Adabiyot 6 (I qism) 2017. p65

Xuddi shuningdek, adibning «Sinchalak», «O‘tmish-
dan ertaklar», «Muhabbat», «Zilzila» (tugallanmagan)
qissalari zamonaviy qissachilik rivojiga sezilarli ta’sir
ko‘rsatdi.

---

1 1 1
Abdulla Qahhorning qator hikoyalari, hajviy asarlari, «Sin-
chalak» qissasi, «Qo‘shchinor chiroqlari» romani asosida tele-
spektakllar, video va badiiy filmlar suratga olingan.
Abdulla Qahhor 1968-yilning 25-may kuni vafot etdi va
Toshkentdagi Chig‘atoy qabristoniga dafn qilindi. Poytaxtimizda
adib yashab ijod etgan maskan bugungi kunda «Abdulla Qahhor
uy-muzeyi»ga aylantirilgan.
O‘zbek adabiyoti va madaniyati rivojiga qo‘shgan ulkan his-
sasi uchun Abdulla Qahhor «O‘zbekiston xalq yozuvchisi» un-
voniga, mustaqillik davrida esa «Buyuk xizmatlari uchun»
ordeniga munosib topilgan.
BEMOR
(hikoya)
Osmon yiroq, yer qattiq.
(Maqol)
Sotiboldining xotini og‘rib qoldi. Sotiboldi kasalni o‘qitdi –
bo‘lmadi, tabibga ko‘rsatdi. Tabib qon oldi. Betobning ko‘zi
tinib, boshi aylanadigan bo‘lib qoldi. Baxshi o‘qidi. Allaqanday
bir xotin kelib tolning xipchini bilan savaladi, tovuq so‘yib
qonladi... Bularning hammasi, albatta, pul bilan bo‘ladi. Bunday
vaqtlarda yo‘g‘on cho‘ziladi, ingichka uziladi.
Shaharda bitta doktorxona bor. Bu doktorxona to‘g‘risida
Sotiboldining bilgani shu: salqin, tinch parkda daraxtlar ichiga
ko‘milgan baland va chiroyli imorat; shisha qabzali kulrang
eshigida qo‘ng‘iroq tugmasi bor. Chigit po‘choq va kunjara
bilan savdo qiladigan xo‘jayini Abdug‘aniboy omborda qulab
ketgan qoplar ostida qolib o‘ladigan bo‘lganida bu doktorxo-
naga bormay Simga ketgan edi. Doktorxona deganda Soti-
boldining ko‘z oldiga izvosh va oq podshoning surati solingan
25 so‘mlik pul kelar edi.
Bemor og‘irlashdi. Sotiboldi xo‘jayinining oldiga arzga bor-
di, ammo bu borishdan muddaosi nima ekanini aniq bilmas edi.

---

1 1 2
Abdug‘aniboy uning so‘zini eshitib ko‘p afsuslandi, qo‘lidan
kelsa hozir uning xotinini oyoqqa bostirib berishga tayyor
ekanini bildirdi, keyin so‘radi:
– Devonai Bahouddinga hech narsa ko‘tardingmi? G‘avsu-
la’zamga-chi?
Sotiboldi ketdi. Bemorning oldidan jilmaslik va shu bilan
birga tirikchilik uchun xonaki bir kasb qilishga majbur bo‘ldi
– har xil savatchalar to‘qishni o‘rgandi. U ertadan kechgacha
oftobshuvoqda gavronlar ichida ko‘milib savat to‘qirdi. To‘rt
yashar qizchasi qo‘liga ro‘molcha olib, onasining yuzini karaxt,
xira pashshalardan qo‘riydi; ba’zan qo‘lida ro‘molcha, mukka
tushib uxlab qoladi. Hamma yoq jim. Faqat pashsha g‘ing‘il-
laydi, bemor inqillaydi; har zamon yaqin-yiroqdan gadoy tovu-
shi eshitiladi: «Hey do‘st, shaydullo, ba nomi ollo, sadaqa raddi
balo, baqavli rasuli xudo...»
Bir kechasi bemor juda azob tortdi. U har ingraganda So-
tiboldi chakkasiga burov solingan kishiday talvasaga tushar edi.
Qo‘shnisi – bir kampirni chaqirdi. Kampir bemorning to‘zigan
sochlarini tuzatdi, u yoq-bu yog‘ini siladi, so‘ngra... o‘tirib
yig‘ladi.
– Begunoh go‘dakning saharda qilgan duosi ijobat bo‘ladi,
uyg‘oting qizingizni! – dedi.
Bola anchagacha uyqu g‘ashligi bilan yig‘ladi, keyin otasi-
ning g‘azabidan, onasining ahvolidan qo‘rqib kampir o‘rgatga-
nicha duo qildi:
– Xudoyo, ayamdi daydiga davo beygin...
Bemor kundan kun battar, oxiri o‘sal bo‘ldi. «Ko‘ngilga ar-
mon bo‘lmasin» deb «chilyosin» ham qildirishga to‘g‘ri keldi.
Sotiboldi to‘qigan savatchalarini ulgurji oladigan baqqoldan
yigirma tanga qarz ko‘tardi. «Chilyosin»dan bemor tetik chiq-
qanday bo‘ldi; shu kechasi hatto ko‘zini ochib qizchasini yoniga
tortdi va pichirladi:
– Xudo qizimning saharlari qilgan duosini dargohiga qabul
qildi. Dadasi, endi tuzukman, qizimni saharlari uyg‘otmang.

---

1 1 3
Yana ko‘zini yumdi, shu yumgancha qaytib ochmadi – sa-
harga borib uzildi. Sotiboldi qizchasini o‘lik yonidan olib bosh-
qa yoqqa yotqizayotganda, qizcha uyg‘ondi va ko‘zini ochmas-
dan odatdagicha duo qildi:
– Xudoyo, ayamdi daydiga davo beygin...
(1936-yil)