-
:
»
-
-
«.
]
:
[
1646.
bu Musa ( l- ari) r vay t edir ki, Pey mb r demi dir: “ ari camaat
gec r (evl rin ) daxil olub Quran oxudu u zaman m n onlar s sl rind n
tan ram. Onlar gec vaxt Quran oxuduqlar zaman m n onlar n s si il
hans evd qald qlar bilir m. Halbuki onlar n gündüz vaxt hans evd
qald qlar görmür m. Onlar n aras nda H kim adl birisi var. O, (h mi )
atl lara v ya dü
rast g ldikd onlara dey rdi: “Dostlar m siz onlar
gözl
yinizi mr edirl r.” ( l-Buxari, 4232)
-
:
.
]
:
[
1647.
vay t edilir ki, bu Musa demi dir: “Xeyb r f th edildikd n sonra biz
Pey mb rin yan na g ldikd o, (q nim tl rd n) biz pay ay rd v bizd n
ba qa bu q
nin ahidi olmayan heç bir k pay ay rmad .” ( l-Buxari, 4233)
24-cü f sil. (Sonradan) yerin
yetiril n ümr (ziyar ti)
-
:
-
:
.
]
:
[
1648.
vay t edilir ki, ibn Abbas
demi dir: “Pey mb r ihramda ik n Mey-
mun il nikah ba lad v ihramdan ç xd qdan sonra onun yan na girdi. (Mey-
mun
g linc ,) o, S rif
1
deyil n yerd v fat etmi dir.” ( l-Buxari, 4258)
1
M kk yax nl nda yer.
hih l-Buxari
rbi yürü r kitab .
650
25-ci f sil.
am diyar nda ba vermi Mut
döyü ü
-
:
-
:
:
»
«
.
.
]
:
[
1649.
vay t edilir ki, Abdullah ibn Öm r
demi dir: “Pey mb r Mut
1
gönd rdiyi orduya Zeyd ibn Haris ni ba t yin etmi v demi dir: “Zeyd
öldürüls , C ri, C r d öldürüls , Abdullah ibn R vahan (ba t yin
ed rsiniz).”
Abdullah ibn Öm r demi dir: “Bu döyü
m n d h min orduda idim.
(Döyü
n sonra) biz C r ibn bu Talibi axtar b onu öl nl rin aras nda
tapd q v onun b
nind doxsandan çox q nc, ox v niz yaras oldu unu
gördük.” ( l-Buxari, 4261)
26-c f sil.
Pey mb rin Usam ibn Zeydi
hur qatl lar n üstün gönd rm si
-
:
-
:
.
:
»
«
.
.
]
:
[
1650.
vay t edilir ki, Usam ibn Zeyd
demi dir: “(Bir d ) Pey mb r bi-
zi Hur
gönd rdi v biz s
r tezd n dü
hücum edib onlar dar-
mada n etdik. (Döyü snas nda) m n nsardan olan bir shab il birg
dü
nd n olan birisin çat b onu yaxalad qda o adam: “L ilah ill llah”-
dedi. (Bunu e id nd ) nsardan olan shab ona d ym di, m n is mizra-
mla onu vurub öldürdüm. Biz (M din
) g ldikd bu x
r Pey mb -
çatd v (m
): “Ey Usam ! (Adam) “l ilah ill llah” dey nd n sonra
n onu öldürmüs n?!” Dedim: “O, (m nd n) qorunmaq üçün bel dedi.”
Pey mb r bunu o q
r t krar etdi ki, m n h min gün
k müs lman
oldu uma pe man oldum.” ( l-Buxari, 4269)
-
:
.
]
:
[
1651.
vay t edilir ki, S
ibn kva demi dir: “M n Pey mb rl
birlik-
yeddi döyü
i tirak etmi m. Habel onun gönd rdiyi, bu B kr v
1
Mut döyü ü milad tarixi il 629-cu ild olmu dur.
651
Usam nin növb il ba
q etdiyi bel d st nin t rkibind doqquz yürü
i tirak etmi m.” ( l-Buxari, 4270)
27-ci f sil. Ramazanda
(M kk nin) f th edilm si
-
:
-
-
-
.
