O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim

 
Аdаbiyotlаr 
1. О.А.Аhmаdjоnоv Fizikа kursi. 2 - qism. Toshkent.; O’qituvchi 1989 
2. V.S. Vоlkеnshtеyn. Umumiy fizikа kursidаn mаsаlаlаr to’plаmi. 
3. А.CHеrtоv , А.Vоrоb’еv Umumiy fizikаdаn mаsаlаlаr to’plаmi. Toshkent.;
O’zbekiston – 1997 
4. Safarоv A.S. Umumiy fizika kursi. Elеktrоmagnеtizm va to’lqinlar.T. 
O’qituvchi 1992 y. 
5. U.Q.Nаzаrоv Umumiy fizikа kursi 2 – qism. T. O’zbеkistоn 2002. 
 

---

8 
Mustаqil ish № 7 
 
Mavzu: Yorug’likning tabiati. Yorug’likning tarqalishi
Yorug’likning sinish va qaytish qonunlari 
Mavzuni mustaqil o’rganish uchun tavsiya qilinadigan mavzular 
1. Yorug’likning tabiati to’g’risidagi tasavvurlar rivojlanishining qisqacha 
tarixi. 
2. Yorug’likning tarqalish tezligi. 
3.Ikki shaffof muhitning ajralish chegarasidagi optik hodisalar.
4.Yorug’likning qaytish va sinish qonunlari. Yorug’likning to’la ichki
qaytishi. 
Mavzuga doir topshiriqlar 
I.Topshiriq. Quyidagi savollarga javob bering 
1. Yorug’lik deganda nimani tushunasiz? 
2. Yorug’likning to’g’ri chiziq bo’ylab tarqalishini tushuntiring.
3. Yorug’lik tezligi qanday tajribalarda aniqlangan? 
4. Tabiiy va sun’iy yorug’lik manbalariga misollar keltiring.
5. Muhitning optik zichligi deb nimaga aytiladi? 
II. Topshiriq. Quyidagi masalalarni yeching 
1– masala Natriyning sariq nurlarining havodagi to’lqin uzunligi
0

= 589 nm. 
Bu nur uchun suvning absolyut sindirish ko’rsatkichi n = 1,33 bo’lsa, uning 
suvdagi tarqalish tezligi

ni va to’lqin uzunligi 

ni toping. Yorug’likning 
vakuumda tarqalish tezligi с = 3 10
8 м/с. 
 2– masala Ko’rinuvchi yorug’lik spektrining chegaraviy qizil va binafsha nurlari
uchun suvning absolyut sindirish ko’rsatkichlari mos ravishda n
1
= 1,329 va n
2 
= 
1,344 ekanligi tajribadan aniqlangan. Yorug’likning vakuumda tarqalish tezligi с
= 3 10
8 m/s 
bo’lsa, qizil va binafsha nurlarning suvdagi tarqalish tezliklari
1

va
2

ni toping. 
III. Topshiriq. Quyidagi rasmda yorug’likning ikki muhit chegarasida sinishi 
ko’rsatilgan.Nur I – muhit(havo)dan II – muhit(suv)ga, II –muhit(suv)dan I – 
muhit(havo)ga o’tganda nurning yo’nalishi qanday ko’rinishda bo’ladi?