Yaşlilikta Tedavi Kilavuzu indb
17 MENOPOZAL ve POSTMENOPOZAL HASTA YÖNETİMİ I. Giriş
Yüklə 1,28 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
131
17 MENOPOZAL ve POSTMENOPOZAL HASTA YÖNETİMİ I. Giriş Menopoz, over aktivitesinin ve mensturasyon periyodlarının patolojik neden olmaksızın 12 ay amenoreyi takiben kalıcı olarak kesildiği fizyolojik bir olaydır. Menopozal geçiş/perimenopoz/klimakterik ise reprodüktif yıllardan sonra görülen FSH düzeyinin artması, anti-Mullerian hormon ve inhibin B düzeylerinin azalması ile birlikte düzensiz adet kana- ması, sıcak basması gibi vasomotor ve vajinal semptomlarla karakterize menopoz öncesi dönemdir. Menopoz yaşı coğrafyaya göre değişmekle birlikte, ortalama 51 olarak bildirilmektedir. Menopoz Asya toplumlarında 42-49.5 gibi daha erken yaşlarda görülür. Yayınlanmış geniş bir epidemiyo- lojik çalışma olmamasına rağmen Türkiye de menopoza girme yaşının 47-49 olduğu bildirilmek- tedir. Menopozun daha erken yaşlarda ortaya çıkmasında halen sigara içiyor olmak, beden kitle indeksinin düşük olması, eğitim düzeyinin düşük olması, işsizlik, dul olmak ve kalp hastalığı öy- küsü risk faktörleridir. Doğurganlık, daha önce oral kontraseptif kullanmak daha geç menopoza neden olabilmektedir. Erken menopoz over fonksiyonlarının sekonder bir neden olmaksızın 40- 45 yaşlarınde kesilmesidir. Menopozun 40 yaşından önce başlaması normal bir durum değildir ve prematüre over yetmezliği olarak tanımlanır. Menopoza giren kadınların bir kısmı asemptomatik olmalarına rağmen %85’e varan olguda öst- rojen eksikliğine bağlı sıcak basması, terleme gibi vazomotor semptomlar, uyku bozuklukları ve vajinal kuruluk gibi yakınmalar ortaya çıkar. Menopoz semptomları, menopozun genellikle ilk beş yılı içinde yaşanırken bazı kadınlarda bu süre uzayabilir. Menopoz döneminde sağlık ve yaşam kalitesini geçici olarak değiştiren bu semptomlara ek olarak uzun dönemde sağlıklı yaşlanmayı etkileyen ürogenital sistem, kemik, kardiyovasküler sistem hastalıklarının görülme sıklığı artar. Evrelerin tanımlanması Geç reprodüktif dönem, perimenopozdan önceki yıllardır. Klinik olarak mensturasyon mikta- rında hafif değişiklikler olur, sikluslar kısalır. Vazomotor semptom yoktur. Bu dönemde serum AMH azalır, inhibin B düzeyi azalmaya başlar, Erken folüküler FSH dalgalanmalar gösterek hafif artar, estrodiol düzeyleri korunurken luteal faz progesteron düzeyleri ve ultrasonda antral folikül sayısı azalır. Menopozal geçişin geç döneminde tipik olarak intermenstrual intervaller uzar, 40-50 güne çıka- bilir. 40-49 yaşındaki bir kadında 3 aya kadar ulaşan amenore olursa veya ortalama siklus uzun- luğu 42 günü geçerse menopozal geçiş döneminden kuşkulanmak gerekir. Bu dönemde düzensiz sikluslar ve belirgin hormonal dalgalanmalarla birlikte sıcak basmaları, uyku bozuklukları, ruhsal değişiklikler ve vajinada kuruluk yakınmaları başlar. Ek olarak lipid değişiklikleri ve kemik kaybı |