Microsoft Word mumtoz faylasuflar hikmati ziyouz com doc

www.ziyouz.com кутубхонаси 
123
JALOLIDDIN RUMIY 
(1207-1273)
Jaloliddin Rumiy Balx shahrida tug‘ilib o‘sdi. Uni ba’zan Jaloliddin Balxiy deb ham 
atashadi. 
Rumiy she’riyatning barcha shakllarida mukammal ijod qildi. U bitgan g‘azallar, 
ruboiylar va masnaviylar she’riyat bo‘stonining durdonasiga aylangan. Rumiy asarlarida 
tashbehlarga o‘ralgan falsafiy, so‘fiyona, teran g‘oyalarga keng o‘rin berilgan. 
* * * 
Ko‘zni yumgil, ko‘zga aylansin ko‘ngil. 
* * * 
O’limimdan so‘ng meni qaro yerdan emas, ma’rifatli insonlarning qalbidan izlang. 
* * * 
Ezgulikdan bir qal’a barpo aylangkim, mahkamlikda anga hech narsa teng bo‘lolmas. 
* * * 
Bu olam bir boru bir yo‘q. Asta-asta ketganlar — yo‘q, asta-asta kelguvchilar bor. 
* * * 
Ayo, sarv! Yuksaklarga intilmoqni bizga ham o‘rgat! 
* * * 
Ay, g‘uncha! O’zlikni namoyon etmoqni o‘rgat! 
UZUM HAQIDA MASAL 
Bir-birini tushunmaslik do‘stni dushmanga aylantirishi haqida Rumiyning shunday masali bor. 
Turli tilda turlicha aytilgan bir so‘z ba’zan o‘zaro nizoga sabab bo‘ladi. Turk, arab, fors va yunon 
millatidan bo‘lgan to‘rt nafar yo‘lovchiga bir saxiy odam tanga hadya etadi. Yo‘lovchilar o‘rtasida 
tangani qanday sarflash borasida janjal chiqadi. Forsiy tilda so‘zlovchi yo‘lovchi sheriklariga: 
— Yuringlar, bozorga boramiz-da, angur1 sotib olamiz, —deydi. 
— Ey firibgar! — uning so‘zini bo‘ladi arab. — Men angur emas, eynab2 yeyishni xohlayman! 
Turkiy yo‘lovchi esa ularning har ikkisiga e’tiroz bildirib, shunday deydi: 
— Birodarlar, nega shovqin ko‘tarasiz, balki bu pulga uzum sotib olarmiz? 
Yunonistonlik yo‘lovchi esa: 
— Qanday odamsiz o‘zi. Kelinglar, stafil3 sotib olamiz-da, maza qilib yeymiz, — deydi. 
Shu tariqa to‘rt yo‘lovchi bir-birini tushunmay, janjallashib qoladilar. Aslida ular aynan bir narsani 
istashardi. 
To‘rt yo‘lovchi bilimsizlik, nodonlik tufayli bir-birlarini rosa do‘pposlashdi. 
Agar ularning orasida yuz tilni biladigan odam bo‘lganda bir so‘z bilan nizoga chek qo‘yishi mumkin 
edi. 
DEHQON VA SHER 
Bir kuni tunda sher dehqonning og‘ilxonasiga kirib, sigirini yebdi-da, o‘sha yerning o‘zida dam 
olgani cho‘zilibdi. Dehqon esa tunda uyg‘onib, shamni ham yoqmasdan sigiridan xabar olish uchun 

---

Haqiqat manzaralari 96 mumtoz faylasuf 
www.ziyouz.com кутубхонаси 
124
og‘ilxonaga yo‘l olibdi. U og‘ilxonaga kiribdi-da, paypaslanib sherning yelkasini silabdi. Shunda 
sherning xayolidan shunday so‘zlar o‘tibdi: «Eh, ikki oyoqli nodon-a! U meni sigir deb o‘yladi. Kunduz 
kuni bo‘lganda meni ko‘rib, tanamga qo‘l tekkizish uyoqda tursin, qo‘rqqanidan o‘takasi yorilardi!» 
Ey dono odam, sen eng avvalo narsalarning mohiyatini bil, ularning aldamchi shakliga ishonma! 
* * * 
So‘z — libos. Ma’no shu libos ostiga yashiringan sir. 
* * * 
Ko‘zguda hamma narsa teskari ko‘rinadi. Ammo biz ko‘zgusiz o‘zimizni hech qachon ko‘rolmagan 
bo‘lardik. 
Sen menga so‘z ojiz, deding. Agar o‘zingni haq deb bilsang, u holda so‘zning ojizligi haqidagi 
so‘zlaring ham ojizdir. 

---

Haqiqat manzaralari 96 mumtoz faylasuf