Tema: Tarmaqtı dástúrlewde paydalanatuǵın programmalastırıw tilleri
Jobası:
I.Kirisiw
II.Tiykarǵı bólim
2.1. Tarmaqtı dástúrlewde paydalanatuǵın programmalastırıw tilleri
2.2. Java programmalastırıw tilinińń analizi
III.Juwmaqlaw
IV.Paydalanılǵan ádebiyatlar
Java programmalastırıw tiliniń analizi. Java programmalastırıw tili bólistirilgen qosımshanıń barlıq komponentleri ortasında dinamikalıq maǵlıwmat almaslawdı shólkemlestiriw ushın barlıq qurallarǵa iye. Sol sebepli Java aralıqtan monıtorıń, diagnostika qılıw, basqarıw ushın programmalıq támiynat islep shıǵıw ushın sáykes keledi.
Java texnologyasi oǵada ápiwayı, qawipsizlikti joqarı dárejede támiyinlep bere alatuǵın, kúshli, tolıq ob'ektke jóneltirilgen programmalastırıw tili bolıp, ortalıq (platforma) ga baylanıslı bolmaǵan halda isleydi. Ol menen hátte eń kishi qurılmalarǵa da programmalar jazıw múmkin. Java texnologiyası tolıqlıǵınsha Java virtual Machine (JvM) ga tiykarlanǵan. JvMning wazıypası dilmashlıq, yaǵnıy, daslep biz jazǵan *.java fayldı kompilyator járdeminde báyit kodqa o'giradi, JvM járdeminde bolsa mashina tiline o'giriladi. Java texnologiyaları :
Java SE - Java SE yamasa Java Standart Edition, serverde, jeke kompyuterde desktoplarda isleytuǵın programmalar, Applet lar jaratıw ushın isletiledi. Bul texnologiya járdeminde jaratılǵan programmalar derlik barlıq operatsion sistemalarda isley aladı (Windows NT, MACINTOSH, LINUX hám Solaris). Usınıń menen birge Java SE basqa Java túrleriniń hasası esaplanadı.
Java EE - Java Enterprise Edition Java texnologiyaları arasında eń keń tarqalǵan túri esaplanıp ol jaǵdayda tiykarlanıp serverde isleytuǵın programmalar jaratıladı. Mısalı, kóp paydalanıwshılarǵa mólsherlengen web-saytlar jaratıwda keń qollanıladı hám tiykarlanıp internette isleytuǵın programmalarda qollanıladı. Java SE ni Java EE den eń tiykarǵı parqı Java EE óz quramına Java SE ni olibgina qalmay, usınıń menen birge kóplegen basqa qosımsha kitapxanalardı (ádetde *.jar) da óz ishine aladı. Yaǵnıy : Servlet, JavaMail, JSF (Java Server Face) hám basqa kóplegen internetge tiykarlanǵan qosımsha kitapxanalar.
Java ME - Java ME yamasa Java Micro Edition Java SE dıń birpara bólimlerin óz ishine aladı. Java ME járdeminde kishi qurılmalar ushın dastrular jazıw múmkin. Mısalı, mobil telefon ushın oyınlar, programmalar jaratıw múmkin.
Java programmalastırıw tiline tiykarlanǵan sheshimler tómendegi artıqmashılıqlarǵa iye:
Java salıstırǵanda ápiwayılaw programmalastırıw tili bolıp esaplanadı. Isenimli programmalıq kodtı demde jaratılıwma yaddıń avtomatikalıq basqarilishi, kóp márteli miyrasxorlıq hám kórsetkishlerdiń bolmawi járdem beredi;
Javaning baytlı kodı kóbinese operatsion sistema yamasa protsessordan ǵárezsiz boladı. Usınıń sebepinen Java tilindegi qosımshalar basqa platformalarga ańsatlıq penen ótkeriledi;
JNI hám CORBA texnologiyaları járdeminde basqa programmalastırıw tillerinde jaratılǵan ob'ektler menen baylanıstı shólkemlestiriw múmkin.
Java programmalastırıw tiliniń sintaksisi C# programmalastırıw tiliniń sintaksisiga uqsap ketedi.
