Microsoft Word автонинг умумий тузилиши lotin охири doc

6.1. Tok manbalari 
Generator, startyor, o‘t oldirish apparatlari va nazorat-o‘lchov 
asboblarning sezgichlari bevosita dvigatelga, qolgan jihozlar esa 
avtomobil kuzovi va shassisining tegishli joylariga o‘rnatiladi.
Avtomobilni ishlatish jarayonida doimo ulab qo‘yiladigan (yoritish, o‘t 
oldirish, nazorat-o‘lchov asboblari va hokazo) yoki qisqa, lekin tez-tez 
ishlatiladigan (tormozlanish yoki burilishni ko‘rsatuvchi yorug‘lik 
darakchilari) iste’molchilar tokni umumiy zanjirdan oladilar. Dvigatelni 
ishga tushirish vaqtida katta tok (bir necha yuz amper) iste’mol 
qiladigan startyor, kesimi ancha katta bo‘lgan o‘tkazgich bilan bevosita 
akkumulator batareyasiga ulanadi. Qiska vaqt davomida, ishlatiladigan, 
lekin katta tok iste’mol qiladigan va qulaylik yaratadigan ba’zi asboblar 

---

 116
(tovushli darakchi, sigaret tutatqich, radiopriyemnik, soat va hokazo) 
istisno tariqasida to‘g‘ridan-to‘g‘ri akkumulator batareyasiga ulanadi. 
73-rasm. Elektr energiyasi manbalari va iste’molchilar: 
1-akkumulator batariyasi; 2-generator. 3-uzgich. 
Avtomobil elektr jihozlariga qo‘yiladigan asosiy texnik talablar: 
1. Nominal kuchlanish . Elektr energiya iste’molchilarining nomi-
nal kuchlanishi - 12, 24 V. Asosiy tok manbai - generatorning nominal 
kuchlanishi 14, 28 V qiymatida belgilanadi. Avtomobil harakatlanayot-
ganda ishlaydigan elektrenergiya iste’molchilari kuchlanish belgilangan 
nominal qiymatidan 95-125% doirasida o‘zgarganda ham o‘z ish 
qobiliyalarini yo‘qotmasliklari kerak. 
2. Elektr o‘tkazgichlarning ulanishi. Avtomobillarda bir o‘tkaz-
gichli sxema joriy qilingan, ya’ni barcha iste’molchilarga bita o‘tkazgich 
ulanadi, tok manbai va iste’molchilarning ikkinchi qutbi esa «massa»ga 
(avtomobil kuzoviga yoki shassisiga) ulanadi. Elektr jihozlarning ba’zi 
buyumlarini ikki o‘tkazgichli sxema bo‘yicha tayyorlash yo‘lga 
qo‘yilgan. 3940-57 raqamli Davlat standarti bo‘yicha «massa»ga tok 
manbai va iste’molchilarning manfiy qutbi ulanadi.