]
:
[
1652. bn Abbas
r vay t etmi dir ki, Ramazan ay nda Pey mb r on minlik
(ordu) il M din
n (M kk
) yürü etdi. Bu, onun M din
g li ind n
kkiz il yar m sonra olmu dur. Pey mb r yan ndak müs lmanlarla
birlikd M kk
yola dü dü. Yol boyu h m özü, h m d onun shab ri
oruc tutmu dular. N hay t, g lib K did – Usfan v Qudeyd aras nda yerl -
n bir çe
– çatd qda ham orucunu açd .” ( l-Buxari, 4276)
-
:
.
]
:
[
1653.
vay t edilir ki, ibn Abbas
demi dir: “Pey mb r Ramazan ay nda
Huneyn yola dü dü. shab rd n kimisi oruc tutmu , kimisi d oruc tut-
mam
. Pey mb r d
sin mindikd bir qab süd v ya bir qab su g -
tizdirib onu ovucuna, yaxud d
sinin üstün qoydu, sonra camaata n
r
sald . Onda oruc tutmayanlar oruc tutanlara: “Orucunuzu aç n!”– dedil r.”
l-Buxari, 4277)
28-ci f sil. Pey mb r
(M kk nin) f thi günü bayra
hara sancm
?
-
:
-
:
.
.
.
:
»
«
.
.
.
hih l-Buxari
rbi yürü r kitab .
652
.
.
:
»
«
.
.
:
»
«
.
.
:
.
]
:
[
1654.
vay t edilir ki, Urva ibn Zubeyr
demi dir: “Pey mb r (M kk nin)
thi ilind (M din
n) yola dü dü. Bu x
r qurey lil
yeti diyi zaman
bu Süfyan ibn H rb, H kim ibn Hizam v Budeyl ibn V rqa yola ç b Pey-
mb rin bar sind m lumat toplama a ba lad lar. Onlar bir müdd t yol
getdil r v n hay t, g lib
rruz-Z hran vadisin
1
çatd lar. Bir d gör-
dül r ki, rafatda olan ocaqlar
2
q
r ocaqlar görünür. bu Süfyan dedi:
“Bu n dir? Bu, lap
fatdak ocaqlara b nz yir.” Budeyl ibn V rqa dedi:
“(Dey
n bu,) B ni Amr q bil sinin ocaqlar r.” bu Süfyan dedi: “Amr
(o ullar n) say bundan azd r.” Bu vaxt Pey mb rin göz tçil rind n
zil ri onlar görüb arxalar nca g ldil r v onlar tutub Pey mb rin hü-
zuruna g tirdil r. Orada bu Süfyan slam q bul etdi. O, ç b getdikd
Pey mb r Abbasa dedi: “Da keçidin çatd qda bu Süfyan l ngit ki,
müs lmanlar gör bilsin.” (H min yer çatd qda) Abbas onu l ngitdi. El
bu vaxt q bil r d st -d st onun qaba ndan keçib getm
ba lad . Pey-
mb r d onlar n aras nda idi. Birinci d st keç rk n bu Süfyan dedi:
“Ey Abbas, bunlar kiml rdir?” Abbas dedi: “Bu, ifar (q bil sidir).” bu
Süfyan dedi: “M n hara, ifar q bil si hara!” Sonra Cuheyn q bil si keçdi
bu Süfyan ( vv lkin ) b nz r sözl r söyl di. Sonra S d ibn Huzeyn q -
bil si keçdi v o (yen ) buna b nz r sözl r söyl di. Sonra Suleym q bil si
keçdi v o (yen ) buna b nz r sözl r söyl di. N hay t, heç vaxt b nz rini
görm diyi bir q bil keçdi. bu Süfyan: “Bunlar kiml rdir?”- dey soru du.
