Dintaniw uzb



Yüklə 255,84 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə13/36
tarix24.03.2022
ölçüsü255,84 Kb.
#54120
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   36
Dinshunoslik

5-mavzu  Buddaviylik. 

R e j a 

1.

 



Buddaviylik paydo bulishi va uning ta`limoti. 

2.

 



Buddaviylikning tarkalishi. Buddaviylik Urta Osieda. 

3.

 



Buddaviylik manbalari. 

 

 



              1. Buddaviylik paydo bulishi va uning ta`limoti. 

Dinshunoslik fanida ibtidoi tabiiy ravishda shakllangan dinlarga karama karshi ravishda – 

uch  «jaxon dinlari» atalmish buddizm, xristianlik va islom dinlari kuyiladi. Bu asosli takoslash. 

Sababi  jaxon  dinlari  bu  tarixiy  kech  shakllangan  va  uziga  xos  taraflari  bilan  ajralib  turuvchi 

dinlar bulib, ular dinlar tarixida axamiyatli urin egallaydi. Jaxon dinlari birga insoniyat tarixida 

birinchi  marta,  odamlar  urtasida  etnik  kelib  chikishi.  Tili,  siesiy  munosabatlaridan  kat`iy  nazar 

yangi diniy munosabatlar urnatildi. Milliy dinlardan farkli jaxon dinlariga prozelitizm (yunoncha 

«kelgindi»),  ya`ni  boshka  diniy  e`tikoddagi  odamni  uz  diniga  karatishga  urinish  uchun  faol 

targibotchilik xususiyati xosdir. Shuning uchun xam bugun boshka dinga e`tikod kilaetgan shaxs 

ertaga (agar xoxlasa, albatta) istagan jaxon dinini kabul kilishi mumkin. 

          Buddaviylik  -  duneda  paydo  bulgan  birinchi  jaxon  dinidir.  1956  yilda  dune 

buddaviylari  bu  din  paydo  bulganligining  2500  yilligini  nishonladilar.  Bu  dinga  e`tikod 

etuvchilar xozirgi davrda Janubiy, Janubiy-Sharkiy va Sharkiy Osieda istikomat kiladilar. 

 

Jaxon  dinlarining  paydo  bulishi  bilan  endilikda  xalklar  xaetida  muxim  xodisa  bir  dindagi 



turli  xalklarning  yakinlashuvi  jaraeni  xam  ruy  bera  boshladi.  Shri-Lanka,  Xindston,  Nepal, 

Butan,  Xitoy,  Singapur,  Malayziya,  Mongoliya,  Koreya,  V`etnam,  Yaponiya,  Tailand, 

Kombodja shuningdek kisman evropa va Amerika va Rossiyaning shimoliy xududlari Buryatiya, 

Tuva, Kalmыkiya va Buddaviylikka e`tikod etuvchilar yashaydilar. 

Miloddan avvalgi VI asrlarda Xindston jamiyati katta inkirozga yuz tutti. Buddaviylikning 

paydo  bulishi  bu  xind  jamiyatindagi  nobraxman  katlamlarining,  braxmanlikka  bulgan 

munosabatining  urug  kabilaviy  munosabatlarining  yuk  bulishi  va  uning  urniga  katta  kuldorlik 

davlatlarning barpo etilishining ifodasi buldi. 

Kichik  kichik  diniy  guruxlar,  braxmanliktan  voz  kechib  va  imperator  Ashoka  kullab 

kuvatlashi natijasida buddaviylik jamoati va akiydalari shakllandi va bu  Gautama Shak`yamuni 

ismi  bilan  boglik.  Gautama  kupincha  duneda  shaxzoda  Sidxartxa  va  Budda  ismlari  bilan 

namoen.  Tadkikotchilarning  ta`kidlashicha  bu  tarixiy  shaxs.  Xozirgi  davrda  Buddaning  5 

tarjimaixoli  mavjud.  Bular  1.  «Maxavostu»  (I  asr).  2.  «Lalitavistara»  (II-III  asrlar).  3. 

«Buddaxacharita» (I –II asrlar). 4. “Nidanakatxa” ( I asr).  5. “Abnixishkramansutra” ( II asr). 





Yüklə 255,84 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   9   10   11   12   13   14   15   16   ...   36




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin