Article · February 021 citations reads 187 authors: Some of the authors of this publication are also working on these related projects
Yüklə 378,78 Kb. Pdf görüntüsü
|
|
ELEKTRON PUL MABLAG`LARI.
KRIPTO-VALYUTA ISHLATISH TAMOYILLARI N.E. DUISENOV
ABSTRACT: As it evolves, we can see that by this century, every industry is becoming more electronic. It is no exaggeration to say that this brings innovations and conveniences to the industry. It all began in 1948 with the publication of K. Shannon's "Mathematical Theory of Communication" and N. Wiener's "Cybernetics or Control and Communication in Animals and Machines." They define a new vector for the development of science, resulting in the computer: first the tube giant, then the transistor and integrated circuits, microprocessors, and in 1989 the personal computer, and then the electronics industry. The online payment system abroad was established in 1994. Europe and the United States are far ahead of the CIS countries in the development of payment technologies in the industry. In our country, as a result of the inflow of electronic funds, people have created a lot of conveniences and opportunities.
Asosiy qism Elektron pul valyutasi . Ko`pgina internet foydalanuvchilari allaqachon virtual pullar bilan faol ishlamoqda va mutaxasislar electron tizimlar xizmat ko`rsatishda raqobatchilardan ustun bo`lish uchun kurash . electron pul bu atama bo`lib , ubir necha usulda qo`llaniladi . 1 Milliy va xususiy valyutalarni saqlash va o`tkazish tizimlari . 2 Elektron vositada saqlanadigan masul shaxsning pul majburiyatlari . 3To`lov vositasi. Virtual hamyonlar freelancerlar uchun ajralmas hisoblanadi . Ushbu hamyonlarni virtual banklar funksiyalarini bajaradigan electron to`lov tizimlari – EPS boshqaradi . Ularning bir nechtasi ishlaydi . bazilari hattoki o`zaro aloqada bo`lib , foydalanuvchilarga bir hamyondan ikkinchisiga pul o`tkazish imkoniyatini beradi . Ular plastic kartalarni ham yaratadilar , ular terminallar tomonidan qabul qilinadi . Elektron pullar banklar uchun belgilanadi , ular pul mablag`larine haqiqiy valyutada naqt qilishda yordam beradi . Buni ikki usulda amalga oshirish mumkun 1 mobil orqali 2internet –bank orqali Elektron pul – ijobiy va salbiy tomonlari . Yangi electron pulning o`ziga xos afzalliklari va kamchiliklari bor , shuning ichun u hali juda keng qollanilmagan . Ammo ularning tizimlari doimiy ravishda takomillashib borishini hasobga olsak , vaqt o`tishi bilan mashhurlik oshishi mumkun electron pulning kamchiliklari . 1 Huquqiy tartibga solish Kopgina mamlakatlarda virtual valyuta qabul qilinmaydi : ular bilan katta miqdordagi haridni amalga oshirib bolmaydi .
2Tovar aylanishi Virtual valyutani hamma ham ishlatavermaydi , uni naqd qilish qiyinroq . 3Texnalogiyaga qaramlik Agar siz internetsiz yoki elektrsiz qolsangiz , pulga kirish yopiladi . Elektron pulning plyuslari : Tezlik To`lov bir zumda amalga oshiriladi , istalgan miqdorni istalgan mamlakatga o`tkazish mumkun . Avtomatlashtirish . Barcha o`tkazmalar hisobga olinadi , operatsiyalar kompyuter tomonidan amalga oshiriladi Xavfsizlik Ushbu pulni buzish yoki qalbakilashtirish mumkun emas , uni yo`qotish va o`g`irlash mumkun emas . Barcha operatsiyalar tizim tomonidan ishonchli himoyalangan . Himoya Elektron pulni yoki hamyonni buzish juda qiyin . Agar foydalanuvchi firibgar sxemalardan foydalangan bolsa, ular mablag`larni o`girlash mumkun . Internet orqali to`lov sxemasi naqssiz to`lovga o`xshasa ham , virtual pul shunga qaramay naqd pulga yaqinroq : uning muomilasi shaxsiylashtirilgan , tomonlarning tafsilotlari malum . Elektron pulning xususiyatlari ularga bir qator afzalliklar bor : To`lov mukammal aniqlik bilan amalga oshiradi . Oddiy nashr narxi :virtual pul yaratish uchun qog`oz yoki bo`yoq kerak emas . Pulni qo`lda hisoblash kerak emas , u to`lov vositasi bilan amlga oshiradi . Katta hajmlarni saqlashda xavfsizlik talab qilinmaydi To`lov tizimlar tomonidan belgilanadi .
