SCIENTIFIC PROGRESS
VOLUME 2 ǀ ISSUE 4 ǀ 2021
ISSN: 2181-1601
Uzbekistan
www.scientificprogress.uz
Page 620
turdagi mahsulotlarga boʼlgan narxlar turli surʼatlarda oʼzgaradi va talabning
barqarorlik darajasi ham farq qiladi.
Shuningdek, eksportning tovar tarkibi va uning iqtisodiy oʼsishdagi bevosita roli
Lederman D. va Maloniy V. tadqiqotlarida oʼrganilgan
2
. Tadqiqotchilar eksport
qilinayotgan mahsulotlarning qayta ishlanganlik darajasi va iqtisodiy oʼsish oʼrtasidagi
korrelyatsion bogʼliqlikni koʼrsatib bergan. Shuningdek, Rodrik D.
Xitoy eksporti misolida eksport tovar tarkibining ahamiyatini empirik tahlil
qilgan
3
. Mamlakatimizda ham ushbu yoʼnalishda qator olimlar tadqiqotlar va ilmiy
izlanishlar olib boradilar. Jumladan, Аʼzam S. oʼz ishlarida mamlakatimiz tashqi
savdosini tarkibiy takomillashtirish imkoniyatlari va salohiyatini oʼrganib chiqqan
4
. Shu
bilan birga, xorijiy sarmoyalar ishtirokidagi korxonalar va tashqi savdo geografik tarkibi
oʼrtasida bogʼliqlik mavjudligini koʼrsatib bergan
5
.
Yuqoridagi ishlarda mamlakat eksporti tarkibining iqtisodiy oʼsishga taʼsiri,
iqtisodiy rivojlanish darajasining eksport tovar va geografik tarkibida aks etish
xususiyatlari oʼrganilgan. Qayta ishlanganlik darajasi yuqori boʼlgan mahsulotlar
eksporti qoʼshilgan qiymat uchun sarf qilingan kapital mamlakatda qolishini, boshqa
soʼzlar bilan aytganda xomashyoni tayyor tovar koʼrinishiga keltirish jarayonida
yaratilgan boyliklar mamlakat aholisi tomonidan oʼzlashtirilishi tovar tarkibining
iqtisodiy oʼsishga taʼsiri ochib beradi. Uning geografik tarkibini takomillashtirish esa
barqaror bozor va yuqori toʼlov qobiliyatiga ega mamlakatlar bilan savdo aloqalarini
rivojlantirishni nazarda tutadi. Bu bilan eksport tushumlari hajmini oshirish va uning
barqarorligini taʼminlash imkoniyati paydo boʼladi.
Dostları ilə paylaş: 
