Derecel‹ hassas döKÜm yüzey kal‹tes‹ ve boyutsal hassas‹yet

TARTIfiMA VE ÖNER‹LER
Dökümcülük sektöründe ve döküm teknikleri içerisinde hassas döküm, yüksek yüzey kalitesi ve boyutsal
hassasiyet ile özdeflleflmifl durumdad›r. Bu tez çal›flmas›nda hassas dökümün iki yönteminden biri olan
dereceli hassas döküm yönteminde yüzey kalitesine ve boyutsal hassasiyete etki eden unsurlar
araflt›r›lm›flt›r. Yürütülen çal›flmalar›n bir di¤er amac› da ticari hassas döküm kal›p malzemelerine
alternatif olabilecek, muadil ve yeni nesil malzemeler gelifltirmek olmufltur. Bu nedenle araflt›rma
özellikle kal›p unsurlar› üzerinde gerçekleflmifltir. Her dökümcü bilmektedir ki, hiçbir kal›p modelinden,
hiçbir döküm parça da kal›b›ndan daha iyi de¤ildir. fiüphesiz ki bu zincirde ara halka olan kal›p, döküm
kalitesi üzerinde en etkili olan›d›r. Tek ad›mda nihai flekilli parça üretiminin yap›ld›¤› hassas dökümde,
kal›b›n döküm kalitesi üzerindeki etkisi çok daha bask›nd›r.
Dereceli hassas döküm yöntemi ile dökümle yap›lan en ince flekillendirme ifllemi gerçeklefltirilmektedir.
Bu nedenle yöntem, büyük fabrikalarda de¤il, küçük kuyumcu dökümhanelerinde ve difl protez
laboratuvarlar›nda uygulanmaktad›r. Hitap etti¤i sektörler, geleneksel döküm sektörlerinin oldukça
d›fl›nda kald›¤› için, dökümcülük denildi¤inde dereceli hassas döküm yöntemi pek akla gelmez.
Endüstriyel olarak uygulanan pek çok döküm yönteminde oldu¤u gibi dereceli hassas döküm yönteminde
de harcanabilir tek kullan›ml›k kal›plar kullan›lmaktad›r. Döküm iflleminin ard›ndan parçalanarak
uzaklaflt›r›lan kal›p malzemesinin, kal›plama iflleminde yeniden kullan›lmas› için geri dönüfltürülmesi
söz konusu de¤ildir. Harcanabilen ve geri dönüfltürülemeyen kal›p malzemeleri döküm maliyetlerinde
her zaman en yüksek girdilerden birini oluflturmaktad›r. Ülkemiz, dereceli hassas döküm yöntemi ile
üretimin en çok yap›ld›¤› kuyumculuk alan›nda dünya çap›nda bir üretici durumundad›r ve ço¤u kritik
malzemede oldu¤u gibi kal›p malzemelerinde de d›flar›ya ba¤›ml› durumdad›r. Kal›p malzemelerinde
dünya piyasas›na, ikisi ‹ngiliz, ikisi de Amerikan olmak üzere dört büyük firma hâkimdir. Uzun y›llard›r
bu firmalar, farkl› ihtiyaç ve kullan›mlara yönelik çok çeflitli kal›p malzemeleri gelifltirmekte, üretmekte
ve piyasaya sürmektedir. Genifl ürün yelpazeleri ile her biri önemli bir marka olmay› baflarm›flt›r.
Deneysel çal›flmalarda referans olarak adland›r›lan ticari kal›p malzemeleri bu firmalar›n ürünleri
aras›ndan seçilmifltir.
Dökülen metal ve alafl›mlar›n döküm s›cakl›klar›na ve buna ba¤l› olarak kullan›lan kal›p malzemelerine
göre dereceli hassas döküm yönteminde, düflük ve yüksek s›cakl›k dökümleri olmak üzere do¤al bir
ayr›m vard›r. Bu do¤al ayr›ma deneysel çal›flmalarda da uyulmufl, düflük s›cakl›k dökümleri için alç›
ba¤l› malzemeler, yüksek s›cakl›k dökümleri için de YAÇ ba¤l› malzemeler ile çal›fl›lm›flt›r. Tart›flmaya
da bu ayr›ma uyarak devam etmek ve sonras›nda yüzey kalitesine ve boyutsal hassasiyete etki eden
unsurlara de¤inmek faydal› olacakt›r.