Java programmalastırıw tiliniń eń tiykarǵı kemshiligi - kútá úlken apparat resurslarınan paydalanıwı esaplanadı. Ótkerilgen tájiriybelerge kóre, birdey wazıypa C, C++ programmalastırıw tiline qaraǵanda Java tilinde 1, 5-2 teńdey astelew ámelge asadı. Bunda operativ yadqa kútá úlken júkleniw beriledi. Windows operatsion sistemasında Java tilinde islep shıǵılǵan programmanı ornatıw ushın JvM komponentin ornatıw kerek.
PHP programmalastırıw tiliniń analizi. PHP (Hypertext PreProcessor ) - HTMLni qayta isleytuǵın, Web programmalawda keń paydalaniletuǵın programmalastırıw tili.
1994-jılı PHP tilinig jaratıwshısı Súwretus Lerdorf (Súwretus Lerdorf) ozınig saytına qonaqlar kiriwin esaplaw ushın Perl programmalastırıw tilinde arnawlı qabıq jazıp ámelde qollaǵan. Kóp ótpey qabıqtı islew ónimliligi júdá tómen hám asteligi anıqlanǵanınan keyin, programmalardı tazadan “C” tilinde jazıp shıǵıwǵa tuwrı keledi. Keyin dáslepki programma kodları avtor tárepinen barlıqǵa kóriw ushın serverge baspa etilgen. Server paydalanıwshıları kodlar menen qızıqıp, onı isletiw ıshqıpazları da payda bolǵan. Kóp waqıt ótpey bul programmalar bólek joybarǵa aylanıp, 1995 jıldıń iyun ayında programmalıq ónim PHP (Personal Home Page) atı menen birinshi basılıwı shıǵarıldı. Múmkinshilikleri ápiwayı hám ápiwayı bolıp : bir neshe buyrıqlardı túsinetuǵın kod analizatori (tekseriwshisi), qonaqlar esaplagichini, kitapın, chatini jaratıw ushın paydalı programmalar kompleksinen ibarat bolǵan.
1996 jıl aprel ayında programmalar saldamlı qayta islengeninen keyin, PHP/FI (Personal Home Page/Forms Interpreter) atı menen ónimdiń ekinshi basılıwı payda boldı. Bul ónim html-kod ishine jazılıp, html-formalardı qayta islep, házirgi PHP programmalastırıw tiliniń tayansh múmkinshiliklerin ishine alǵan. PHP/FI kod jazılıwı Perl tiline júdá uqsaǵan, lekin ápiwayılaw bolǵan.
1997 jılı PHP/FI 2. 0 basılıwı shıqtı. Sol waqıtta bul ónimnen dúnya boyınsha bir neshe mıń adam paydalanıp, Internettiń 1% ini shólkemlestirgen edi.
1997 jılda Endi Gutmans (Endi Gutmans) hám Ziv Suraski (Ziv Suraski) PHP/FI kodın qaytaldan jazıp shıǵıwdı, sebebi eski kod olar isletip atırǵan elektron kommerciya sistemaları ushın jaramsız edi. Eski koddıń avtorlarınan járdem alıw ushın olar qosılıwdı usınıs etip, PHP3 atlı joybardı PHP/FI dıń rásmiy miyrasxorı dep járiyalawdı. Jańa joybar uyushgandan keyin PHP/FI joybarı islep shıǵarılıwı toqtatilgan.
PHP 3. 0 dıń eń kúshli táreplerinen biri - onıń keńeytirila alınatuǵın yadrosı (sistemanıń basqarıw bólegi) bolıp, bunnan tısqarı, maǵlıwmat fondlar menen, túrli protokollar hám interfeysler menen birgelikte islew keń múmkinshilikleri jaratıldı. Tabısqa erisiwge talay áhmiyetli fakt bul jańa tildi baylıǵı hám ob'ektlerge mólsherlengen programmalastırıwdı ko'llay alıwı. Jańa joybar menen birge tekǵana tildi sırtqı, bálki ishki dúzilisi de ózgerdi, sonıń menen birge onıń atı da. Endi PHP qısqartpası “PHP: Hypertext Preprocessor” mánisin ańlatıwı bildirildi.
