Fizika ta’lim yo’nalishida “Lazerlar” mavzusini o’qitish metodikasini takomillashtirish
Yüklə 348,54 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Annotasiya
|
Fizika ta’lim yo’nalishida “Lazerlar” mavzusini o’qitish metodikasini takomillashtirish Ilhom Ismatovich Rahmatov rahmatov.1961@mail.ru Zarina Bobir qizi Qo’chqorova zarinaqochqorova5@gmail.com Buxoro davlat universiteti Annotasiya: Maqolada oliy ta’lim fizika ta’lim yo’nalishida Lazerlar mavzusini oqitish metodikasiga bag’ishlangan. Lazerlarning tuzilishi ishlash tamoillari ishlatilish sohalari yutuq va kamchiliklari bayon qilingan. Kalit soʻzlar: Lazer, stimullash, spektr, rezenator, metastabil, neodim shisha, metodika. Improving the methodology of teaching the subject “Lasers” in the direction of physics education Ilhom Ismatovich Rakhmatov rahmatov.1961@mail.ru Zarina Bobir kizi Kochkarova zarinaqochqorova5@gmail.com Bukhara State University Abstract: Higher education in the article is devoted to the method of whitening the subject of lasers in the direction of physics education.the structure of lasers the areas of use of processing tamoils the achievements and disadvantages have been described. Keywords: laser, stimulation, spectrum, resenator, metastable, neodymium glass, methodology. Hozirgi kunda ishlab chiqarishning ba’zi turlarini lazerlarsiz tasavvur qilish qiyin. Lazer texnologiyasi turli soha mutaxassislari - texnologlar, injenerlar, turli asbob- uskunalar yaratuvchilarini hamda boshqa sohada ishlovchi barcha tadqiqotchilarni bargansari o’ziga ko’proq jalb etmoqda. Hozirgi zamonning ajoyib belgilaridan biri bu mikrozarralarning majburiy nurlanish berish jarayoni asosida ishlovchi lazerlarning yaratilishi va ularning kogerent nurlanishidan sanoatda turli maqsadlarda foydalanishga mo’ljalangan lazerli qurilmalarning va texnologik komplekslarning "Science and Education" Scientific Journal / ISSN 2181-0842 May 2022 / Volume 3 Issue 5 www.openscience.uz 1339 yaratilishiga olib keldi. Ushbu kunda xalq ho’jaligining turli tarmoqlarida lazerlar va lazerli texnologiyalar ishlatilmoqda. Xususan, mikroelektronika sanoatida turli-tuman materiallarni kesish, payvandlash va ualarning mustahkamligini oshirishda, lazer nuridan tibbiyot sohasida tashxis qo’yishda, kasalliklarni davolash va jarrohlik jarayonida, aloqa tizimida ma’lumot uzatuvchi sifatida, fan-texnika sohasida o’lchash va tashxis qo’yish vositalari sifatida, o’quv jarayonida esa kogerent nurlanishning to’lqin va zarracha xususiyatlarini namoyon etishda keng foydalanilmoqda. Lazer texnikasining rivojlanishi tufayli lazerlarning qo’llanilishining taraqqiy ettirish masalalariga qiziqish tobora ortib bormoqda. Bu esa o’z navbatida, yuqorida ta’kidlab o’tilganidek, lazerlar yordamida materiallarni qayta ishlash va ularga ishlov berishni tadqiq etishga bo’lgan e’tiborni kuchaytiradi. Keyingi 20 yil ichida qayta ishlanayotgan materiallarni lazer qurilmalarini qo’llash bilan qizdirish yaratuvchilarini hamda boshqa sohada ishlovchi barcha tadqiqotchilarni borgan sari o’ziga ko’proq jalb etmoqda. Lazerlar haqida qisqacha ma’lumotga to’xtalib o’tadiganbo’lsak. Lazer so’zi inglizcha “laser” so’zidan olingan. “Laser” so’zi esa “Light Amplification by Stimulated Emission of Ratiation” iborasining bosh harflaridan olingan bo’lib, “Majburiy nurlanish tufayli yorug’likning kuchayishi” ma’nosini anglatadi. Lazer nurlanishi ultrabinasha, infraqizil va ko’zga ko’rinadiga diapazondagi elektromagnit to’lqinlardir. Bu to’lqinlar atom va molekulalarning majburiy (stimullangan) nurlanishiga asoslanib hosil qilinadi. Bunday nurlanish hosil qiluvchi qurilmani lazer yoki optik kvant generator (OKG) deyiladi. Sovet fizigi V.A. Fabrikant 1940-1941 yillarda gaz razryadi spektrini o’rganish ishlari davomida “majburiy nurlanish hisobiga” yorug’lik intensivligini kuchaytirish mumkinligini isbotladi. 1955 yilda Sovet fiziklari A.M. Proxorov va N.G. Basov o’ta yuqori chastotali birinchi kvant generatorini yaratdi. Bu mikroto’lqin diapazonidagi optik kvant generator-mazer edi. 1958 yilga borib Proxorov va Basov bilan ayni bir vaqtda AQSH fizigi Ch. Tauns ko’zga ko’rinadigan yorug’lik spektri diapazonida kvant generatori-lazer qurish mumkinligini ilmiy va amaliy isbotladilar. Lazer qurilmalarida ishlatiladigan ishchi materiallarni lazer materiallar deyiladiyoki ularni faol (aktiv) moddalar deb ataladi. Faol muhit sifatida yoqut kristali (rubin) ishlatiladigan lazer 1960 yil yaratildi. Keyingi kashfiyotlarda neon Ne va geliy Yüklə 348,54 Kb. Dostları ilə paylaş:
|