Hamyondagi summalar juda uzoq vaqt saqlanadi , xizmat uchun foiz to`lashning hojati yo`q . Elektron pulning kamchiliklari . Elektron pullardan foydalanishning o`z kamchiliklari bor . E ng ko`zga ko`rinadiganlaridan biri bu ishga tushirish tushirish fayllari o`rnatilgan kompyuterga to`liq bog`liqdir . Agar sizning kompyuteringiz ishlamayotgan bo`lsa , siz himoyangizga kira olmaysiz . Boshqa kamchiliklari ham mavjud . 1 Tranzaksiyalar uchun internetga ulanish . Hamma ham har doim ham internetga kirish imkoniga ega emas , shuning uchun bazi hollarda mablag`larga kirish cheklangan . 2Siz to`g`ridan to`g`ri bir to`lovchidan boshqasiga pul o`tkazishingiz mumkun emas . 2 Imkoniyatlar kriptografik himoya hali yetarli sinovdan o`tkazilmagan va va electron pullardan ommoviy foydalanish paytida ozlarini qanday tutishlari hali nomalum . Elektron pul turlari . Elektron pul turlariga RUpay ,stormpay , Moneybookers ,Liqpay , wallet one , money mail kiradi . Ammo ular kamdan kam qo`llaniladi . Eng muhimi , nima uchun virtual hamyon kerakligini hal qilish kerak , shunda keyinchalik ko`ngilsizliklar kelib chiqmaydi . Barcha tizimlar Rossiya hududida tovarlarni sotib olish va to`lash bilan shug`ullanadi , ammo Webmoney chet el tovarlari bilan eng yaxshisidir . Hamyonlar boshqacha : 1 to`ldirish usuli : bankomat , mobil telefon , kartalar 2 Avtotranspor 3 t vositalari harakati uchun komissiya
3pul birliklari 4foydalanuvchi malumotlari va o`tkazmalar uchun maxsus xavfsizlik darajasi
5xizmatning mashhurligi Qaysi electron pul yaxshiroq ? Bugungi kunda eng Mashhur to`lov tizimlari : -Webmoney , barcha onlayn do`konlarda qabulqilingan , juda amaliy xizmat -Yandex –Money , faqat rubllarni qabul qiladi , oddiy interfeys . - Kivi onlayn do`konlarda juda mashhur emas , lekin to`lov kommunal xizmatlar terminal orqali .
WebMoney electron pullari . Elektron pul tizimlari O`zlarining foydalanish qoidalariga ega , ular hisobga olinishi kerak . Birinchilardan bo`lib reytingda yetakchi o`rinlarni egallab turgan WebMoney transfer paydo bo`lgan . U yuz minglab rus tilidan gaplashadigan foydalanuvchilar tomonidan qo`llaniladi , ammo hamma ham bazi mamlakatlarda bunday pul bilan to`lash taqiqlanganligini bilmaydi . Boshqa xususiyatlar
1 Tizim to`rtta pul birligi bilan ishlaydi : dollor , grivnasi , Belarussiya va rossiya rubli . 2 Har qanday operatsiyalar amalga oshiriladi : to`lovni amalga oshirishdan ularni qabul qilishichagacha . 3siz hamyoninggizni sberbank –da , kartalar va orqali to`ldirish ingiz mumkun ayirboshlash shaxobchasi . 3 Shaxsingizni tasdiqlash uchun pasportingizni skanerlash kifoya . 4 Yaxshi himoya 5 Pulni olib qo`yishga faqat tasdiqlangan bank hisob raqamiga ruxsat beriladi .
6 Shtat ichida pul o`tkazmalar uchun komissiya olinmaydi .
PayPal electron pullari . Evropa standartlariga ko`ra , eng yaxshi elktron pul - bu 203 ta mamlakatda qabul qilingan eBay-dan Paypal . Yaqinda tizim yangi valyutalarni qo`llab quvvatladi . Boshqa xizmatlardan farqli o`laroq , Paypal real pul bilan ishlaydi , karta yoki hisob qaydnomasi foydalanuvchi hisobiga bog`langan . Ushbu tizim Rossiyada 2003- yilda paydo bolgan , ammo ruslar tort yil oldin mablag` olishlari va olishlari mumkun edi . Shuning uchun , bu vatandoshlar orasida juda mashhur emas , mijozlar kamdan – kam hollarda freelancerlarga bunday hamyonni taklif qilishadi . Paypal –ning foydali jihatlardan mutaxasislar quyidagilarni chaqirishadi : Operatsiyalarning ko`p turlari . Mobil versiyada pul bilan ishlash . To`lov uchun hisob – fakturlarini pochta orqali yuborish . Har kuni mablag`larni olib qo`yish . Paypal – bu sotib olish uchun to`lovlarni to`lash , internet orqali pul mablag`larini qabul qilish va yuborishni tezroq va xavfsizroq qiladigan to`lov tizimi . Dunyo bo`ylab 110 milliondan ortiq foydalanuvchilar Paypal -
ga ishonishadi va minglab onlayn – do`konlarda uning uning xizmatlaridan foydalanadilar . Ushbu to`lov tizimi Visa , MasterCard va Amerakan Express , yaqinda esa Maestro bilan ishlaydi .
