Derecel‹ hassas döKÜm yüzey kal‹tes‹ ve boyutsal hassas‹yet

5.7.2 Alç› Ba¤l› Kal›p Malzemesi Bileflenleri
Çizelge 5. 2'de tüm alç› ba¤l› kal›p malzemesi bileflenleri görülmektedir.

---

68
Deneysel Çal›flmalar
1
0,10 0,50
0,30
25
34
20
20
2
0,10 0,50
0,30
0,08
25
34
20
20
3
0,10 0,50
0,30
0,20
25
34
20
20
4
0,15 0,50
0,30
0,20
25
34
20
20
5
0,20 0,50
0,30
0,25
25
34
20
20
6
0,15 0,45
0,30
0,20
25
34
20
20
7
0,13 0,45
0,30
0,20
25
17
17
20
20
8
0,11 0,60
0,30
0,50
25
17
17
20
20
9
0,09 0,50
0,30
0,50
25
34
20
20
10
0,12 0,50
0,30
0,20
25
34
20
20
11
0,12 0,50
0,30
0,20
0,15
25
34
20
20
12
0,09 0,55
0,30
0,20
25
34
20
20
13
0,12 0,55
0,30
0,20
0,20
25
34
20
20
14
0,06 0,50
0,30
0,20
0,20
25
34
20
20
15
0,03 0,40
0,30
0,50
0,20
25
34
20
20
16
0,09 0,35
0,30
0,20
0,20
25
34
20
20
17
0,20 0,35
0,30
0,20
25
34
20
20
18
0,11 0,40
0,30
0,20
0,20
25
34
20
20
19
0,08 0,35
0,30
0,20
0,20
25
34
20
20
20
0,107 0,35
0,30
0,20
0,20
25
24
10
20
20
21
0,112 0,35
0,30
0,20
0,20
25
17
17
20
20
22
0,107 0,35
0,30
0,20
0,20
25
24
10
20
20
23
0,11 0,34
0,30
0,20
0,20
22
24
11
21
21
24
0,10 0,40
0,30
0,20
0,20
25
24
10
20
20
25
0,082 0,40
0,30
0,20
0,20
1
23
25
11
20
20
26
0,11 0,45
0,30
0,20
0,20
25
12,4
12,4
9
20
20
27
0,075 0,45
0,30
0,20
0,20
0,20
24
35
20
20
28
0,25 0,45
0,30
0,20
0,20
0,14
24
35
20
20
29
0,145 0,50
0,30
0,20
0,20
24
25
10
30
10
30
0,14 0,50
0,30
0,20
0,20
24
24
10
25
15
31
0,125 0,50
0,30
0,20
0,20
23
26
10
25
15
32
0,115 0,55
0,30
0,20
0,20
23
26
10
25
15
33
0,095 0,55
0,30
0,20
0,20
0,50
23
26
10
25
15
34
0,07 0,50
0,30
0,20
0,20
1
23
26
10
25
15
35
0,043 0,50
0,30
0,20
0,20
1
23
36
25
15
36
0,065 0,50
0,30
0,20
23
36
25
15
37
0,043 0,50
0,30
0,20
0,20
23
18
18
40
38
0,07 0,50
0,30
0,20
23
18
18
40
39
0,05 0,50
0,30
0,20
0,20
22
26
11
20
20
40
0,05 0,50
0,30
0,20
0,20
21
18
18
30
10
41
0,075 0,50
0,30
0,20
0,20
26
23
10
20
20
42
0,060 0,55
0,30
0,15
0,15
23
26
10
30
10
43
0,055 0,55
0,30
0,15
0,15
23
14
22
40
44
0,027 0,55
0,30
0,15
0,15
23
26
10
30
10
45
0,022 0,55
0,30
0,15
0,15
23
14
22
40
Çizelge 5.2.
 Alç› ba¤l› kal›p malzemesi bileflimleri
Bileflim PMS Maya
PS
ST
KG
Pav
AS
-alç› Kuv (a)
Kuv (b)
Kuv (c)
Kuv (d)
Krs (a)
Krs (b)
Krs (c)
No
%
%
%
%
%
22%
%
%
%
%
%
%
%
%
%

