Texnologiyalari va kommunikatsiyalarini rivojlantirish vazirligi muhammad al-xorazmiy nomidagi toshkent

---

O‘ZBEKISTON RESPUBLIKASI AXBOROT 
TEXNOLOGIYALARI VA KOMMUNIKATSIYALARINI 
RIVOJLANTIRISH VAZIRLIGI 
MUHAMMAD AL-XORAZMIY NOMIDAGI TOSHKENT 
AXBOROT TEXNOLOGIYALARI UNIVERSITETI 
SAMARQAND FILIALI 
 
“KOMPYUTER INJINIRINGI” FAKULTETI 
“Kompiyutr tarmoqlari” fanidan 
2- Labaratoriya 

 
 
 
Fan o‘qituvchisi:Axrorov M.SH 
Talaba: Karimov Sanjar
 
S a m a r q a n d _ 2022 
 

---

Laboratoriya ishi №2 
Mavzu: Cisco Packet Tracer dasturida LAN va VLAN tarmoqlarini 
qurish.
Ishning maqsadi: CPT dasturida ikkinchi sath kommutatori modeli bilan ishlashni 
o’rganish. Kommutator asosida LAN va VLAN tarmoqlarini qurish bo’yicha bilim 
va ko’nikmalarga ega bo’lish.
Nazariy qism. 
Kommutator (switch) – bu kompyuter tarmoqlarining bir nechta uzellarini 
(xostlarini) bir yoki bir nechta tarmoq segmentlari chegarasida bog’lash uchun 
mo’ljallangan qurilma. Konsentratordan farqli ravishda kommutator ma’lumotlarni 
faqat qabul qiluvchiga yuboradi. Bu tarmoqning samaradorligini va xavfsialigini 
tarmoqning boshqa segmentlari ular uchun mo’ljallanmagan ma’lumotlarni qayta 
ishlashini zaruratining oldini olish hisobiga oshiradi. Kommutatorlar OSI 
modelining kanal sathida ishlaydi. Kommutator xotirasida kommutatsiya jadvalini 
saqlaydi, jadval kommutatorning portiga mos keladigan qurilma MAC-adresini 
ko’rsatadi. Kommutator yoqiganda bu jadval bo’sh bo’ladi va u o’rganish rejimida 
ishlaydi. Ushbu rejimda qaysidir portga kelgan ma’lumot kommutatorning qolgan 
barcha portlariga yuboriladi. Bunda kommutator kadrni tahlil qiladi va yuboruvchi-
uzel MAC-adresini aniqlab uni jadvalga kiritadi. Keyinchalik, agar 
kommutatorning portlaridan biriga kadr yuborilsa va u kadr MAC-adresi jadvalda 
mavjud bo’lgan uzel uchun mo’ljallangan bo’lsa, u holda kadr faqat jadvalda 
ko’rsatilgan port orqali yuboriladi. Agar qabul qiluvchi uzel MAC-adresi 
kommutatorning qaysidir portiga mos kelmasa, u holda kadr barcha portlarga 
yuboriladi. Vaqt o’tishi bilan kommutator o’zining barcha portlari uchun to’liq 
jadvalni shakllantiradi va natijada trafik lokalizatsiyalanadi. Laboratoriya ishini 
bajarish bo’yicha uslubiy ko’rsatma Cisco packet Tracer dasturida LAN tarmog’ini 
qurish. Ushbu mashqada sizdan to’rtta shaxsiy kompyuterni kommutator 
yordamida birdarajali tarmoqqa
Quyidagi amallarni bajaring: 1. Cisco Packet Tracer dasturini yuklang. 2. Cisco 
Packet Tracer ishchi sohasiga tarmoqqa birlashtirish lozim bo’lgan qurilmalarni 
joylang: 2.1. Ishchi sohaga PC0, PC1, PC2 va PC3 ShKlarni joylashtiring. 2.2. 
Switches guruhini tanlang. Switches guruhidan kommutatorning abstrakt modeli 
Switch-PT (Generic) ni tanlang va uni ishchi sohaga joylang. 3. Barcha 
kompyuterlarni kommutatorga to’g’ri mis kabel yordamida ulang (1- laboratoriya 
ishiga qarang). 4. PC0 kompyuterini sozlang: 192.168.1.1 IP-manzil va 
255.255.255.0 niqobni bering. 5. PC1 kompyuterini sozlang: 192.168.1.2 IP-