pul moliyaviy malumotlaringizni oshkor qilmasdan oluvchilarning turli toifalari uchun turli xil moliyaviy manbalardan ( masalan sizning kiridit kartangiz yoki bankdagi hisob raqamingiz ) . Shu bilan birga , sizning kridit kartangizning rqami yoki sizning bank malumotlaringiz oxirgi qabul qiluvchiga ko`rinmaydi . Maksimal qulaylik va foydalanuvchilar uchun qulaylikuchun moslashtirilgan , kafolat beradi to`liq yo`qlik zerikarli byurokratik sxemada noqulaylik Va salbiy his tuyg`ular - bu ushbu to`lov tizimining nomini oqlaydigan asosiy dalil . Tizimda ro`yxatdan o`tish mutloqo bepul va Paypal foydalanuvchisi bo`lish uchun vaqt kam .
siz Rossiya , Ukraina yoki boshqa MDH davlatlarida istiqomat qilayotganinggizda AQSH yoki Xitoyning onlayn do`konlarida hayajonli xaridlarni amalga oshirishingiz mumkun . Aksiyaning tezkorligi tufayli mablag` bir necha soniya ichida o`tkaziladi . Paypal electron to`lov tizimi sizning hisobingizda bank kartasini yoki bank tarmog`ini bog`lash va istalgan vaqtda uni to`ldirish , boshqa hisob raqamlariga pul o`tkazish , xaridlar uchun to`lovlarni amalga oshirish , valyuta almashtirish imkonini beradi . Bunday hollarda valyutalarni almashtirish avtomatik ravishda amalga oshiriladi : agar jo`natuvchining hisob varag`ini to`lovni qbul qiluvchining hisob raqamidan farqli ravishda boshqa valyutada ochilgan bo`lsa , unda tizim ushbu to`lovni kerakli valyutaga o`tkazadi . Paypal to`lov tizimi inovatsion yechimlar tufayli har bir mobil teleefon egasi o`zininh cho`ntak terminaliging egasi hamdir . Tezkor to`lovlarni sms orqali mobil telefoninggizga orqali omalga oshirish mumkun . Foydalanuvchiga faqat malum bir raqamga to`lov miqdori, foydalanuvchi identifikatori va tasdiqlash kodini ko`rsatadigan xabar yuborish kerak shunda bir necha soniya ichida pul oluvchi tomonidan qabul qilinadi
Paypal to`lov tizimi puxta rejalashtirilgan ishlaydigan algoritm yordamida har bir foydalanuvchiga o`z mab- lug`lari xavfsizligi va ishonchiga kafolat bo`ladi . Mijozning to`lov kartasi tafsilotlari faqat Paypal biladi :ular xaridlar amalga oshiradigan joylarda qoldirilmaydi . Samaradorlik tufayli statistika tomonidan tasdiqlangan . Paypal to`lov tizimida firibgarlik deb tasniflangan harakatlar soni to`lov kartalari bilan operatsiyalarga qaraganda ancha past . Xulosa qilib aytganda ,Paypal to`lov tizimida qanday qilib to`g`ri va tezkor hisob ochish haqida qisqa vidioni tomosha qilishni taklif qilamiz. Elektron pul - bu xaridlar uchun oddiy vosita , faqat u internetda u tomonidan hisoblab chiqiladi . Bu bank kartasiga o`xshaydi , ko`plab
operatsiyalar bir xil tarzda amalga oshiriladi : har qanday mamlakatda tovarlarni to`lash , xizmatlar uchun to`lov va hatto kerakli valyutada haqiqiy pulga almashtirish . Shuningdek , virtual hamyonni royxatdan o`tkazishda hisobga olinishi kerak bo`lgan farqlar mavjud . Elektron pul Qiwi . Elektron virtual pul qiwi MDH mamlakatlar orasida ko`proq mashhur , ammo internet do`konlari ushbi tizimdan foydalanishni istamaydilar . Kopgina operatsiyalar terminal orqali amalga oshiriladi . Ijobiy ham qo`shiladi: 1 Hamyon mobil telefon raqamiga bog`langan . 2 Siz o`zingizning mobil telefoningizga orqali pul. qo`yishingiz mumkun . 3Amalda to`rtta valyuta mavjud : rubl, dollor , evro va Qozog`iston tangasi . 4 To`lov terminal yoki karta orqali amalga oshiriladi . 5 Komissiya barcha operatsiyalar uchun 2% miqdorda. Elektron pul Bitcoin . Yangi electron pulli bitcoin Internetning biznes tarmoqlarida inovatsion yutuq , vertualda komunizmning o`xshashidir . Mualliflik saotishi Nikamota ga tegishli , bicoinlar maxsus hamyonlarda saqlanadi ,siz pulni to`ldirishingiz va qaytarib
olishingiz mumkun . Narxlarning ajoyib o`sishi va umumiy ommaboplik , ushbu tizim egasiga yoki hatto mamuriga ega emasligiga qaramay , tashqaridan tarjimalarga tasir o`tkazishi mumkun emas . Komissiya ham yo` q faqat bitimlarni qo`llab quvvatlash uchun konchilarga to`lov . Bitcoin – bu maxsus electron pul , ular quyidagilar bilan tavsiflanadi .
