Davlat byudjeti taqchilligi, yuzaga kelish sabablari va bartaraf etish yo’llari

to'g'ri xarajatlar amaldagi qonunlar bilan kafolatlanadi (ijtimoiy nafaqalar, sog'liqni saqlash dasturlari va boshqalar) 
va qisqartirilmaydi. Diskretsion xarajatlar har yili ko'rib chiqiladi va kelgusi yil byudjeti bo'yicha AQSh Kongressi
tomonidan tasdiqlanadi. Shu bilan birga, bunday xarajatlar uchun cheklov belgilanadi. Agar haqiqiy byudjet
xarajatlari ushbu chegaralardan oshib keta boshlasa, byudjet kamomadini kamaytirish uchun sekvestr mexanizmi ishga
tushiriladi (Gramm-Rudman-Xollings qonuni) asos bo’ladi.

---


Byudjet taqchilligini qoplash
usullarini tanlash juda murakkab
va ko'pgina omillarga bog'liq:

Umuman mamlakatdagi moliyaviy
va siyosiy vaziyat;

Iqtisodiy rivojlanish holati, YaIM
o'sishi;

Moliya bozorining rivojlanishi;

Mamlakatdagi investitsiya muhiti;

Kreditorlarning manfaatlari va
ularning davlatga ishonchi;

Biznes tuzilmalarini, ayniqsa
kichik va o'rta biznesni
jonlantirish;

Ruxsat etilgan xalqaro
munosabatlar va jahon
hamjamiyatiga qo'shilish;

Va boshqa subyektiv va ob'ektiv
omillar.

---


Byudjet davlat xarajatlarini qoplash uchun yaratilgan pul mablag'lari fondi bo'lib xizmat qiladi. 
Ammo bu fond butunlay mavjud emas. Davlat byudjeti davlatning asosiy moliyaviy rejasidir.
Davlat byudjetining asosiy qismlari daromadlar va xarajatlar bo'lib, ular o'rtasida muvozanat bo'lishi
kerak. Muvozanatli byudjet oqilona byudjet siyosati amalga oshirilayotganligidan dalolat beradi, 
bunda ko'zda tutilgan xarajatlarning barcha hajmi daromadlar bilan ta'minlanadi. Ammo bu ideal, 
ko'pincha davlat byudjetining xarajatlar qismi daromadlar qismidan sezilarli
darajada oshib ketadi
, 
bu esa byudjet taqchilligiga olib keladi.
"Byudjet taqchilligi" tushunchasining o'zi ko'plab ta'riflarga ega bo'lib, ulardan biri quyidagilardan
iborat: bu davlat ixtiyorida bo'lganidan ortiq qo'shimcha daromadlarni jalb qilish va ulardan
ta'minlanmagan xarajatlarni moliyalashtirish uchun foydalanish bilan bog'liq iqtisodiy munosabatlar
tizimi. o'z daromadlari hisobidan. Davlatning iqtisodiy va moliyaviy faoliyatidagi beqaror vaziyat
byudjet taqchilligida o'z aksini topadi.
Endi byudjet taqchilligi kabi hodisaning sabablarini tushunishga arziydi. Bularga quyidagilar kiradi:
-yakka davlat ichida ham, butun jahon hamjamiyatida ham iqtisodiy inqiroz;
- hukumatning mamlakatdagi moliyaviy vaziyatni boshqarishni istamasligi yoki qodir emasligi;
-favqulodda vaziyatlar (urushlar, yirik tabiiy ofatlar);
- davlat
boshqaruvidagi korruptsiya
;
-iqtisodiyotdagi davriy tanazzullar;
- davlat daromadlari bilan ta'minlanmagan ijtimoiy dasturlarning o'sishi.
Byudjet taqchilligining sabablarini aniqlashning o‘zi yetarli emas, uni bartaraf etish yo‘llarini
aniqlash zarur. Ulardan eng samaralilari:
- xarajatlarni kamaytirishi samarali natija beradi.

---

E’tiboringiz uchun 
tashakkur