1998 jıldıń aqırında PHP paydalanıwshılardıń sanı on mıńlardan asdı. Júz mıńnan aslam Web-saytlar bul tildi qóllawın járiyalawdı. Shama menen Internettiń 10% serverlerinde PHP 3. 0 ornatılǵan edi.
1998 jıldıń iyun ayda PHP3 toǵiz ay ǵalabalıq tekseriwinen keyin rásmiy daǵaza etildi. Sol jıldıń qishida Endi Gutmans hám Ziv Suraski PHP yadrosın qaytaldan islep shıǵarıwdı baslawǵan. Olardıń tiykarǵı waziypası PHP sistemasıng ónimliligin kóteriw hám koddıń modulların jaqsılaw edi.
1999 jıldıń ortalarında birinshi ret usınıs etilgen jańa yadro “Zend Engine” dep atalǵan (“Zend”: avtorlar “Zeev” (“Zeev”) hám “Andi” (“Andi”) ısımlarınan shólkemlesken). Onı tiykarında dúzilgen jańa til PHP4 2000 jıldıń may ayında rásmiy shıǵarılǵan. Ónimlilik jaqsılangandan tısqarı, PHP 4. 0 zárúrli jańalıqlarǵa iye bolıp, sessiyalarni qollaw, buferli shıǵarıw, kiritilgen maǵlıwmatlardı qawipsiz qayta islew hám taǵı bir neshe jańa til dúziwshilerin payda bolıwınan ibarat.
Házirgi kúnlerde “Zend Engine” qayta jaqsılanıp PHP5 tili islep shıǵarıldı. Tiykarǵı ózgerisler ob'ektlerge mólsherlengen programmalastırıw modelinde bolıp, tildiń múmkinshilikleri jáne de keńeytirdi (1. 1-keste).
Házirde PHP tilinen júz mińlaǵan programmistler paydalanadı, olar tárepinen bir neshe million saytlar jaratılıp, Internettiń 20% domenlarini qurap atır.
1. 1-keste
PHP versiyaları
Baspa Sana Túsindirme
PHP 1. 0 1995 jıl, 8 iyun Rásmiy atı “ Personal Home Page Tools (PHP Tools)”. Bul “PHP” qısqartpanı birinshi ret isletilinishi.
PHP 2. 0 1996 jıl, 16 aprel Web-betlerdi “Tez hám ańsat ishaydigan qural” dep daǵaza etilgen ónim.
PHP 3. 0 1998 jıl, 6 iyun Bir kisi óndiriwshi joybardan kóp óndiriwshiler joybarına aylandı. Endi Gutmans hám Ziv Suraski kodtı qaytaldan jazıp shıǵıwdı.
PHP 4. 0. 0 2000 jıl, 22 may Jańa yadro “ Zend Engine” tiykarında dúzilgen
PHP 4. 1. 0 2001 jıl, 10 dekabr Til konstruktsiyasiga superglobal múmkinshilikler qasılgan ($_GET, $_POST, $_SESSION hám b.)
PHP 4. 2. 0 2002 jıl, 22 aprel Qawipsizlikti asırıw maqsetinde sistemanıń sazlaw “register_globals” parametri óshirilgen
PHP 4. 3. 0 2002 jıl, 27 dekabr “CGI” (Common Gateway Interface) ga qosımsha “CLI” (Command Line Interpreter) texnologiyası kiritilgen.
PHP 4. 4. 0 2005 jıl, 11 iyul PHPize hám PHP-config skriptleri ushın qóllanba betleri qosılǵan.
PHP 5. 0. 0 2004 jıl, 13 iyul Zend Engine II-jańa ob'ekt modeli kiritilgen.
PHP 5. 1. 0 2005 jıl, 24 noyabr PHP Engine islew ónimliligi jaqsılanǵan.
PHP 5. 2. 0 2006 jıl, 2 noyabr Keńeytiretuǵın filtr modullarınıń PHP sistemasında isletiw múmkinshilikleri ashıq jaǵdayı ornatılǵan (default).