Mustaqillik – tizim mutlaqo mustaqil Cheklov bitcoinlar zaxiralarida . To`liq anonimlik egasini hamyon raqamlari bilan hisoblash mumkun emas . Vositachilarning yetishmasligi birlik o`tkazmalar uchun sizga bank kerak emas , ammo kamchiligi shundaki siz to`lovni bekor qila olmaysiz . Noqonuniylashtirish ko`pgina hukumatlar ularni qonuniy deb ataydi . Elektron qanday qilib toppish mumkun ? Qanday qilib internetda electron pul ishlash - bu savol har kuni minglab onlayn foydalanuvchilar tomonidan so`raladi . Internetda daromad keltiradigan kasbni toppish mumkun , ammo bu unchalik katta summalar emas . Birjada savdo mavjud , ammo buning uchun siz bilim va boshlang`ich kapitalga ega bo`lishingiz kerak . Agar biz ko`plab firibgar sxemalarni bekor qilsak , unda quyidagi daromad turlari haqiqatan ham daromad keltiradi . 1.
o`z saytlari 2.
pochta xizmatlari 3.
matnlarni sotish 4.
tijorat loyihalaridagi yo`naltiruvchi tarmoqlar 5.
hamkorlik dasturlari 6.
internet do`konlar 7.
onlayn o`yinlar bo`yicha daromad
8. turli xil xizmatlarni taqdim qilish Elektron tijorat va internet daromadlarining rivojlanishi har bir foydalanuvchiga taqdim etiladigan electron to`lov tizimlarining jadal rivojlanishiga olib keladi . “butun jahon tarmog`I “ electron pullardan ua yoki bu maqsadda foydalanish , yoqilgan bu lahza Rossiyada bir necha o`nlab to`lov tizimlari mavjud va dunyoda bundan ham ko`proq . Albatta, barcha EPS ni qamrab olish mumkun bo`lmaydi . Rossiya to`lov tizimi . Rossiyada bir necha to`lov tizimlari mavjud . Har holda siz o`zingizning ehtiyojlaringizga muvofiq to`liq tanlashingiz mumkun . Masalan qiwi rosdanam ommabop tizim bo`lib , to`lov terminallari nimaligini biladiganlarning hammasi u bilan ishlaydi . Shu bilan birga , webmoneydan rossiya internetining rus tilida so`zlashadigan qismida pul ishlagan deyarli har bir kishi foydalanadi . Yandex money va boshqa electron hamyonlarning ham o`z auditoriyasi bor. Siz electron pulni qiwidan olishingiz mumkun turli xil yo`llar ( tezkor to`lov tizimlari orqali , bank rekvizitlariga yoki to`lov kartalariga ) bilan , ammo ularningaksariyati sizdan mulum foizni oladi . Ammo pul mablag`larine foizsiz va juda qulay tarzda olib qo`yishning bir usuli hali ham mavjud - ulardan QIWI Visa plastic kartasini buyurtma qiling u orqali internetdan ham onlayn dokonlardan ham xarid qilishingz mumkun . Ushbu electron pul internetdan tashqarida ( qiwi kabi ) mashhurlikka ega emas . Kommunal kvartiraga yordamida juda ko`p foydalanuvchilar to`lamaydilar , ammo Rossiya internetida ishlagan pullarning aksariyat internet tolovlarining asosiy qismidan olinadi . Ushbu tizim plastic kartani hamyoninggizga bog`lab qo`yishingiz , keyinchalik uni do`konda va Masterkard qabul qilingan boshqa joylarda to`lashingiz mumkunligi bilan o`ziga jalb qiladi . Bunday holda , electron
kartadagi va hisob kartadagi qoldiqqa tenglashtiriladi va bunday foydalanish uchun foiz olinmaydi . Elektron pullarning huquqiy va iqtisodiy holati Qonuniy nuqtai nazardan, electron pul -bu emitentning electron Shaklda taqdim etuvchisi oldidagi doimiy pul majburiyatlari bo’lib, chiqarilishi (chiqarilishi) emitent tomonidan o’z zimmasiga olgan majburiyatlar hajmidan kam bo’lmagan miqdorda mablag’ olgandan keyin ham , taqdim etilgan kredit shaklida ham amalga oshiriladi. Elektron pul muomalasi emitentga da ‘vo huquqini berish orqali amalga oshiriladi va ikkinchisining electron pul