Abbas dedi: “Bunlar nsard r. Ba lar nda duran bayraqdar is S d ibn Uba-
dir.” Bu vaxt S d ibn Ubad dedi: “Ey bu Süfyan, bu gün
tli bir
sava günüdür, bu gün K
(yan nda döyü
k bel ) halal olacaq.” bu
Süfyan dedi: “Ey Abbas, (dey
n, bu gün) h lak olaca
z bir gündür!”
Bunun ard nca d st r aras nda n azsayl d st g lib keçdi. Pey mb r
onun shab ri bu d st
idil r. Pey mb rin bayra
Zubeyr ibn
vvam da
rd . Pey mb r
bu Süfyan n qar
ndan keç rk n bu
Süfyan (ona) dedi: “Bilirs nmi S d ibn Ubad n dedi?” Pey mb r soru -
du: “N deyib ki?” bu Süfyan dedi: “Bel -bel !” Pey mb r buyurdu:
“S d s hv deyir, ksin , bu, Allah n K
nin an göyl
qald rd bir
gündür. Habel , K
nin üstün örtük sal naca bir gündür.” Sonra Pey-
mb r bayra
n H cuna sanc lmas
mr etdi.”
(Urva demi dir): “Abbas Zubeyr ibn vvama dedi: “Ey bu Abdullah!
Pey mb r s
bayra
bax buraya sancma
mr etdi.”
1
309-cu h disin qeydl rin bax.
2
Bel ki, h cc ziyar ti snas nda hac lar
fatda çox sayda ocaqlar yand rard lar.
653
(Urva demi dir): “H min gün Pey mb r Xalid ibn V lid M kk
rin yuxar t
find n, K da istiqam tind n daxil olma
mr etdi. Pey-
mb r özü is (M kk
) Kudadan daxil oldu. H min gün Xalid ibn V -
lidin d st sind ki atl lardan ikisi – Hubey ibn l-
r v Kurz ibn Cabir l-
hri öldürüldü.” ( l-Buxari, 4280)
-
:
.
]
:
[
1655.
vay t edilir ki, Abdullah ibn Mü ff l demi dir: “M kk nin f thi günü
n Pey mb rin d
sinin üstünd oturub z ngul
1
vuraraq “ l-F th”
sur sini oxudu unu gördüm.
r camaat ba ma y lmasayd m n d Quran onun kimi z ngul
vuraraq oxuyard m”. ( l-Buxari, 4281)
-
:
:
[
j
k
l
nm
Z
[
!
"
#
$
%
&
'
(
Z
.
]
:
[
1656.
vay t edilir ki, Abdullah ibn M sud demi dir: “M kk nin f thi günü
Pey mb r M kk
daxil olduqda K
nin traf nda üç yüz altm büt
var idi. Pey mb r
lind ki a acla onlar vurub y xma a ba lad v bu ay -
ri oxudu: “Haqq g ldi, batil puç olub getdi”
2
. “Haqq g ldi. Batil ona
qar n ortaya bir ey ç xarar, n d onu qaytara bil r”
3
. ( l-Buxari, 4287)
29-cu f sil
-
-
:
.
.
:
»
«
.
1
Z ngul : iki qon u tonun tez t krar ndan
g n titr k s s. Dig r h disd Müaviy ibn Qurra
bu h disi r vay t etdikd
öb ondan soru mu dur ki: “Abdullah ibn Mü ff l
z ngul ni nec
vurard ?” Müaviy d bunu s sl ndirib demi dir: “
” üç k .” S hih l-Buxari, 7540.
Aliml r Pey mb rin Quran oxuyark n sla z ngul vurmad
, bu h disd is , d
nin üstünd
oldu undan avazla oxudu u ay rin bu cür s sl ndiyini demi r.
2
“ l- sra” sur si, 81.
3
“S ba” sur si, 49.
hih l-Buxari
rbi yürü r kitab .
654
.
.
