An’anaviy hamda interfaol dars orasidagi ayrim farqlar.
Asosiy tushunchalar
An’anaviy dars
Interfaol dars
1 Qo’llanish darajasi
Barcha mavzular bo’yicha ular
uchun qulay bo’lgan dars turlari
shaklida qo’llaniladi
Ayrim
mavzular
bo’yicha
interfaol
darsning qulay bo’lgan
turlari
shaklida
qo’llaniladi.
Boshqa
mavzular
uchun
an’anaviy
dars
qo’llaniladi.
2 Dars maqsadi
Dars mavzusi bo’yicha bilim,
ko’nikma
va
malakalarni
shakllantirish,mustahkamlash.
Dars mavzusi bo’yicha
mustaqil
fikrlash,
xulosaga
kelish,
ularnibayon
qilish.
Himoyalashga o’rgatish
3 O’qituvchining
vazifalari va ish usullari
Yangi
mavzuni
tushuntirish,
mustahkamlash,
nazorat
topshiriqlar berish
O’qituvchilarni mustaqil
ishlashi,
yakuniy
xulosalarni
belgilab
berish
4 Darsda
tayyorgarlikka
talablar
Dars rejasi,konspekti va didaktik
vositalarni tayyorlash
Interfaol dars ishlanmasi,
mustaqil ishlar uchun
topshiriqlar,
tarqatma
materiallar, boshqa zarur
narsalarni tayyorlash
5 O’qituvchilar
tayyorgarligiga talablar
Oldingi dars bo’yicha vazifalarni
bajarish
Yangi
dars
mavzusi
bo’yicha
asosiy
tushunchalarni
va
dastlabki ma’lumotlarni
bilish
6 O’qituvchilarning
vazifalari va ish usullari
O’qituvchini
tinglash
va
o’zlashtirish,
berilgan
topshiriqlarni bajarish
O’qituvchi
bergan
topshiriq
bo’yicha
mustaqil fikrlash, o’z
fikrini
solishtirish
va
xulosalarga kelish
7 Vaqt taqsimoti
Dars vaqtining ko’p qismi
o’qituvchining yangi mavzuni
tushuntirishi
,
tahlil
qilishi,
topshiriqlarni
tushuntirishi
o’zlashtirishni nazorat qilishda
sarflanadi
Dars
vaqtining
ko’p
qismi
o’qituvchilarni
mustaqil
topshiriqlarni
bajartirishiga,
fikr
almashishi,
mushohada
qilishi va hikoyalashida
sarflanadi
8 Darsning
modul
va
algoritmi
Darsning
modul
va
algoritmlaridan har bir o’qituvchi
o’zi
qo’llayotgan
metodga
muvofiq foydalanadi
Har bir dars oldindan
tayyorlangan modullar va
algoritmlarga,
loyihalarga
muvofiq
o’tkaziladi
9 O’qituvchilar
talab
qilinadigan faollik darajasi
O’qituvchi har tomonlama faol
o’quvchilar diqqatini jamlash,
tushunish, fikrlash, topshiriqlarni
bajarish bo’yicha faol muloqot
shakllari
O’qituvchi
ham
o’quvchilar ham har
tomonlama faollik ham
ijodkorlik shakllari
1
0
Bilimlarni
o’zlashtirishning
asosiy
usullari
Muloqot, muzokara, muhokama,
bahs mulohaza, tahlil, mushohada
va b.
Muloqot,
mutolaa
mushohada, muhokama,
munozara,
mulohaza,
tahlil va b.
1
1
Mashg’ulot shakllari
Ma’ruza,
semenar,
amaliy
mashg’ulot,
labaratoriya
mashg’uloti, davra suhbati, bahs,
konsultatsiya va b
Ma’ruza guruh yoki juft
bo’lib
ishlash,
taqdimotlar, bahs, tahlil
va boshqalar
1
2
Kutiladigan natijalar
Mavzu bo’yicha o’uvchilarni
bilim,
ko’nikma malakalarini
oshirishlari
Mavzu
bo’yicha
o’quvchilarni o’z fikr,
xulosalarini
shakllantirish,
ularni
mustaqil bilim olishga
o’rgatish
Bu jadvalda hajm oshib ketmasligi uchun fikr juda qisqa bayon qilinadi.
