“Müəllim üçün metodik vəsait” kurikulumun açarıdır
Hörmətli redaksiya! Mən “Azərbaycan müəllimi” qəzetinin 22.12.2017-ci il
tarixli 49-cu nömrəsində “Kurikulum uğura aparan yoldur” mövzusunda
məqaləmdə “Müəllim üçün metodik vəsait”in dəyərini vurğulamış və onun
müəllimin fəaliyyətindəki vacib məqamları özündə əks etdirdiyini qeyd
etmişdim. Lakin məktəblərdə aparılan təhlillər göstərir ki, bu gün müəllimlərin
əksəriyyəti kurikulumun tətbiqinə laqeyd yanaşır, ənənəvi dərsə üstünlük verir,
məktəb rəhbərləri isə bu işlərə tam nəzarət etmirlər. Fikrimcə, bu sahədə indiki
vəziyyət hətta kurikulumun tətbiq olunduğu ilk illərdəkindən də aşağı
səviyyədədir. Bəs, səbəb nədir? Bəlkə, rəhbərlər və ya öyrədənlər az əməkhaqqı
alırlar? Bəlkə, İKT ilə təminatları zəifdir? Bəlkə, onlara qarşı tələbkarlıq azalıb?
Bu bəlkələrin sayını artırmaq da olar.
Məlumdur ki, bilik və bacarıqların diaqnostik qiymətləndirilməsindən sonra
müəllimin də, məktəb rəhbərlərinin də əməkhaqqı son 30-40 il ərzində ən
yüksək miqdarda artırılıb. Bu gün bir bölgədə müəllim sərf etdiyi əməyə, bilik və
bacarığına, düşdüyü mühitə və dərs saatlarının miqdarına uyğun olaraq 300-
450-750 manat arasında maaş alır. Məktəb rəhbərlərinin əməkhaqqı 500
manatdan aşağı deyil.
İKT ilə təminatın ildən-ilə yaxşılaşdığı da göz qabağındadır. Nootbuk, proyektor,
elektron lövhə ilə bəzi məktəblərin təminatı əvvəlkindən qat-qat yüksəkdir.
Lakin tələbkarlığın artdığını desək, özümüzü aldatmış olarıq. Məktəblərdə
humanıst-demokratik bir mühit formalaşıb. Bu da təhsilalana da, təhsilverənə
də sərbəstlik verib. Məncə, bu mühitdən sui-istifadə edənlərin sayı artıb.
Əvvəlki yazımda da qeyd etmişdim ki, kurikulumu (yeni proqramı) köhnə
proqramdan fərqləndirən əsas cəhətlərdən biri burada müəllimə köməkçi
vəsaitin hazırlanmasıdır. Həmin vəsaitdəki tövsiyələrə əməl olunmursa, deməli,
kurikulumun tətbiqi istənilən səviyyədə olmayacaq. Gəlin özümüzə belə bir sual
verək:
- Bu gün müəllimlərin hamısı metodik vəsaitdən istifadə edirmi?
- Məncə, xeyr. Hətta, mən deyərdim, böyük əksəriyyəti bu vəsaitə əhəmiyyət
vermir. Çünki vəsaitlə işləmək çox zəhmət tələb edir.
Bəzi müəllimlər deyir ki, “Metodik vəsait”də göstərilənlərə əməl
etmək çətindir. Əslində belə deyil. Təcrübəli müəllimlərin yaxşı
yadındadır. Sovet dövrünün dərslikləri gec-gec dəyişilirdi. Biz o
dərslikləri az qala əzbər bildirdik, - hansı səhifədə nə var. Şagirdə
öyrətmək də bizim üçün asan olurdu. Əgər öyrədən “Metodik
vəsait”dən müntəzəm istifadə edərsə, yaddaşında qalacaq ki, hansı
mövzunun tədrisində nələrdən istifadə etməliyəm.
Təsəvvür edin, bütün müəllimlər 10 günlük kurikulum təlimlərindən keçib,
imtahan verib sertifikat alıb. Nəticə isə istənilən səviyyədə deyil. Bəs kimdir
günahkar? Təlimçi? Məktəb direktoru? Ya müəllim?
Ədalət naminə deyək ki, həmin qısa müddət ərzində nələri öyrətmək mümkün
idisə təlimçilər onu öyrədirdilər.
Məktəb rəhbərləri bilmədiklərini necə tələb edə bilər? Əvvəl kurikulumu məktəbi
idarə edənlərə, sonra isə müəllimlərə öyrətməli idik. Biz əksinə elədik.