bilan taqdim etilgan miqdordagi pul majburiyatlarini bajarish majburiyatlarini keltirib chiqaradi. Pul majburiyatlarini hisobga olish maxsus qurilmada electron shaklda amalga oshiriladi . O ‘zlarining moddiy shakli nuqtai na- zaridan electron pullar egasining ixtiyorida bo’lgan va maxsus qurimada, odatda qattiq diskda saqlanadugan ma ‘lumotlarni electron shaklda aks ettiradi. SHaxsiy kompyuter yoki mikroprotsessorkartasi bo’lib uni telekommunikatsiya liniyalari va boshqa electron axborot uzatish vositalari yordanida bir qurilmadan boshqasiga o’tkazish mumkin. Iqtisodiy ma`noda , electron pul – bu amalga oshirish sxemasiga Qarab an`anaviy naqd pul va an`anaviyto’lov vositalarining ( bank kartalari cheklar va boshqalar) xususiyatlariga ega bo’lgan to’lov vositasi: hisob – kitoblarni chetlab o’tish qobiliyati . an`anaviy
to’lov vositalariga ega bank tizimi - hisob -kitoblarni naqd pulsiz shaklda kredit tashkilotlarida ochilgan hisobvaraqlar orqali amalga oshirish imkoniyati. Elektron pul turlari va tasnifi Elektron pullarning 2turi mavjud: Elektron to’lovlar sertifikatlari yoki cheklar . Ushbu sertifikatlar ma`lum nominalga ega, shifrlangan shaklda saqlanadi va emitentning elrktron imzosi bilan imzolanadi. Hisob – kitobar jarayonida sertifikatlar tizimning bir ishtirokchisidan boshqasiga o’tkaziladi, o’tkazmaning o’zi esa emitentning to’lov tizimidan tashqariga chiqishi mumkin. Tizim ishtirokchisining joriy hisobvarag’idagi yozuvlar. Hisob - kitoblar ma`lum bir miqdordagi to’lov birliklarini bir hisobvarag’idan chiqa- rish va ularni electron pul emitenti to’lov tizimidagi boshqa hisob raqamiga o’tkazish yo’li bilan amalga oshiriladi. Elektron pul sxemalari: Unda electron shaklda ma`lumotlarni uzatish texnalogiyasi amalga oshiriladi. Pul majburiyatlari emitent bir egasining qurilmasidan ikkinchi egasining qurilmasiga. Bularga Mondex kiradi (tomonidan ishlab chiqil- gan Mondex InternationalMasterCard - ning 51 foiziga va dunyodagi eng yirik banklar va moliya institutlarining 49 foiziga tegishl ) va Digicash ning eCash tarmoq mahsuloti. Dunyoga mashhur electron pul operatorlari orasida quyidagilar mavjud:
Oddiy naqdsiz pullardan farqli o’laroq , electron pul Kredit muomalasi rivojlanib borishi bilan electron pullar paydo bo’ladi qog’ozdan afzallik- lari:
to’lov hujjatlarini o’tkazish tezligini oshirish; bank xatlariga ishlov betishni soddalashtirish; to’lov hujjatlarini qayta ishlash narxini pasaytirish; Iqtisodiy adabiyotlarda electron pul quyidagicha ta`riflanadi: Tasarruf etish maxsus electron moslama yordamida amalga oshi- riladigan banklarning kompyuter xotirasidagi hisobvaraqlardagi pullar; texnik vositadan foydalangan holda pul qiymatini elektron saqlash; to’lov operatsiyalarini amalga oshirishga imkon beradigan va depozit hisobvaraqlariga kirishni talab qilmaydigan yangi to’lov vositasi; moliya – kredit tashkilotining electron shaklda tasdiqlangan , elektron shaklda tasdiqlangan doimiy pul majburiyati raqamli imzolangan va oddiy pul bilan taqdim etilgnda sotib olinishi mumkin va hakoza. Xalqaro to’lov tizimlari PayPal ko’plab boshqa yo’lov tizimlaridan farqli o’laroq , flat elektron pulidir. Ushbbu tizimning maqsadi hisobvaraqqa bog’langan karta bilan to’lovlarning xavfsizligini ta`minlash edi. Bunday holda siz karta tafsilotlarini yoqmaysiz , shuningdeksiz tizimdan PayPal to’langan