Hozirgi ta’lim metodlarini takomillashtirish sohasidagi asosiy yo’nalishlardan biri
interfaol ta’lim va tarbiya usullarini joriy qilishdan iborat. Barcha fan o’qituvchilari dars
mashg’ulotlari jarayonida interfaol usullardan borgan sari kengroq foydalanmoqdalar.
Interfaol usullarni qo’llash natijasida o’quvchilarni mustaqil fikrlash, tahlil qilish, xulosalar
chiqarish, o’z fikrini bayon qilish, uni asoslagan holda himoya qila bilish, sog’lom muloqot
munozara bahs olib borish ko’nikmalari shakllanib, rivojlanib bormoqda. Bu usullar
o‘quvchilarning nutq, tafakkur, mulohaza, zehn, iste’dod, zakovatlarini o’stirish orqali
ularning mustaqil fikrlaydigan komil insonlar bo’lib yetishishlariga xizmat qilgan. Interfaol
ta’lim usuli har bir o’qituvchi tomonidan mavjud vositalar o’z imkoniyatlari darajasida
amalga oshiriladi. Bunda har bir o’qituvchi o’z motivlari va intellektual o’zlashtiriladigan
mashg’ulot olib borishni ta’minlaydi va bu darajaga ega holda mashg’ulotni oldindan ko’zda
tutilgan darajada o’zlashtiradi. Interfaol mashg’ulotlarni amalga qo’llash boyicha ayrim
tajribalarni o’rganish bo’yicha bu mashg’ulotlarning sifat va samaradorligini oshirishga ta’sir
etuvchi ayrim omillarni ko’rsatishimiz mumkin. Ularni shartli ravishda tashkiliy pedagogik
ilmiy metodik hamda o’qituvchiga, o’quvchilarga ta’lim vositalarida bog’liq omillar deb atash
mumkin. Ular o’z mohiyatiga ko’ra ijobiy yoki salbiy ta’sir ko’rsatishini nazarga tutishi
lozim.
Didaktik o’yinlar texnologiyalari o’quvchi faoliyatini faollashtirish va jadallashtirishga
moslashgan. Ular o’quvchi shaxsidagi ijodiy imkoniyatni ro’yobga chiqarish va
rivojlantirishning amaliy yechimlarini aniqlash va amalga oshirishda katta ahamiyatga ega.
Didaktik o’yinlarning asosiy turlari intellektual va xarakterli hamda aralash o’yinlardan
iborat. Bu o’yinlar ishtirokchilarga aqliy, jismoniy aqliy, axloqiy, badiiy, estetik mehnat va
boshqa ko’nikmalarni rivojlantirishga yordam beradi. Didaktik o’yinlar o’quvchilarda tahlil
qilish, mantiqiy fikrlash, ta’qiq qilish, hisoblash, o’lchash, yasash, sinash, kuzatish,
solishtirish, xulosa chiqarish, guruh yoki jamoa tarkibida ishlash, ahloq-odob o’rgatish, yangi
bilimlar o’rgatish va boshqa faoliyat turlarini rivojlantirishga yo’naltirilgan o’yinlarga
ajratiladi.
Umumiy o’yinlar nazariyasiga ko’ra mavjud barcha o’yin turlarini tasniflashga
mavzuli konstruktiv va didaktik o’yinlarga ajratadi. Bularning orasida didaktik o’yinlar
ta’lim-tarbiya vazifalarini amalga oshirish imkoniyatini berishi bilan alohida o’ringa ega.
O’yinlar maktabgacha yoshdagi bolalarning asosiy faoliyat shakli hisoblanadi. Bu esa
pedagok va psixolog olimlar tomonidan shu yosh davridagi o’yinning ta’lim-tarbiyaviy
ahamiyatining o’rganish va yanada oshirish bo’yicha tadqiqotlar olib borishiga asos bo’ladi.
O’quvchilar bilimini mustahkamlashda ertak va masal matnini o‘rganish darslarida
o’yinlardan foydalanish ham yaxshi samara beradi.
|