DAROMAD SOLIG‘INI HISOBLASH Ish haqidan olinadigan soliqlarni va boshqa ijtimoiy to‘lovlarni korxona hi-
sobchisi hisoblaydi. Hisoblangan soliqlar ish haqidan chegirib davlat budjetiga
o‘tkaziladi. Shunday bo‘lsada, daromaddan undiriladigan soliqni hisoblay olish
har bir fuqaro uchun muhimdir.
Amaliy mashq. Firma o‘z xodimiga 2014- yil yanvar oyi uchun 1000000 so‘m ish haqi hisobladi. Xodimning bu daromadidan davlatga qancha soliq to‘lashi kerak? 2014- yil yanvar oyida eng kam oylik ish haqi 96105 so‘m ekanligini hisobga
olsak, quyidagi soliq shkalasiga ega bo‘lamiz (shkalaning har bir bo‘linmasi eng kam
ish haqini bildiradi):
15-MAVZU DAROMAD SOLIG‘I JISMONIY SHAXSLARDAN UNDIRILADIGAN DAROMAD SOLIG‘I Har bir fuqaro o‘z daromadlaridan soliq to‘lashi shart. Soliq to‘lovlari davlat
budjetiga kelib tushadi va soliq to‘lovchilarga ta’lim, tibbiy xizmat, mudofaa,
jamoat tartibini saqlash, nafaqa, pensiya, stipendiya va boshqa davlat korxonalari
tomonidan ko‘rsatiladigan xizmatlar va yordam pullari ko‘rinishida qaytib keladi.
Shu bois, soliqlarni o‘z vaqtida to‘lash har bir fuqaro uchun ham qarz, ham farz.
Daromad solig‘i davlat solig‘i bo‘lib, to‘g‘ri soliqlar sirasiga kiradi. Daromad
solig‘i jismoniy shaxslarning jami yillik daromadidan olinadi. Demak, jismoniy
shaxslarning jami yillik daromadi soliq solish obyekti hisoblanadi. Ma’lumki, har
bir kishining yillik daromadi: ish haqi, mukofotlar, mulk ijarasidan olingan daro-
mad, bankka qo‘yilgan omonatdan kelgan foizlar, aksiyadan olingan dividendlar
va tadbirkorlik faoliyatidan olingan daromadlardan tashkil topishi mumkin.
Jismoniy shaxslar aksiya va boshqa qimmatli qog‘ozlardan oladigan dividend-
laridan, omonat foizlaridan 10 foizli stavkada soliq undiriladi. Mahalliy hokimiyat
tomonidan berilgan maxsus ruxsatnoma – patent asosida yakka tartibda tadbirkorlik
faoliyati bilan shug‘ullanuvchi jismoniy shaxslar tadbirkorlikdan olgan daromad-
1. Rasmlardagi fuqarolarning qanday daromad manbalari bo‘lishi mumkin?
2. Nima sababdan bu fuqarolar o‘z daromadlaridan davlatga soliq to‘lashlari shart?
3. Jismoniy shaxslardan undiriladigan daromad solig‘i uni to‘lovchilarga qanday
ko‘rinishlarda qaytib keladi?
4. “Kim ko‘p daromad qilsa, o‘sha ko‘proq soliq to‘lashi lozim”, degan fikrga
o‘z munosabatingizni bildiring.
