Jon Batist Pyer Antuan
de Mone hayoti va
faoliyati
Reja:
1.
Lamarkning hayot yo‘li
2.
Lamarkning biologiya fan talimotiga
qo‘shgan xissalari
3.
Lamarkning psixologiya sohasiga qo‘shgan
xissalari
Jon Batist Lamark 1744- yilning 14
avgustida Bazanten Pikardiyada tavvalud
topgan.Fransuz tabiatshunosi,dastlabki
to‘liq evolyutsion talimot asoschisi
bo‘lgan.Lamark yaxshi oilada 11- farzand
edi.Oilasi kambag‘al edi. Lamarkni otasi Jan
Batist Ameynsdagi Jesuiste maktabiga
joylashtirdi.Lamark otasining vafotidan
so‘ng, u 17 yoshida maktabni tark etadi va
ko‘ngillilar qatorida 7 yillik urushga
ketadi.Lamark 1778 yilda tibbiyotni
o‘rganish uchun u Izuitskom kollejida
o‘qidi, armiyada xizmat qildi.
Lamark izlanuvchan,kurashuvchan,bardoshli
inson bo‘lgan. U hayotini faqat ilmga
bag‘ishlagan. Lamark 1783 yilda Parij fanlar
akademiyasining a‘zosi etib saylangan.
Lamark asosan Biologiyaga ulkan xissa qo‘shgan
hisoblanib,”biologiya” atamasini ham fanga olib kirgan
olimdardan biri bo‘lib uning odam paydo bo‘lishi
to‘g‘risidagi fikrlari ham diqqatni tortadi. U odam
tabiatning bir qismi Uning tanasi moddiy va boshqa tirik
mavjudotlarga o‘xshab tabiat qonunlariga bo‘ysunadi.
Odamning tana tuzilishi boshqa sut emizuvchi
hayvonlarnikiga o‘xshash deydi. Odam maymunga eng
yaqin ekanligini takidlash bilan birga, ularning avtonomik
tuzilishida, masalan kallasining tuzilishi, gavdasining
vertikal holati oldingi va orqa oyoqlarining tuzilishida
o‘ziga xos farqlar borligini, shunga ko‘ra ,odam alohida
avlod va turga kirishini aytdi.
Organik olam evolyutsiyasi haqidagi
nazariyani birinchi marta fransuz
tabiatahunosi Lamark yaratdi.Lamarkning
evolyutsiyaga doir fikrlari “Zoologiyaga
kirish” va “Zoologiya falsafasi” nomli
asarlarda bayon etilgan.
Lamark turlar o‘zgarmaydi,
degan g‘oyaga tanqidiy
qaragan va evolyutsion
talimotni targ‘ib
qilgan.Lamark fikricha
,sinf,turkum,avlod,tur kabi
sistematik kategoriyalar
sun‘iy, real emas. Tabiatda
faqat individlar real deb
hisoblagan, yani insoniylikka
mansublilikni real deb
qaragan.
Lamark hayvonot olamining tabiiy sistematikasini
yaratishni o‘z oldiga maqsad qilib qo‘ygan va shu
sababli organizmlarning qon qarindoshligiga asoslangan
klassifikatsiyani ilgari surgan. Ubarcha hayvonlarni 14
sinfga ajratgan. Ulardan 4 ta sinf umurtqalilarga, 10 ta
sinf umurtqasizlargaga tegishlidir.
Lamarkning psixologiya sohasiga
qo’shgan xissasi
U psixikaning asab tizimiga bog‘liqligini tan oldi, aqliy
harakatlarning 1- tasnifini yaratdi. Ulardan bezovtalanish,
sezuvchanlik kabi tushunchalar.
Har bir hayvon guruhida Lamark instinktlarning
mavjudligini nazarda tutgan. Uning fikriga ko‘ra, instinkt
aqliy harakatlar ishtirokisiz faoliyatni rag’batlantirishdir.
Lamark evolyutsiya haqidagi tushunchalarni ko‘targan
tarixiy daqiqada kreativ g‘oyalar ya‘ni”Ilohiy ijod” orqali
koinotning paydo bo‘lish haqidagi diniy g‘oyalar ustunlik
qildi va bugungi kunda ham ustunlik qilib kelmoqda.
Zoopsixologiya asoschisi
Zoopsixologiya– hayvonlarning nerv sistemasi taraqqiyotiga
biologik sistematikasiga ya‘ni turiga,yashash tartibi
xususiyatlariga binoan ularning psixik hayot formalarini
o‘rganadigan fandir.
Bu psixologiya xar hil hayvonlar psixikasini bir-biriga
taqqoslab qiyosiy qilib o‘rgangani uchun qiyosiy
psixologiya deb ham ataladi.
SABR QILIB TINGLAGANINGIZ
UCHUN TASHAKKUR
Dostları ilə paylaş: | 
