Bu makale, 2008. Uluslararası Katılımlı Tıbbi Jeoloji Sempozyumu Kitabı Editör: Dr

Bu makale, 2008. Uluslararası Katılımlı Tıbbi Jeoloji Sempozyumu Kitabı (Editör: Dr. 

Eşref Atabey), ISBN: 978-975-7946-33-5, Sayfa: 123-124 yayımlanmıştır. 

 

Azerbaycan’da naftalan ve insan sağlığı 

Naphta and human health in Azerbaijan 

 

     1

Zülfikar YUSUFOV  ve  

2

Hanım HALİLOVA 

1

Azerbaycan Naftalan ve Duzlak Merkezi, 

2

Ankara Ü.Ziraat Fak.Toprak Böl. 

 

 

              

Azerbaycan’ın  doğal  tedavi  faktörleri  sırasında  naftalan  nefti  (petrolü)  biyolojik  etkisi 

özelliklerine göre kendi orijinalliği ile seçilir ve dünyada eşi yoktur.  

Halen çok eski zamanlardan naftalan nefti (petrolü) tedavi önemi hakkında insanlarda bilgiler 

vardır.  Yazılı  kaynaklarda  naftalan  hakkında  bilgiler  Nizami  Gençevinin,  seyyah  Makro  Polonun 

eserlerinde görmek olur. İlk naftalan kuyuları 1890 yılında alman mühendisi Eger tarafından kazılmış 

ve  onun  teşebbüsü  ile  naftalandan  farklı  preparatlar  hazırlanması  nedeni  ile  küçük  bir  fabrika  inşa 

olmuştur.  Daha  sonra  Almanya’nın  Drezden  ve  Magdeburg  kentlerinde  naftalandan  tedavi  ilaçlar 

hazırlayan firmalar kuruldu. 

On  dokuzuncu asrın sonunda  Alman istehsalı  olan Naftalan  etiketli  Azerbaycan  mücizesinin 

dünyanın bir sıra ülkesinde Almanya, İngiltere, Fransa, Japonya, Avusturya vb. tanınmış olduğu tarihi 

bir  gerçektir.  Drezden  aksioner  cemiyeti  tarafından  yayımlanan  kitap,  naftalanın  tabi  tatbikinde  hasr 

olunmuştu ki, burada Eqerin makalelerinden başka 600 den fazla doktorların naftalanın tedavi önemi 

hakkında düşünceleri yer almıştır. Tesüdüfi değildir ki, tanınmış Alman dermatoloğu P.G. Unna 1903 

yılında  demiştir  ki  “kimin  naftalanı  varsa,  onun  her  şeyi  vardır”.  Naftalanın  Rusya’da  tanınmasında 

Rozenbaum,  Mendeleyev,  Malışev  gibi  bilim  adamlarının  büyük  rolü  olmuştur.  Naftalanın  biyolojik 

ve  tedavi  etkisinin  öneminin  öğrenilmesinde  Azerbaycan  bilim  adamlarının  Ş.M.  Nasanov,  A.İ. 

Garayev, A.S. Hasanov, K.E.E. Eqorov, A.X. Quliyev, T.G. Paşayev, E.M. Efendiyev, B.A. Eyvazov, 

S.M. Salihov, İ.M. İsmayılzade, D.G. Daqdisi, S.A. Guliyeva ve çok sayıda ilmi araştırmaları önemli 

yer  tutar.  1965  de  naftalanı  daha  derinden  öğrenmek  maksadı  ile  yaratılan  ilmi  araştırma 

laboratuvarının  temeli  1936’da  koyulmuştur.  Bu  adım  naftalan  sanatoryumunun  daha  suretle  inşa 

edilmesine neden olmuştur. Bunun sonucunda geçmiş Sovyetlir Birliğinden naftalan banyoları almak 

için  Azerbaycana  gelenlerin  sayıları  on  milyonlar  idi.  Örnek  olarak  1987  yılı  için  resmi  olarak 

müracaat eden hastaların sayısı 70099 kişi olmuştur. 

