Mbaza. Uz imtihon javoblar

 
3. Quyida berilgan o‘simlikning hayotiy jarayonini ifodalab bering. 

---

MBAZA.UZ IMTIHON JAVOBLAR 
 
Bahorgi yog‘ingarchilik paytida yo‘sinlaming ustini suv bosib, anteridiy va 
arxegoniylaming uchi ochiladi. Spermatozoidlar anteridiydan suvga chiqadi, xivchinlari 
orqali harakat qilib, arxegoniylar ichiga kiradi va ulaming ichidagi tuxum hujayra bilan 
qo‘shilib, zigota hosil qiladi. Oradan ozgina vaqt o‘tgach, zigota o‘sib, sporofitni hosil 
qiladi. U sporangiyband va uning uchida joylashgan sporalar hosil qiladigan ko‘sakcha - 
sporangiydan iborat. Sporalar yetilgandan so‘ng to‘kiladi va tarqaladi. Sporadan jinsiy 
bo‘g‘in - gametofit rivojlanadi. Nam tuproqqa tushgan spora o‘sib, ko‘p hujayrali, 
shoxlangan, ingichka yashil iplami beradi. Ip shoxlarida kurtaklar paydo bo‘ladi. Har 
bir kurtakdan esa yangi poya-bargli funariya yo‘sini o‘sib chiqadi. Shunday qilib, 
zigotadan jinssiz bo‘g‘in rivojlanadi. U sporangiy bandi, sporangiy va uning ichidagi 
sporalardan iborat. Yo‘sinlar yuksak o‘simliklaming tubani hisoblanadi. 
 
14-BILET 
1. O‘simliklar sistematik birliklari haqida umumiy ma’lumot bering?
0 ‘simliklami bir-biriga yaqinlashtiruvchi belgilaming o‘xshashlik darajasiga qarab 
o‘simliklar dunyosini ma’lum tartib - sistema (tizim)ga solish o‘simliklar sistematikasi 
deb ataladi. 0 ‘simliklar sistematikasi botanika fanining asosiy qismi bo‘lib, unda 
o‘simliklar kelib chiqishi, o‘xshashlik darajasi va tarixiy rivojlanishiga qarab guruhlar – 
sistematik birliklarga bo‘linadi. 0 ‘simliklar sistematikasida quyidagi sistematik birliklar 
qabul qilingan: tur, turkum, oila, sinf (ajdod), bo‘lim va o‘simliklar dunyosi. 
 
2. Kurtak haqida tushuncha bering?
 Kurtak - bu boshlang‘ich poya. Kurtaklar 
ikki xil bo‘ladi: generativ kurtak va vegetativ 
kurtak. Vegetativ kurtak o‘simliklaming 
boshlang‘ich bargli novdasidir. Generativ 
kurtak esa boshlang‘ich to‘pgul yoki guldir. 
Har qanday novda kurtakdan hosil bo‘ladi. 
Terak, chinor, soxta kashtan, nastarin 
kabilarni kurtagi yirik; tut, tol, qayrag‘och, o‘rik, olma va boshqalaming kurtagi 
nisbatan mayda bo‘ladi. Ana shunday kurtaklarga qarab o‘simliklar turini aniqlash 
mumkin. Kurtaklar novdada ketma-ket, qarama-qarshi halqa hosil qilib joylashadi. 
Novdaning uchida joylashgan kurtaklar uchki kurtak, barg qo‘ltig‘ida joylashganlari