---

69
Deneysel Çal›flmalar
5.7.3. Yüzey Pürüzlülü¤ü Ölçümleri
Yüzey pürüzlülü¤ü ölçümleri basamakl› numune üzerinden Mahr Perthometer S2 yüzey pürüzlülük
cihaz› kullan›larak gerçeklefltirilmifltir. fiekil 5. 19'da görüldü¤ü gibi basamakl› numunenin 8 mm
kal›nl›¤›ndaki en üst basama¤› 1, 4 mm kal›nl›¤›ndaki orta basama¤› 2, 2 mm kal›nl›¤›ndaki en üst
basama¤› da 3 fleklinde numaraland›r›lm›flt›r.
fiekil 5.19.
 Basamakl› mum model, bronz ve gümüfl döküm numuneler
5.7.4. Boyutsal De¤iflim Ölçümleri
Deneysel çal›flmalar kapsam›nda gerçeklefltirilen döküm ifllemlerinde, model ve döküm parça aras›ndaki
do¤rusal boyutsal de¤iflimlerinin tespiti amac›yla, boyutsal ölçüm numuneleri dökülmüfltür. Do¤rusal
boyutsal de¤iflimler; mum a¤ac›na kaynat›lan her bir modelin ve dökümden sonra bu modelden ç›kan
döküm parças›n›n boyu dijital kumpas ile ölçülüp aradaki fark yüzde olarak hesaplanarak belirlenmifltir.
Laboratuvarda gelifltirilen alç› ba¤l› kal›p malzemelerinin yüzey pürüzlülü¤ü ve boyutsal hassasiyet
özellikleri, sanayide hâlihaz›rda kullan›lmakta olan ticari alç› ba¤l› kal›p malzemeleri ile karfl›laflt›r›lm›flt›r.
Farkl› markalar›n farkl› ürünleri ile üniversite döküm laboratuvar›nda ve Goldafl dökümhanesinde
dökümler yap›lm›fl, ç›kan numuneler laboratuvarda üretilen kal›p malzemeleri ile ayn› testlere tabi
tutulmufltur. Prizlenme Genleflmesi (Boy De¤iflimi) Tayini (TS 3322)
Prizlenme terimi, hidratasyon reaksiyonu gösteren inorganik bir malzemenin veya bu malzemenin
ba¤lay›c› olarak kullan›ld›¤› bir kar›fl›m›n sertleflmesi olarak tan›mlanabilir. Prizlenme genleflmesi (boy
de¤iflimi) tayini genellikle çimento harc› ve beton numunelerinde uygulanan TS 3322'ye [62] göre
düzenlenmifl deneysel bir yöntemdir. Buradaki amaç, çimento harc› ve betonda ya da tez konusuyla
do¤rudan bir ba¤lant› kuracaksak e¤er dökülebilen kal›p malzemelerinde, d›fl yükler ve s›cakl›k de¤iflimi
nedenleri d›fl›nda oluflan boyutsal de¤iflimleri belirlemektir. Ölçümde kullan›lan deney numuneleri
silikon kal›plara dökülerek elde edilmifltir; numuneler kare kesitli prizma fleklinde ve boyutlar› 20x20x100
mm'dir. Ölçüm alabilmek için numunelerin ucuna çelik ölçüm bilyeleri yerlefltirilmifltir.
Bu numuneler kal›p malzemesi tozlar› kullan›larak ve kal›p yap›m prosedürü de¤ifltirilmeden uygulanarak
üretilmifltir. Kal›p davran›fllar›n›n birebir belirlenebilmesi için numunelerin bileflimsel ve yap›sal olarak
kal›plardan farkl› olmamas› hedeflenmifltir. Prizlenme genleflmesi, numunelerin kal›plardan ç›kart›ld›¤›
anda ve takip eden birinci ve ikinci saatin sonunda boylar›n›n dijital kumpas ile ölçülmesiyle belirlenmifltir.

---

70
Deneysel Çal›flmalar
5.7.4.1. Is›l Genleflme Tayini
Dilatometre testleri Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü Malzeme Bilimi ve Mühendisli¤i Bölümünde
Netzsch marka DIL 402 PC serili dilatometre cihaz› ile yap›lm›flt›r. Bu testler için seçilen kal›plardan 25
mm boyunda, 5-6 mm çap›nda numuneler ç›kart›lm›flt›r ve testler kal›p piflme davran›fllar›n› tam olarak
belirleyebilmek için 800 °C'a kadar gerçeklefltirilmifltir. Alç› ba¤l› bileflimlerin ›s›l karakteristiklerini
yans›tabilecek 24 ve 25 numaral› bileflimler ile referans 1, dilatometre testi için seçilmifltir.