Artık 100 yıldan çoktur ki, naftalan bilinir ve tebliğ edilir. Şimdiye kadar naftalanla bağlı 2007 

çok bilimsel araştırma çok sayıda monografiyalar ve doktora çalışmaları yapılmıştır. Şu anda naftalan 

nefti  bir  sıra  hastalıkların  tedavisinde  doktor  mütehassıs  tarafından  uğurla  tatbik  edilmektedir.  2002 

yılında  Baküde  faaliyete  başlayan  Naftalan  Sağlık  Merkezi  21.  yüzyılın  başlangıcında  tarihin 

sınağından  çıkmış  bu  mucizevi  tedavi  vasıtası  olan  NAFTALAN’ı  yeniden  tatbik  ve  tebliğ  etmek 

misyonunu  kendi  öndesine  götürmüştür.  Kompleks  muayene  metodları  nedenleri  ile  naftalanla 

tedaviye tıbbi gösteriş ve eks gösterişlerin daha düzgün tespit edilmesi, naftalan banyolarının çağdaş 

fizyoterapik  tedavi  usulleri  ile  kombine  olunmuş  gibi  tatbiki,  tıbbi  personelin  dikkat  ve  saygısı 

Naftalan Sağlamlık Merkezinde hastaların tedavisinde daha etkili sonuçların alınmasına imkan yaratır.  

 

Naftalanla doğal tedavi 

 

Oynak ve oynak etrafı doku hastalıkları: 

 

1.

 

Revmatik poliartrit (qeyri aktiv veya minimal aktivlik fazasında) 

2.

 

Revmatoidli artrit (qeyri aktiv vepya minimal aktivlik fazasında) 

3.

 

İnfeksiyon artritler, kronik ve yarım keskin aşamada. 

4.

 

Deformasiya edici osteoratroz-birincili ve ikincili 

5.

 

Fegarearası osteokondroz 

6.

 

Spondiloz ve spondiyoarzrozlar 

7.

 

Podagra 

8.

 

Oynak  etrafı  dokumanın  hastalıkları-  periartritler,  bursitler,  tendovaginitler,  miozitler, 

mialgiyalar vb. 

 

Periferik sinir sistemi hastalıkları 

1.

 

Nevritler 

2.

 

Nevralgiyalar 

3.

 

Radikulopatiyalar 

4.

 

Pleksitler 

 

Cerrahi hastalıklar 

1.

 

Endateritler –I. Ve II. Aşamada 

2.

 

Flebitler (keskin olmayan) 

3.

 

Tromboflebitler (keskin olmayan) 

 

Jinekolojik hastalıklar 

1.

 

Salpinqooforitler, andeksitler 

2.

 

Servisitler, kolpitler, endometritler 

3.

 

Amenoreya, rahimin zayıf kalması 

4.

 

Rahim boyunun eroziyası 

5.

 

Yumurtalıkların disfunksiyası 

6.

 

Sonsuzluk 

 

Deri hastalıkları 

1.

 

Psoriaz, ekzama 

2.

 

İktioz, keratodermiya 

 

Ürolojik hastalıklar 

1.

 

Prostatitler 

2.

 

Üretritler 

3.

 

Kronik epididimit 

 

Naftalanla tedavide öngörülmeyen hastalıklar 

1.

 

Onkolojik hastalıklar 

2.

 

Hematoloji hastalıklar 

3.

 

Verem 

4.

 

Merkezi sinir sisteminin üzvi hastalıkları 

5.

 

II-III aşamalı kroniki  kronar çatışmazlığı (anamnezde  stenokardiya ve  infarktus tutmaları 

olmakla) 

6.

 

Aritmiya ve paroksizmal taşikardi 

7.

 

Keskin karaciğer ve böbrek çatışmazlıkları 

 

Kaynaklar 

 

Aliyev,  N.D.  1948.  Vliyaniye  naftalana  na  proses  idinamiku  vırabotki  antitol  i  na  reaktivnuyu 

sposobnost organizma. Diss. Kand. Med. Nauk. Baku. 

Gaşimov, K.H. 1976. Uroven svobodnıh amino kisbot v selnoy krovi u bolnıh poyasiçno-Krestsovım 

radikulitom v prosese  naftalanoterapii v usloviyah  kurorta Naftalan. Mater. 8-oy  itog  nauçn. 

Konf. NİPİL, Baku. S 17-22. 

Guliyeva  S.A.  1977.  Sdvigi  vimmunologiçevkoy  reaktivnosti  organizma  v  prosese  leçeniya 

naftalanovoy neftyu. Azerb. Med. Jurn N6, s.13-18. 

Gusoynov, G.A. Mamedov Ja.D., Tagdisi D.G. 1978. O sensibiliziruyuşemi desencibiliziruyuşem  

 

deystvil naftalanskoy neftı. Mat. 290 Vses. Czezda patofin Taşkent