Agar mahsulot etkazib berilmagan bo’lsa yoki u sifatsiz bo’lib chiq- qan bo’lsa, unda nizoni ochish yo’li bilan pulni qaytarib berishnimg juda katta ehtimoli bor (to’lov amalga oshirilgandan keyin bir yarim oy ichida ) . Bizning veb – saytimizda qanday qilib ko’proq o’qish mumkin. Ushbu tizimning kamchiliklari ham mavjud. Mening fikrimcha , hamyonni to’ldirish uchun juda yuqori foiz stavkalari mavjud (Runet to’lovlarining odatiy gigantlari bilan taqqoslanganda ), lekin ko’p hollarda bu boshqa to’lov tizimlaridan yoki internetdan pul olish sxemalaridan foydaliroq bo’lib chiqadi . Qanday boshlashni bizning veb – saytimizda o’qing.Tizimda tekshirish talab qilinmaydi va siz o’zingizni Perfect Money-dan noma`lum tarzda olishingiz, depozit qilishingiz va qaytarib olishingiz mumkin . Ammo… Agar tizim sizning firibgar harakatlaringizdan shubhalansa , Sizning hamyoningiz bloklanishi mumkin. Bu haqda ko’proq ma`lumotni bizning veb – saytimizda o’qing. OKPay, xuddi Payeer yoki Perfect Money singari, operiyatsiyalarga piramidalardan yoki qimor o’yinlaridan pul olish imkoniyatini beradi. To’g’ri, tasdiqlanmagan hisob raqami orqali o’tadigan to’lovlar chegarasi (shaxsingizni tasdiqlamasdan ) cheklangan . Prfect Money- da bo’lgani kabi , bu yerda ham hisobingizda pul topganingiz uchun sizga 3% miqdorida maosh to’lanadi , bu electron hamyonlar uchun juda g’alati . Payza – ning Rossiyadagi va RuNet – dagi asosiy qo’llanmasi chet elda ishlab topilgan Internet pullarini olish , uni qaytarib olish yoki ushbu tizimning boshqa foydalanuvhisiga o’tkazish bo’lishi mumkin. Qanday boshlashni bizning veb – saytimizda o’qing. Muddat electron pul (va yana electron naqd pul , yoki raqamli naqd Pul) electron aloqa vositalaridan foydalangan holda amalga oshirilgan pul mablag’lari operatsiyalarini anglatadi .Elektron pul debet yoki kredit bo’lishi mumkin . Raqamli naqd pul qandaydir valyuta bo’lishi mumkin va undan foydalanishni boshlash uchun oddiy pulni raqamli raqamga aylantirish kerak .Ushbu konvertatsiya che el valyutasini sotib olishga o’xshaydi . Elektron pullar: Pul emas , balki cheklar , sovg’a sertifikatlari yoki boshqa shunga o’xshash to’lov vositalaridir (tizimning huquqiy modeliga va qonuniy cheklovlarga bog’liq holda) . Banklar, nodavlat notijorat tashkilotlari yoki boshqa tashkilotlari yoki boshqa tashkilotlar tomonidan chiqarilishi mumkin . Elektron pul bilan oddiy naqdsiz pul o’rtasidagi tubdan farq: electron pul bu tashkilot tomonidan chiqarilgan to’lov vositasidir (pul surrogate),
oddiy pullar (naqd yoki naqdsiz) ma`lum bir davlatning markaziy davlat banki tomonidan chiqarilgan . Elektron pullar atamasi ko’pincha noaniq ravishda innovatsiyalarga asoslangan to’lov vositalarining keng doirasiga nisbatan qo’llaniladi texnik yechimlar chakana to’lovlar sohasida . Raqamli naqd pul Raqamli naqd pullar hukumatlar tomonidan chiqariladigan electron pullardir. Rossiyada electron pul tizimlari bozori 2012 yil :Yandex . Money bozorni boshqaradi 2011 yil: “Milliy to’lov tizimi to’g’risida” gi 161-FZ-sonli qonun. 2011 yil 29- sentyabrda soha uchun kalit bo’ldi federal qonun 2011 yil 27 iyundagi 161-FZ-sonli “Milliy to’lov tizimi to’g’risida”gi electron pul (EMF) ta`rifini o’z ichiga olgan holda , EMF ni o’tkazish uchun , shuningdek, electron pul operatorlari uchun asosiy talablarni belgilaydi. Agar ilgari faoliyat ko’plab qonunlar va turli qonunlarning alohida moddalari bilan tartibga solingan bo’lsa , unda “Milliy to’lov tizimi to’g’risida”gi qonun butun electron to’lovlar sohasi uchun yagona me`yoriy hujjat bo’ladi . Elektron hamyonlardan