PHP tilinde jaratılǵan programmalar tek serverde atqarıladı, sol sebepli bul programmalastırıw tili server tili dep da ataladı. PHP-skript serverde orınlanǵannan keyin, payda etińan nátiyje klientke (brauzerge) uzatıladı. PHP tilinde programmalastırıw ushın tómendegi qurallarǵa ıyelew kerek:
1. Web-server.
2. Maǵlıwmatlar bazasın basqarıw sisteması (MBBT) MySQL (maǵlıwmatlar bazasında saytqa qosılatuǵın maǵlıwmatlar saqlanadı ).
3. PHP interpretatori.
4. Kod jazıw ushın tekst tahrirlagichi.
5. Brauzer.
Endi PHP programmalastırıw tiliniń sintaksisi haqqında toqtalıp ótemiz. PHP programmalastırıw tilinde ózgeriwshiler $ belgisi menen baslanadı. Ózgeriwshi atı registrga seziwsheń boladı. $username hám $Username atları eki bólek ózgeriwshi atların ańlatadı. Ózgeriwshin atawda ózgeriwshi atı hárip yamasa ostki sızıq belgisi, olardan keyin belgi-háripler kompleksi yamasa astı sızıq belgisi keliwi múmkin. Mısalı :
php
$username='Barry';
$Username='White';
shesho “$username $Username”;? >
Joqarıdaǵı fragmentte eki bólek ózgeriwshi jaratıladı. Sonnan keyin nátiyjelerdi shıǵarıw ushın “shesho” operatorınan paydalanıladı. PHP sintaksisi noqatı - názerinen qaraǵanda bular hámmesi absolyut tuwrı bolıp tabıladı. Keltirilgen ssenariy nátiyjesi retinde Barry White shiǵarıladı.
PHPda siltemeler C tilindegi kórsetkishlerge analog esaplanbaydı. Olardı ózgeriwshi ma`nisine shaqırıq qılıw psevdonimi retinde qaraw kerek.
Siltemeǵa baha ózlestirilip atırǵanda ózlestirilip atırǵan ózgeriwshi atı aldına & (ampersand) belgisin qoyıw jetkilikli esaplanadı.
PHP dıń tórtinshi hám odan keying versiyalarında “superglobal” dızbekler túsinigi kiritilgen. Bul dızbekler skript atqarılatuǵın ortalıq hám serverdiń jaǵdayı tuwrısındaǵı maǵlıwmatlardı óz ishine aladı. Bul dızbeklerdiń ulıwma sanı 9.
$GLOBALS - berilgen skript kórinisi global salasınıń sol onda múmkin bolǵan hár bir ózgeriwshisine shaqırıq bar. Bul dızbektiń giltleri bolıp global ózgeriwshilerdiń atları esaplanadı.
$_SERvER - ámeldegi skripttiń web-server tárepinen ornatılǵan yamasa basqa qandayda bir jol menen orınlaw ortalıǵına baylanıslı ózgeriwshiler.
$_GET - skriptke HTTP GET arqalı beriletuǵın ózgeriwshiler.
$_POST - skriptke HTTP POST arqalı beriletuǵın ózgeriwshiler.
$_COOKIE - skriptke HTTP cookies arqalı beriletuǵın ózgeriwshiler.
$_FILES - skriptke HTTP post - fayllardı júklew arqalı beriletuǵın ózgeriwshiler.
$_ENv - skriptke átirap ortalıq arqalı beriletuǵın ózgeriwshiler.
$_REQUEST - skriptke paydalanıwshılardıń kirgiziw mexanizmleri arqalı beriletuǵın ózgeriwshiler, olarǵa isenip bolmaydı.
$_SESSION - skripttiń sol ondagi sessiyasında registratsiya etilgen ózgeriwshileri.
PHP programmalastırıw tili málim muǵdarda kemshilikler hám artıqmashılıqlarǵa iye.
PHP tili abzallıqlarına tómendegilerdi keltiriw múmkin:
1. dástúriylik
2. ápiwayılıq
3. nátiyjelililik
4. qawipsizlik
5. maslasıwshanlıq
PHP quramındaǵı til strukturası C hám Perl ga uqsawlıq ózgesheligi onıń barlıq versiyalarında saqlanıp qalǵan. PHP dıń kodların basqa belgilew tillerine ańsat jaylastırıw múmkinshiligi bar. Mısalı :
PHP az waqıt HTML
php
shesho " Bul PHP skript! ";? >
Dostları ilə paylaş: |