Tutaq ki, məktəb rəhbəri də düzgün seçilməyib, tələbkarlığı zəifdir, nəyi necə
izah etməyi bilmir.
Bəs, müəllim? Bəs onun vicdanı? Mənim şəxsi fəlsəfəmə görə vicdan hər bir
insanın qəlbində Allahın səsidir. Bu səsi dinləyib hərəkət etməliyik.
Bəzi müəllimlər kurikulum təlimlərində öyrəndiklərini nə tez unutdu?
Fənn üzrə məzmun xətlərini, standartları, təlim məqsədlərini bilməyən
müəllimin kurikulumla fəaliyyəti dənizdə yelkənsiz gəminin hərəkətinə
bənzəyir.
“Metodik vəsait”də müəllimə qruplar üzrə iş tövsiyə olunur. Müəllim aparmır.
Şagirddən soruşursan:
- Sonuncu dəfə nə vaxt qruplar üzrə işləmisiniz?
- Qrupunuzun adı nə idi?
Cavab yoxdur. Belə faktların sayını artırmaq olar.
Bir sözlə, bəzi müəllimlər gündəlik dərs zamanı vəsaitdə göstərilən sualları,
tapşırıqları şagirdlərə çatdırmır, onların üzərində iş aparmır.
Görünür, biz kurikulumun tətbiqi anlayışını, xüsusən, “tətbiq” sözünün leksik
mənasını belə, düzgün aşılaya bilməmişik.
Bu sahədə məktəb rəhbərlərinin də üzərinə böyük məsuliyyət düşür. Onlar
metodik vəsaitdə göstərilənlərin tətbiqinə ciddi nəzarət etməli, dərs dinləyərkən
metodik vəsaitlə tanış olmalı, müəllimin tövsiyələrə necə əməl etdiyini
izləməlidirlər.
Müəllimlərimizin bir qismi fikirləşir ki, metodik vəsait tövsiyə xarakteri daşıyır,
ondan istifadə etməmək də olar.
Bəli, tövsiyədir. Kurikulumun qarşıya qoyduğu məqsəd və vəzifələrin yerinə
yetirilməsi, təlim prosesində məzmun standartlarının reallaşdırılması, tədris
ilinin sonunda nəzərdə tutulan təlim nəticələrinə nail olunmasında müəllimə
köməklik məqsədilə hazırlanmış metodik tövsiyələrin məcmusudur. İstifadəsi
isə könüllü yox, məcburi olmalıdır. Tövsiyədən o vaxt istifadə etmirlər ki, ondan
yaxşısını, daha səmərəli variantını hazırlayıb istifadə edirlər. Belə
müəllimlərimiz isə azlıq təşkil edir.
Bütün rayon və şəhərlərdə “Ümumi təhsildə keyfiyyət ili” və
“Pedaqoji əməkdaşlıq əlaqələri” ilə bağlı yüzlərlə “açıq dərs”lər
keçirilib. Kiçik nöqsanları nəzərə almasaq, hamımız bu dərslərdən
xüsusi zövq alırıq. Müəllimlərdən biri motivasiyada, biri
əməkdaşlığın qurulmasında, digəri qiymətləndirmədə şəxsi
yaradıcılığı ilə novatorluq nümayiş etdirir.
Çox yaxşıdır. Təəssüf ki, gündəlik dərslər haqqında bunu deyə bilmirik.
“Açıq dərs”lərlə kurikulum tətbiq oluna bilməz. Bütün dərslər müasir təlim
metodları ilə keçilməlidir. Bunun üçün hamımız “Müəllim üçün metodik
vəsait”dən səmərəli istifadəyə üstünlük verməliyik. Ona yeniliyin açarı kimi
yanaşmalıyıq. Təhsil Nazirliyinin tətbiq etdiyi yeniliklərin, şəffaflığın qarşısında
elə işləməliyik ki, bizim təcrübəli və ya müasirliyin nümunəsi olduğumuz hiss
edilsin. Yoxsa, düşdüyümüz köhnə mühitə “bürünüb” ellə “sürünürük”sə, heç
nəyi dəyişə bilməyəcəyik.
Bütün müəllimlərə çətin və şərəfli peşələrində uğurlar arzulayıram.
Xaləddin NİFTƏLİYEV,
Yevlax Şəhər Təhsil Şöbəsi Metodkabinetinin müdiri
20.07.2018 | 16:24
Dostları ilə paylaş: |