]
:
[
1657.
vay t edilir ki, Amr ibn S
demi dir: “Biz yol k nar ndak suyun
ba nda ik n yan
zdan karvanlar keçirdi v biz onlardan soru urduq: “N
olub insanlara? N olub insanlara? Kimdir bu adam?” Onlar deyirdil r: “Bu
adam iddia edir ki, Allah onu pey mb r gönd rmi v ona v hy (nazil) et-
mi dir v ya filan eyi ona v hy etmi dir.” (O vaxt) m n bu k lm ri
1
yad mda saxlay rd m. (Onlar) sanki m nim q lbim hopdurulurdu. (Bir çox)
bl g linc , onlar slam q bul etm yi M kk nin f thin
k gecikdirir
deyirdil r: “Onu h mq bil ri il yaln z burax n.
r onlara qalib g -
rs , dem k, o, sil pey mb r imi .” M kk f th olunduqdan sonra is bü-
tün q bil r slam q bul etm
t sdil r. Atam m nim h mq bil rimd n
qabaq slam q bul etmi v (Pey mb rin yan ndan ) qay td qda demi di:
“Vallahi, m n sl Pey mb rin yan ndan g lir m. O buyurur ki: “Filan na-
maz filan vaxt q n, filan namaz da filan vaxt q n! Namaz vaxt yeti dik-
, qoy biriniz azan versin v Qurandan n çox (ay ) bil niniz d siz namaz
ld rs n.” (H mq bil rim bel bir adam) axtard lar, lakin Quran m nd n
çox bil n bir kims tapa bilm dil r. M n (Quran ay rini) karvanla g lib-
ged n adamlardan öyr nmi dim. El bu s
bd n d h mq bil rim m ni
özl rin imam t yin etdil r. H min vaxt m nim alt , yaxud yeddi ya m var-
. ynimd d olduqca göd k bir bürünc k var idi. M n s cd
getdikd
bürünc yin yi yuxar qalx rd (v üstüm aç rd ). O zaman q bil mizd n
olan bir qad n dedi: “B lk imam
n ay b yerl rini ört siniz, biz onu gör-
k!” (Bu sözd n) sonra h mq bil rim parça al b m nim üçün (uzun)
bir köyn k tikdil r. M n (o vaxt) bel bir köyn yim oldu una sevindiyim
r heç bir ey sevinm mi dim.” ( l-Buxari, 4302)
30-cu f sil. Uca Allah n:
“...Huneyn gününd siz köm k
etmi di. O zaman çoxlu unuza
alud oldunuz...” ay sind n
“Allah Ba layand r, R hm-
lidir” ay sin q
r
2
-
:
:
[
u
wv
x
y
z
Z
:
[
,
-
Z
-
:
:
.
]
:
[
1
Y ni camaat n n ql etdiyi ay ri.
2
Uca Allah buyurur: “H qiq n, Allah ks r döyü rd , habel Huneyn gününd d siz köm k
etmi di. O zaman çoxlu unuza alud oldunuz, amma bu sizin kar za g lm di. Yer üzü, geni liyin
baxmayaraq, siz dar g ldi, sonra geriy çevrilib qaçd z. Sonra Allah Öz Elçisin v möminl
minlik nazil etdi, gör bilm diyiniz döyü çül r gönd rdi v kafirl
zab verdi. Budur kafirl rin
zas . Bundan sonra is Allah ist diyinin tövb sini q bul ed r. Çünki Allah Ba layand r, R hm-
lidir.” “ t-Tovb ” sur si, 25-27.
655
1658.
vay t edilir ki, smail demi dir: “M n Abdullah ibn bu uf nin
lin-
bir çap q gördüm. Dedi ki: “Bu, Huneyn günü Pey mb rin yan nda
olark n ald m z rb nin izidir.” ( l-Buxari, 4314)
31-ci f sil. vtas
1
döyü ü
-
:
-
:
.
.
.
.
.
.
:
»
«
.
:
»
«
.
.
:
»
«.
