Ikkinchi muammo – to‘liq bo‘lmagan nazorat.
Hattoki qo‘lda boshqariladigan UUA ni ham, sputnikli aloqa kanalini o‘chirish
va boshqaruvni o‘z qo‘liga olishi mumkin.
Narx qiymati. UUA ning loyihalashtirish va qurilish tarmog‘ining o‘n yildan
buyon
rivojlanishiga
qaramasdan,
“narx qiymati-sifat”
qismiga nisbatan
muvaffaqiyatlarga erishish bo‘lmadi.
Ishlab chiqaruvchilar o‘z “dronlar”ini faqat katta narxlarda ishlab
chiqaradilar. Ushbu holatda ularning samaradorligini oshirishda ancha kamchiliklari
borligi ko‘zga tashlanadi va zamonaviy mahaliy nizolarga to‘g‘ri kelmaydi.
YAna bir echimi topilmagan muammolardan biri bu operatorga uchuvchisiz
apparatdan signalning etkazilishidir.
Hamma muammo shundaki, UUA va operator
o‘rtasidagi uzoq masofa signalning o‘z vaqtida etkazilish tezligiga to‘sqinlik
qilishidadir. Hattoki, kuchli texnologiyasiga qaramasdan AQSH ning eng zamonaviy
sputnigi ham signalni bir zumda etkazib berolmaydi. Bir necha soniya ichida okean
orqali “uchib keladigan” signal vaqtida operatsiya o‘tkazish
hududidagi holat
shunchalik o‘zgarishi mumkunki, raketadan terrorist emas,
balki mahaliy aholi
yakson qilinishi mumkin.
SHunday holatlar ma’lumki, UUA uchun o‘tkazilayotgan to‘ylar nishonga
aylangan. Bu holat agentura razvedkalarining etarli darajada yaxshi bo‘lmaganligi,
UUA ni harbiy operatsiyalarni o‘tkazishda tez-tez qo‘llashnilishi va xalqaro
huquqning noto‘g‘ri talqin qilishi haqida xabar beradi.
Raqamlarga qaytamiz.
Xozirgi vaqtda AQSHning HHK va boshqa yordamchi xizmatlari o‘z
ixtiyorida zarba beruvchi UUAlar bilan boshqara oladigan
ikki mingtadan ortiq
xodimlariga ega.
AQSHning HHK, Pentagon harbiy maqsadlari uchun ishlatiladigan dronlar
miqdorini sanab chiqib kadrlarning etishmasligidan vahimaga tushdilar.
Ko‘p miqdorli UUA ni boshqarish uchun, tayyorgarlikning o‘ziga xos
xususiyatlari ya’ni, ish hajmining kattaligini hisobga olib, kamida 15 ming xodimni
yollash va o‘qitish talab qilinadi. SHuningdek AQSH da jangovar UUA ni boshqarish
qiyinlashib bormoqda.
SHunga qaramasdan, UUA ning operatorlari rasmiy holatda jangovar
uchuvchilar qatoriga tenglashtiriladi, lekin xizmat pog‘onasida ko‘tarilishlari amalda
kuzatilmagan.
8
Bundan tashqari ba’zi bir holatlarda operatorlarning kichik ruhiy bebarqarorligi
aniqlanadi, manitorga qarab va bo‘yruqlarni bajarishiga
qaramasdan u asta-sekin
ayibsiz insonlarni o‘ldirayotganligini anglab boradi va ko‘pgina operatorlar bunday
yuk bilan yashay olmaydilar. YAna raqamlarga murojat qilamiz: faqat 2013 yil
hisobida UUA larning operatorlari sababsiz o‘z jonlariga qasd qilishining 25 ta holati
qayd etilgan.
Kundan kunga Amerika harbiy boshqarmasini hamda amerikaliklarni ushbu
qurolni qo‘llamaslikka ishontirish qiyin bo‘lmoqda, shuning
uchun ajab emaski shu
yildan boshlab osmonimiz oxirigacha ishlab chiqilmagan bu texnologiyadan holi
bo‘lsa.
UUAning zaif joyi – bu radioelektron kurashishning maxsus qurilmalari bilan
GPS kanalini bostirilishi. Og‘irligi 10 kg yaqin bo‘lgan bunday shovqinni
pasaytiruvchi moslamalar (glushitellar) 150 kmgacha samarali bosish radiusiga ega.
Garchi hozirgi vaqtgacha Afg‘onistonda Amerika UUAlari o‘zini erkin his qilsalarda
ularning zaifligi oddiy shaxsiy kompyuterdan kam emas.