Microsoft Word etno kitab son srift 12
Yüklə 1,89 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
ETNOPSİXOLOGİYA
47 Bu mərasimin ailə həyatında öz psixoloji əhəmiyyəti var. Ailədəki konflikt şəraiti onun hesabına yumşalır. Samoa mədəniyyətində uşağın emosional həyatı bizdəki qədər valideynlərlə sıx bağlı olmur. Ona görə də o valideynlərini başqalarından kəskin surətdə fərqləndirmir. Ona görə də yeniyetməlik dövründə konfliktlər biolji amillərlə deyil, sosial amillərlə şərtlənir. Ziqmund Freyd “Totem və tabu”(2012) əsərində göstərir ki, totemizmin hökm sürdüyü icmalarda qohumluq iki fərd arasındakı münasibətlə yox, fərdlə qrup arasındakı əlaqəyə görə müəyyən olunurdu. Buna görə də uşaq heç də yalnız öz valideynlərinə deyil, anası ilə evlənə biləcək bütün kişilərə “ata”, atasına arvad ola bilən bütün qadınlara “ana” deyirlər. Yaxud da valideyn ilişgisində ola biləcək bütün uşaqlara bacı və ya qardaş deyirlər. Munduqumorlar qəbiləsində uşaqlar sərt, soyuq, qayğı və nəvazişdən məhrum şəraitdə böyüyürlər. Ona görə də aqressiv və zalım olurlar. Əksinə arapeş qəbiləsində isə uşaqlar valideynlərin qayğısı ilə əhatə olunurlar. M.Mid belə qənaətə gəlir ki, aqressivlik sevgi və qayğı çatışmamazlığı ücbatından yaranır. Diqqət və nəvaziş isə uşaqlarda xeyirxahlıq və patsifizmi inkişaf etdirir. Lakin, bunu heç də universal qanun kimi qəbul etmək düzgün deyil. Çünki, elə döyüşkən xalqlar var ki, onlar öz uşaqlarına kifayət qədər sevgi və qayğı göstərirlər. Amma, buna baxmayaraq həmin uşaqların davranış və rəftarında təcavüzkarlıq, davakarlıq kimi keyfiyyətlər özünü göstərir. Deməli, əsas məsələ müvafiq hərəkətə ətrafdakıların necə münasibət bəsləməsi, onu necə qiymətləndirməsindən asılıdır. Avstriya kulturantropoloqu İ.Eybl-Eybesfeld qeyd edir ki, uşağın sevgi və diqqətlə əhatə olunması, onu həm döyüşkən, həm də sülhpərvər şəxsiyyət kimi formalaşdıra bilər. Əgər aqressivlik böyüklər tərəfindən alqışlanırsa və bu cür hərəkət müntəzəm olaraq davranışda möhkəmləndirilirsə onda heç şübhəsiz uşaq aqressiv olacaq. Yox əgər əksinə baş verirsə, onda uşaq daha çox sakit olacaqdır. İ.Eybl-Eybesfeldin gəldiyi qənaət belədir ki, nəvaziş və qayğı defsiti uşaq şəxsiyyətini zədələyir, onun öz ailəsinə və daxil |