]
:
[
1659.
vay t edilir ki, bu Musa demi dir: “Pey mb r Huneyn döyü ünü
ba a çatd rd qdan sonra bu Amirin ba
alt nda vtasa qo un gönd r-
di. bu Amir orada Dureyd ibn Simm il qar -qar ya g ldi. (Bu döyü
)
Dureyd öldürüldü v Allah onun t fdarlar m lub etdi.” Pey mb r
ni d
bu Amirl birg gönd rmi di. (Döyü
) Cu mi (deyil n birisi)
oxla bu Amiri dizind n yaralad v ox onun dizind ili ib qald . M n onun
yan na g lib dedim: “ mi, kim vurdu s ni?” O m
h min adam göst rib
dedi: “Budur m ni vuran qatil.” M n onun üstün cumub ona çatd m. O
ni gör nd dönüb qaçma a ba lad . M n d onun dal nca qaçd m v ona
dedim: “Utanm rsanm ? (Cür tin çatm r) dayanasan?” (Bunu e id nd ) o
dayand , biz q ncla biri-birimiz z rb endirdik v m n onu öldürdüm.
Sonra (g lib) bu Amir dedim: “Allah s nin dü
nini öldürdü.” O dedi:
“Bu oxu dart ç xs n.” M n oxu dart b ç xartd qda yaradan qanl çirk axd . O
dedi: “Qarda o lu, m nim salam
Pey mb
çatd rarsan v dey rs n
ki, m nim üçün ba lanma dil sin.” Sonra bu Amir m ni camaata ba
yin etdi v az müdd t keçdikd n sonra v fat etdi. M n geri qay td qda g -
lib Pey mb rin evin daxil oldum. Pey mb r üstü xurma lifl rind n
toxunmu v üstün nazik örtük s rilmi bir çarpay da uzanm
. pl r
onun kür yind v böyründ iz buraxm
. M n h m bizim, h m d
bu
Amirin ba na g nl ri ona dan
m. (Dedim: “Ya R sulullah, bu Amir)
dedi: “Pey mb
dey rs n, m nim üçün ba lanma dil sin.” Onda
1
H vazin q bil sind yerl
n bir vadi.
hih l-Buxari
rbi yürü r kitab .
656
Pey mb r su g tizdirib d st maz ald , sonra ll rini (göy ) qald b dedi:
“Allah m, qulun bu Amiri ba la!” (Pey mb r
ll rini el qald rd ki,
tta) m n onun
qoltu unun a
gördüm.
O davam edib dedi: “Alla-
m, Qiyam t günü onu yaratd n insanlar n bir çoxundan üstün et!” M n
dedim: “(Ya R sulullah,) m nim üçün d ba lanma dil .” Pey mb r
(dua edib) dedi: “Allah m, Abdullah ibn Qeysin günahlar ba la v Qiya-
t günü onu olduqca
fli bir m qama çatd r!” ( l-Buxari, 4323)
32-ci f sil.
(Hicr tin) s kkizinci ilind
vval ay nda olmu Taif döyü ü
-
:
-
:
.
:
»
«.
]
:
[
1660.
vay t edilir ki, Ummu S
demi dir: “(Bir d Hit adl ) bir xonsa
1
nim yan mda ik n Pey mb r iç ri girdi v (bu xonsan n) Abdullah
ibn bu Umeyy
2
bel dediyini e itdi: “Ey Abdullah,
r sabah Allah
siz Taifi f th etm yi n sib ed rs , s n eylan n q
keçirm
çal .
Çünki o, (q z o q
r toppu dur ki,) ön t
find n (onun b
ninin) dörd
qat , arxa t
find n is s kkiz qat görünür.” (Bunu e id nd ) Pey mb r
(Ummu S
) buyurdu: “Bel ri sizin yan za g lm
lidirl r.” ( l-
Buxari, 4324)
-
:
»
«
.
-
–
:
»
«
.
:
»
«
.
.
]
:
[
1661.
vay t edilir ki, Abdullah ibn Öm r
demi dir: “Pey mb r Taifi mü-
hasir
ald qdan sonra heç bir ey nail olmad qda dedi: “
r Allah ist -
, biz (M din
) qay daca q.” Bu (söz) shab
a r g ldi v onlar de-
dil r: “Do rudanm biz bu (
ri) f th etm
n ç b ged
yik?” Onda Pey-
mb r buyurdu: “El is gedin vuru un!” Onlar döyü at ld lar, (lakin
onlar n çoxu döyü
) yaraland . Bel olduqda Pey mb r : “
r Allah
ist
, biz geri qay daca q”- dedi v bu (söz) shab rin xo una g ldi.
