O. X. Azamatov

8.2. Vorislikda murojaat huquqlarining boshqarilishi 
Vorislik o‘zining barcha ajdodlarining xususiyatlari, ma’lumotlari, metodlari va 
voqealarini  meros  qilib  oladigan  xosila  sinfini  e’lon  qilish  imkoniyatini  beradi, 
shuningdek  yangi  tavsiflarni  e’lon  qilishi  hamda  meros  sifatida  olinayotgan  ayrim 
funksiyalarni  ortiqcha  yuklashi  mumkin.  Bazaviy  sinfning  ko‘rsatib  o‘tilgan 
tavsiflarini  meros  qilib  olib,  yangi  tug‘ilgan  sinfni  ushbu  tavsiflarni  kengaytirish, 
toraytirish, o‘zgartirish, yo‘q qilish yoki o‘zgarishsiz qoldirishga majburlash mumkin. 
Хosila sinfni e’lon qilishning umumlashgan sintaksisi: 
class : []  
{…} 
Sinf  o‘zining  bazaviy  sinfidan  yuzaga  kelayotganida,  uning  barcha  nomlari 
xosila  sinfda  avtomatik  tarzda  yashirin  private  bo‘lib  qoladi.  Ammo  uni,  bazaviy 

---

69 
 
sinfning  quyidagi  kirish  spetsifikatorlarini  ko‘rsatgan  holda,  osongina  o‘zgartirish 
mumkin: 
  private.  Bazaviy  sinfning  meros  bo‘lib  o‘tayotgan  (ya’ni  ximoyalangan  va 
ommaviy) nomlari xosila sinf nusxalarida kirib bo‘lmaydigan bo‘lib qoladi. 
  public.  Bazaviy  sinf  va  uning  ajdodlarining  nomlari  xosila  sinf  nusxalarida 
qirib  bo‘ladigan  bo‘ladi,  barcha  ximoyalangan  nomlar  esa  ximoyalangan  bo‘lib 
qolaveradi. 
Agarda yangi sinf class kalitli so‘z yordamida aniqlangan bo‘lsa unda xosila sinfdagi 
meros komponentalar private kirish statusiga ega bo‘ladi, struct yordamida esa public 
statusiga.   
Meroslikda  ko‘rsatilmagan  kirish  statusini  asosiy(bazaviy)  sinf  ismini  oldidan 
ko‘rsatilgan  private,  protected  va  public  kirish  atributlari  yordamida  o‘zgartirish 
mumkin. 
Agarda V sinf quyidagicha aniqlangan bo‘lsa:  
class B { protected: int t; 
public: char u; 
}; 
unda quyidagi xosila sinflarni kiritish mumkin:  
class M: protected B { ... }; // t, va u protected sifatida merosxo‘r  
class P: public B { ... }; // protected, va u- public sifatida merosxo‘r 
class D: private B { ... }; // t, va u  private sifatida merosxo‘r 
struct F: private B { ... }; // t, i u private sifatida merosxo‘r 
struct G: public B { ... }; t - protected, va u – public sifatida merosxo‘r