foydalanuvchilarnianiqlash tizimi qattiqlashtirilishi mumkin . Bu haqda 2012 yil noyabr oyida Rossiya Ichki ishlar vazirligi Maxsus texnik tadbirlar byurosi (BSTM) rahbari Aleksey Moshkov ma`lum qildi . Aleksey Moshkovning so’zlariga ko’ra , anonim to’lov tizimlaridan foydalanish firibgarlarning faoliyatini ancha osonlashtiradi , chunki bir qator hollarda virtual hamyon egasini personifikatsiya qilish qiyin yoki imkonsiz . Kriptovalyutalarni qaysidir manoda virtual olamning “ komunizmi” deyish mumkun . Bu kabi tizimning egasi hattoki tashqi va ichki boshqaruvchisi ham yo`q . Tashqi tarafdan tizimning ichida sodir bo`layotgan o`tkazmalarga hech qanaqasiga aralashib bo`lmaydi . O`tkazmalar uchun servisning egalariga hech qanday komissiya to`lovi mavjud emas , chunki uning egasi yo`q . Faqatgina maynerlarning xizmat xaqqi to`lanadi ( ular yangi pul birliklarini toppish bilan hamda o`z kompyuterlari yordamida o`tkazmalarning mo`tadilligini saqlab turish bilan shug`ullanadi ) , biroq u ham majburiy emas va faqatgina transyaksiyalarning o`tishini tezlashtirish uchun kerak . Har qanday o`rtakash bajarayotgan amaliyoti uchun haq oladi , chunki tekinga ishlashni hech kim xoxlamaydi . O`tkazilayotgan pul qancha ko`p bo`lsa soliqlardagi yo`qatish ham shuncha kop . Axborot texnalogiyalari rivojlangan sayin odamlar o`ylanib qoldi “Qanday qilib xarajatni kamaytirish va FIK (foydali ish koeffesenti) ni 100% ga oshirgan holda biznes yuritish mumkun ?” Takliflar juda ko`p boldi , lekin hammasi rad etildi . Buning yechimi 2009-yilda Satoshi Nakamota matematik hisob kitoblar natijasida ishlaydigan , yangi to`lov tizimini ommaga taqdim etganida topildi . To`lovni amalga oshirishda topiladigan pul birligi - bitkoinlar bo`ldi . Ular maxsus hamyonlarda saqlanadi va ularni boshqa hamyonga o`tkazish mumkun . Bitkoin –bu hech qanday moddiy ekvivalent yoq va shunchaki malumotlar bazasidagi qaydlar jamlanmasidan iborat virtual puldir . Bir “Bitkoin” hamyon hisobidan pul ketgan yoki unga kelganini aniqlash uchun ,mutaxasislar barchaga ochiq holda , bir hamyondan va yoki boshqa manzildan qancha bitkoinlar ketgani va kelganini ko`rsatishni taklif qiladi . Yani siz kriptovalyuta tarmog`iga ulanganinggizda , barcha bitkoinlar oldi sotdisini ko`rishingiz mumkun . Shuningdek barcha hamyonlar anonimdir (egasi kim ekanligi aytilmaydi ) , shuning uchun sizga qaysidir hamyo n uniki ekanligini aytmagan bo`lsa bila olmaysiz . Umuman olganda bitkoin - bu hech qanday moddiy akvivalenti yo`q va shunchaki malumotlar bazasidagi qaydlar jamlanmasidan iborat virtual pullar
. Baza ham u o`rnatilgan texnalogiya ham juda ishonchli bo`lganligi sababli , u insoniyat uchun muhim ahamiyatga ega bo`lishi mumkun . Kriptovalyutalar “Blockchain “ nomini olgan ( bloklar zanjiri ) baza asosida yaratilgan . Uning ishlash tartibini tushuntirishga harakat qilamiz: -G`oyaning asosi markazlashmagan malumotlar bazasini yaratish va maluumotlarning nusxalarini shifrlangan holda tizimning barcha ishtirokchilar serverida saqlash . Bitkoinda bu-kiriptovalyuta birliklarida amalga oshiriluvchi barcha amaliyotlarning transaksiyasi bazasi hisoblanadi . Barcha ro`yxatga olingan va bumalumot barcha ishtirokchilar uchun mavjud : -Bazadagi barcha yangi malumotlar ishtirokchilarda mavjud nusxalarga mos keladi . Sinxronizatsiya