O‘zbekiston tarixi (IV asrdan XVI asrgacha)

Suyurg‘ol yerlar.
 
Amir Temur ulkan saltanat tasarrufidagi 
o‘lkalarni asosan to‘rt qism (ulus)ga bo‘lib, o‘g‘illari, nabiralari 
va xizmat ko‘rsatgan amirlarga suyurg‘ol tarzida in’om qiladi. 
Movarounnahrdan tashqari o‘z tasarrufidagi barcha viloyat va 
mamlakatlarni Amir Temur o‘limidan biroz avval o‘g‘il va 
nabira lari orasida taqsimlaydi: Xuroson, Jurjon, Mazondaron 
va Seiston (markazi Hirot) Shohruxga, G‘arbiy eron, Ozar-
bayjon, Iroq va Armaniston (markazi Tabriz) Miron shoh-
ga, Fors, ya’ni eronning janubiy qismi (markazi Sheroz) 
Umar shayxga, Afg‘oniston va Shimoliy Hindiston (markazi 
G‘azna, keyinchalik Balx) Pirmuhammadga suyurg‘ol qilib 
berilgan. 
Uluslar markaziy hukumatga itoat etsalar-da, ammo ular 
ma’lum mustaqillikka ega edilar. Ulus hukmdorlarining alo hida 
davlat devonxonasi, qo‘shini mavjud edi. Ularning markaziy 
hukumatga tobeligi xirojning bir qismini Samarqandga yubo-
rib turish va oliy hukmdor harbiy yurishlarida o‘z qo‘shini 
bilan qatnashish yoki talab qilingan askarni yuborib turishdan 
iborat edi.
Qo‘shin tuzilishi.
 
Amir Temur davlat mustaqilligi va 
muho faza yo‘lidagi ichki va tashqi siyosatida asosan qo‘shinga 
suyanar edi. Shuning uchun ham u qo‘shin boshliqlarini tanlash 
va ularni tarbiyalash, harbiy qismlar va ularning joylashish 
tartibi, navkar va sarbozlarning qurollanishi hamda ichki 
intizom masalalariga nihoyatda katta ahamiyat berardi. 
Sohibqiron intizomli qo‘shin tuzishga, jang paytida qo‘-
shin qismlarini oqilona boshqarishga, jang taqdirini hal 
qiladigan joylarga harbiy kuchlarni tezkorlik bilan yo‘llashga, 

---

118
mavjud to‘siq va g‘ovlarni tadbirkorlik bilan bartaraf etishga, 
qo‘shindagi jangovar ruhni yuksak darajada ushlab turishga 
erishgan. 
Amir Temur qo‘shiniga chorvadorlar qatori o‘troq aholi-
dan ham askar to‘plangan. Askariy qismlarni viloyatlardan 
to‘p lash bilan tavochi mansabidagi amaldorlar shug‘ullanar 
edi. Qo‘shinda harbiy kuchlarning asosini tashkil qilgan otliq 
askarlar bilan bir qatorda piyodalar ham xizmat qilgan. Amir 
Temur qo‘shini son jihatdan aniq tashkil etilgan, uning jangovar 
tartibi takomillashib borgan, o‘z zamonasining ilg‘or qurol va 
texnikasi bilan ta’minlangan, qismlar bir-biridan kiyim-bosh, 
bayroq va tug‘lari bilan farqlangan. Bunday farqlanish jangda 
qo‘shinni boshqarishda qo‘l kelgan.
Amir Temur qo‘shini o‘ntalik askariy birikmalar asosida 
tuzilgan harbiy qismlardan iborat edi. Lashkar tuman – o‘n 
minglik, hazora – minglik, qo‘shun – yuzlik va ayl – o‘nlik 
birik 
malariga bo‘lingan. Amir Temur o‘n minglik askarni 
boshqarish uchun tuman og‘asi, minglik bo‘linmalar uchun