---

manzil va 255.255.255.0 niqobni bering. 6. PC2 kompyuterini sozlang: 
192.168.1.3 IP-manzil va 255.255.255.0 niqobni bering. 7. PC3 kompyuterini 
sozlang: 192.168.1.4 IP-manzil va 255.255.255.0 niqobni bering. 8. 
Kommutatorning Ethernet portlari yorug’lik indikatorlarini ifodalovchi barcha 
rangli nuqtalar qizil rangdan yashil rangga o’tguniga qadar kuting, bu kommutator 
suhbu portlarni ishchi holatga keltirganligini ko’rsatadi. 9. O’ng tomondagi 
uskunalar panelidan lupani tanlang va kommutator ustiga olib borib ushbu holatda 
bir necha sekund kutib turing. Shundan so’ng ekranda kommutator portlari holatini 
tasvirlovchi kontekst oyna hosil bo’ladi (2.2- rasm) 26 10.Cisco Packet Tracer 
dasturini Realtime real vaqt rejimidan Simulation qadamma-qadam modellashtirish 
rejimiga o’tkazing. 11.Qadamma-qadam modellashtirish rejimidan foydalanib PC0 
kompyuteridan PC2 kompyuteriga oddiy paket yuboring va aksincha. 12.Event 
List hodisalar ro’yxatiga qarang. 13.Reset Simulation tugmasini bosing. 
14.Modellashtirish tezligini tartibga soluvchi surgichni o’ng tomon oxiriga 
o’tkazing. 15.Auto Capture/Play tugmasini bosib modellashtirishni uzluksiz 
rejimga o’tkazing. 16.Senariya maydonidan Delete tugmasini bosib, 
modellashtirish senariyalarini tozalang. 17.PC0 kompyuteridan tarmoqqa qisqa 
keng eshittirishli xabar yuboring: 17.1. Murakkab paket yaratish uchun o’ng 
tomondagi uskunalar panelidan Add Complex PDU tugmasini bosing, keyin 
kursorni PC0 kompyuteri ustiga o’rnating va sichqoncha chap tugmasini bosing. 
Natijada ekranda Create Complex PDU muloqot oynasi hosil bo’ladi. 17.2. 
Outgoing Port (yuboruvchi port) ro’yxatidan FastEthernet portini ko’rsating. 17.3. 
Select Application (ilovani tanlash) ro’yxatidan PING ni ko’rsating. 17.4. 
Destination IP Address (qabul qiluvchi manzili) maydoniga 255.255.255.255 keng 
eshittirishli manzilni kiriting. 17.5. Source IP Address (manba manzili) maydoniga 
PC0 kompyuteri IP-manzili 192.168.1.1 ni kiriting. 17.6. TTL paket hayot vaqti 
maydiniga 32 qiymatni kiriting. 17.7. TOS xizmat ko’rsatish turi maydoniga ICMP 
protokoli foydalanadigan 0 qiymatni kiriting. 17.8. Sequence Number (ketma-
ketlik raqami) maydoniga 1 qiymatni kiriting. 17.9. Modellashtirish parametrlari 
maydonida One Shot (bir marta bajarish) puntini tanlang va Time boshlang’ich 
vaqt to’g’risiga 0 qiymatni kiriting. Natijada Create Complex PDU oynasi 2.3-
rasmda ko’rsatilgandek ko’rinishga kelishi kerak. 27 2.2-rasm. Kommutator 
portlari holatini ko’rish. 2.3-rasm. Murakkab paket yaratish muloqot oynasi. 
17.10.Paket yaratish jarayonini yakunlash uchun oynaning pastki qismidagi Create 
PDU tugmasini bosing. 18.Xabar yuborish jarayoni qanday kechishini kuzating: 
18.1. Capture/Forward tugmasini bosing va paketning PC0 komputerdan 
kommutatorga yuborilish jarayonini kuzating.
Topshiriq variantlari: 

---

4 ) Ip-manzil: 192.168.16.0 Niqob: 255.255.255.0 
 
 

---

 
 
 

---