va konsennus yaratish algoritimlari ishlaydi . Uni o`g`irlash uchun esa kamida ishtirokchilarning yarmidagi malumotlarni o`zgartirish kerak , millionlab tarmoqlar ichida buni amalga oshirish deyarli imkonsiz . - Qalbagi to`lov tizimidan foydalanish uchun bo`laklar zanjirida saqlanuvchi taqsimlangan bazalarni almashtirish kerak , buning uchun esa barcha kompyuterlarga kira olish lozim bo`ladi. “Bitkoin” ning afzalliklari va kamchiliklari. Hozirgi vaqtda “Bitkoin” valyuta kursi juda baland ekanligi tufayli , hisob kitoblar uchun uning kichik bir ulushida olib boriladi . OLdi berdilarda ko`pincha satoshi ishlatiladi . uning qiymati 0.00000001 bitkoinga teng . Mustaqil . Tizim mutloqo avtonim va hech kimning yordamiga muhtoj emas . Siz bir hamyondan boshqasiga pul o`tayotganini ko`rib turasiz , ammo uni taqiqlay ham , bloklay ham olmaysiz . Hatto bu shaxslar jamiyatning kushandalari bo`lsa ham . Chegaralangan . Kriptovalyuta yaratilgan algoritim asosaan , jami 21000000gacha bitkoin toppish mumkun , bundan so`ng esa yetishtirish toxtatiladi . Buni oqibatida nima bo`lishini hech kim bilmaydi , agar moliyaviy portlash bo`lmasa , kriptovalyuta muomalada qoladi va har zamon kursini o`zgartirib turadi . To`liq maxfiylik . Bitkoin hamyoni raqamlari orqali uning egasi kim ekanligini bilib bo`lmaydi , buning oqibatida noqonuniy pul aylantirish va firibgarlikka yo`l ochiladi . O`rtakashlarning yo`qligi . “bitkoin” larni o`tkazish uchunchi tomonsiz(bankssiz) amalga oshiriladi . Bu esa bitimning tezda imzolanishiga olib keladi . Ammo bu uning xavfsizligigia putur yetkazadi va o`tkazilgan mablag`ni qaytarib olib bo`lmaydi . Taminlanmagan . Kriptovalyuta , real pullarga o`xshab , doimiy rezerver bilan taminlanmagan va boshqa sabablarga ko`ra “bitkoin “ kursi kutilmaganda nolga tushib ketishi mumkun . Rasmiy ishlamaydi . “Bitkoin “ moliya tizimiga yomin tasir qilishi mumkun , shuning uchun ko`p davlatlar kriptovalyutaga ishonchsizlik bilan qaraydi. Rossiyada “Bitkoin” yetishtirish bilan shug`ullanganlarni javobgarlikka tortish bo`yicha qonun tayyorlashgan , lekin hali to`liq kuchga kirmagan . Ammo yaqindagiga Venesusuala prezidenti Nikolas Madura mamlakatning rasmiy kriptovalyutasini - “El Petro” ning dastlabki emissiyasini tasdiqladi . Ko`rib turganinggizdek kriptovalyutaning kelajagi hozircha aniq emas . Biroq bu holat ko`plab insonlarning pul pul topishga bo`lgan ishtiyoqiga xalaqit qilmayapdi .
Ushbu mavzuga xulosa yozar ekanman , biz hozirga rivojlanib borayotgan axborot asrini gapirmasdan ilojim yoq . Ushbu asr har bir soha uchun elektron va raqamli iqtisodiyotni olib keldi desak mubolag`a emas .Shuningdek valyuta mablag`larine ham elktronlashishiga ilib keldi . Elektron pullar biz uchun juda qulay va ishonchlidir . Shuning uchun dunyo miqyosida electron pullardan foydalanish ommalashib bormoqda .
Hozirgi paydda yani dunyo boylab tarqalgan kasallik yani covid 19 tarqalayotgan paytda bu insonlar uchun qulay imkoniyatdir , yani jamoat joylariga borib o`zini va oila azolarini so`g`lig`ini xatarga qo`ymasdan uyidan turib kerakli buyumlarini xarid qilmoqda va har xil turdagi to`lovlarni
asrab qolmoqda . Bu kurs ishim orqali men electron pullar haqida malumot bilib oldim . Elektron pullarning turlari ,xususiyatlari , salbiy va ijobiy tarafalri haqida malumotlarga ega bo`ldim. Men bu kurs ishimni yozish mobaynida electron pullarning afzalliklarini bilib oldim .
|