Onda Pey mb r gülüms di.” ( l-Buxari, 4325)
-
:
:
»
«.
]
:
[
1
Burada “xonsa” deyildikd , ya özünd h r iki cinsin lam tl ri olan v qad na meyl salmayan
arvadsif t ki i, ya da fasiql r t find n axtalanm ki i n
rd tutulur. “Avnul-M bud”, 9/143
2
Abdullah ibn bu Umeyy
Ummu S
nin
qarda
r.
657
1662.
vay t edilir ki, S d v
bu B kr
demi dir: “Biz Pey mb rin bel
dediyini e itmi ik: “H r k s atas n kim oldu unu bil -bil ba qa bir ki i-
nin o lu oldu unu iddia ets , C nn t ona haram olar.” ( l-Buxari, 4326)
-
:
»
«.
]
:
[
1663. Dig r r vay td deyilmi dir: “Bunlardan biri
1
Allah yolunda ilk ox atan
kims dir, dig ri
2
is Taif mühasir
al nd zaman (
r divar a b)
Pey mb rin yan na g lmi iyirmi üç ki inin iyirmi üçüncüsüdür.” ( l-Bu-
xari, 4327)
-
:
.
:
»
«
.
.
:
»
«
.
.
:
»
«
.
.
.
]
:
[
1664.
vay t edilir ki, bu Musa demi dir: “Pey mb r Bilal il birlikd
kk il M din aras nda yerl
n Ciran
dü rg sald zaman m n
onlar n yan nda idim. Bu vaxt bir b
vi Pey mb rin yan na g lib dedi:
“M
verdiyin v di yerin yetir
ks nmi?” Pey mb r (ona): “Sevin!”-
dey buyurdu. B
vi dedi: “Bu sözü s n m
çox demis n.”
Pey mb r q
bli halda üzünü bu Musaya v Bilala t
f çevi-
rib dedi: “(Bu adam) müjd ni r dd etdi, el is siz onu q bul edin!” H r iki-
si: “Q bul etdik!”– dedil r. Bundan sonra Pey mb r bir cam su g tizdirib
ll rini v üzünü yudu, a
yaxalad , sonra da buyurdu: “ çin bu sudan,
(yerd qalan da) üzünüz v boynunuza tökün, (üst lik xo bir x
) se-
vinin!” (Bunu dey nd ) h r ikisi cam götürüb (onun dedikl rini) yerin ye-
tirdi. Bu vaxt Ummu S
p rd arxas ndan onlar s sl yib: “Anan z üçün
bir ey saxlay n!”– dedi v onlar bu sudan bir q
r ona da saxlad lar. ( l-
Buxari, 4328)
-
:
»
«
.
.
:
»
«.
]
:
[
1665.
vay t edilir ki,
s ibn Malik demi dir: “(Bir d ) Pey mb r
n-
sardan b zi adamlar bir yer y b dedi: “Qurey lil r slam yenic q bul et-
mi v (çox) müsib tl r görmü r. M n sad
onlar n könlünü almaq v
lbl rini ( slama) isini dirm k ist dim.
ba, insanlar dünya mal il geri
1
Burada S d ibn bu V qqas n
rd tutulur.
2
Burada bu B kr
q sd edilir.
hih l-Buxari
rbi yürü r kitab .
658
döndüyü halda, siz eviniz Allah n R sulu il qay tma a raz deyilsinizmi?
Onlar: “Raz q!”– dedil r. Onda Pey mb r buyurdu: “
r insanlar bir
vadiy üz tutsayd , nsar is (ba qa bir vadiy , yaxud) bir d
üz tutsay-
, m n nsar n getdiyi vadiy , yaxud d
üz tutard m!” ( l-Buxari, 4334)
33-cü f sil. Pey mb rin Xalid
Dostları ilə paylaş: |