10-Mavzu: Axborot xavfsizligiga oid asosiy tushunchalar

Cryptographic  method  -  Kriptografik  metod.  Axborotni  shifrlashga 

asoslangan ximoyalash usuli. 

Data destruction - Axborotni yo'q qilish. Axborotni tasodifiy xato tufayli 

yo qasddan moddiy tashuvchidan o'chirib yuborish yokm tashuvchisi bilan birga 

o'g'irlab ketish. 

Data falsification - Axborotni soxtalashtirish. Axborot jarayonlari 

davomida axborot mazmunini qastdan buzib o'zgartirish. 

Data protection - Axborot ximoyasi. Axborotning pinxonaligi, butunligi va 

qobilligini ta'minlashga qaratilgan huquqiy, siyosiy, tashkiliy, texnikaviy va 

dasturiy tadbirlar majmui. 

Data transmission blocking - Axborot uzatishni to'sish. Axborot uzatishni 

qastdan yo tasodifiy xato tufayli to'xtatib, yo'lini o'zgartirib yo kechiktirib 

qo'yishdan iborat bo'lgan axborot xavfsizligining buzish turi. 

---

Shukurov F.B. 

Decryption - Shifrni ochish. Shifrlangan axborotni tushunarli shaklga 

aylantirish. Buning uchun maxfiy kalitdan foydalaniladi. 

Digest - raqamli iz(daydjest). Axborotning ixcham bir tomonlama 

xisoblanadigan funktsiyasi yoki faylning nazorat jamlamasi. Axborot o'zgarsa 

daydjest ham o'zgaradi.