L – NİTQİn nöVLƏRİ VƏ formalari

İntonasiya –

 

Şeirin və ya cümlənin xüsusi intonasiya ilə oxunması deməkdir . 

 

 

 

 

---

 

                     

 

   

Vll – Bədii üslubda bədii təsvir  

                       

       v

ə ifadə vasitələri sistemi . 

     B

ədii üslubun leksik səviyyədə göstəricilərinin əsas məqsədi obrazlılıq 

yaratmaqdır  .  Bu  obrazlılığı  yaradan  daha  çox  bədii təsvir və  ifadə 

vasit

ələridir . 

     Söz v

ə  ifadələr  əsl mənası  ilə  yanaşı  ,  məcazi mənada  da  işlədilir . 

M

əcazi mənanın təsir gücünü artırmaq üçün bir sıra priyomlardan istifadə 

edilir v

ə beləliklə məcazın 2 növü yaranır : 

l – Bədii təsvir vasitələri ; ll – Bədii ifadə vasitələri . 

Bədii təsvir vasitələri . 

M

əcazlar da adlanır aşağıdakı növləri var : 

A) T

əşbeh     B) Epitet     C) Metafora     D) Metonimiya 

E) Sinekdoxa     F) Simvol 

Təşbeh  –

  B

ənzətmə  deməkdir . Təsvir  zamanı  əlaməti zəif olan obyekt 

əlaməti güclü , qabarıq olan obyektə bənzədilir . Kimi , təki , tək , qədər 

qoşmaları bənzəyənlə bənzədilən arasında eyniyyət yaranmasına imkan 

vermir . M

əs : “ Yerdən ayağını quş kimi üzüb “ . 

Epitet  – 

B

ədii təyin  adlanır  bəzən də  obrazlı  təyin deyilir . Klassik 

ədəbiyyatda gözəl üçün işlədilən “ gül üzlü “ , “ sərv boylu “ , “ alın baxışlı 

“ v

ə s. kimi ifadələr epitetə nümunədir . 

Metafor  –

  Yunanca “ köçürm

ə  “ mənasını  “  daşıyır  .  İnsana  məxsus 

əlamətin digər əşyaların üzərinə kööçürülür . Məs; Külək qapını döydü . 

Metonimiya

 – Yunanca “ ad d

əyişmə “ deməkdir . Müxtəlif daxili əlaqələr 

n

əticəsində bir anlayışı bildirən əsil söz , ifadə başqa sözlə ifadə ilə verilir 

. M

əs: Danışır Bakı .və ya Bakı qan ağlayır .  

Əhalinin insanların adı dəyişilərək “ Bakı “ ifadəsi ilə verilmişdir . 

Sinekdoxa 

– metonimiya

nın bir növüdür . Bir əlamət bütöv anlayışı , tamı , 

hiss

əni əvəz edir . Məs: S.Rəhimoovun “ Saçlı “ romanında Rüksarənin 

uzun saçı olduğuna görə Saçlı adlandırılması buna nümunə ola bilər . 

---

 

Bütün sinekdoxalar metonimiya olduğu halda , bütün metonimiyalar 

sinekdoxa deyil . 

Simvol

 – yunanca  “ simbolon “ sözünd

ən olub şərti işarə əlamət rəmz 

m

ənasını bildirir . Ədəbiyyatda bir sözlə müəyyən fikrin üstü örtülü şəkildə 

ifad

ə olunmasına simvol deyilir . Buna bayrağımızdakı rənglər , 

işıqforların bildirdiyi rəmzlər və s. buna misal ola bilər .  

ll B

ədii ifadə vasitələri aşağıdakılardır : 

A) B

ədii sual     B) Təkrir     C) İnversiya . 

Bədii sual – 

ritorik sualda deyilir . Burada heyr

ət təəccüb hissi qabarıq 

verilir . Heç bir cavab t

ələb etmir . Məsələn : 

M

əni candan utandırdı , cəfadan yar usanmazmı ? 

F

ələklər yandı ahimdən , muradım səni yanmazmı ? 

Bu nümun

ədə bədii sualdan istifadə olunmuşdur .