Printsipial elektr sxemalarida ko`p uchraydigan elementlarning shartli grafik belgilanishi

Printsipial elektr sxemalarida ko`p uchraydigan elementlarning shartli grafik belgilanishi

Nomi	Belgilanishi
Rezistor
Kondensator
Eruvchi saqlagich (umumiysi)
Elektr qo`ng’iroq
Kommutatsiya qurilma kontakti Umumiy belgilanishi: A) ulovchi B) uzuvchi V) qayta ulovchi
Mexanik bog’lanishli kontakt: A) ulovchi B) uzuvchi
Elektromexanik qurilmaning g’altagi
Diod; umumiy belgilanishi
Tugmali bosiluvchi uzgich A) ulanuvchi B) o`ziluvchi
Uzgich (viklyuchatel’): A) bir qutbli B) uch qutbli
Signallash va yoritish chirog’i
Elektr o`lchash asboblari: A) ko`rsatuvchi B) qaydlovchi V) integrallovchi G) ko`rsatuvchi va qaydlovchi

8-jadval

Printsipial elektr sxemelarda ko`p uchraydigan elementlarningshartli harfiy belgilanishi

Bir harfli kodi	Elementlar turlarining guruhi	Element turiga misol	Ikki harfli kodi
A B C F H K M P Q R S X	Qurilma (umumiy belgilanishi) Noelektrik kattaliklarni elektr yoki aksincha o`zgartkichi Kondensatorlar Saqlagichlar, himoya qurilmalari Signal qurilmalari Rele, kontaktorlar, ishga tushirgichlar Dvigatellar Asboblar, o`lchash jihozlari Kuch zanjirlarining uzgichlari Rezistorlar Boshqarish, signallash va o`lchash zanjirlarining kom-mutatsion qurilmalari Kontaktli ulanishlar	- Bosim datchigi Issiqlik datchigi - Eruvchan saqlagich Tok bo`yicha himoya elem. Kuchlanish bo`y. himoya el. Tovush signal asbobi CHirog’li signal asbobi Tok relesi Kuchlanish relesi Magnitli ishga tushirgich - Ampermetr Ommetr Vol’tmetr Vattmetr Avtomatik uzgich Termorezistor Uzgich yoki qayta ulagich Tugmali uzgich Avtomatik uzgich Turli ta`sirlardan ishlovchi uzgichlar: Sathdan Bosimdan Haroratdan Sirpanuvchi kontakt SHtirli Uyali	- BP BK - FU FA FV HA H KA KV KM - PA PR PV PW QE RK SA SB SF SL SP SK XA XP XS

2-расм. Тиристорли тўғрилагич двигатель тизимли электр юритма схемаси.

Бу тизимдаги юриткичнинг ишга туширилиши ва тезлигини ростлаш, тиристорли ўзгартиргич орқали кучланишни ўзгартириб амалга оширилади.

ТЎнинг (2-расм) асосий элементларини ярим ўтказгичли тиристорлар ташкил этади.

Тўғриланган кучланишнинг миқдори тиристорларнинг очилиш, вақтига, фазани Э.Ю.К., фазалар сонига боғлиқ бўлади. тиристорлар, AS бошқариш тизимидан бошқарилади. h дроссели, пулсацияли кучланишни текислаш учун хизмат қилади. VS7 тиристори ва R қаршиликлари динамик тормозлаш учун қўлланилади.

Г-Ю тизимида (1- расм) УА ишчи механизмини харакатлантиривчи М2 юриткич G ўзгармас ток генератори билан электрли боғланган. G генераторини ва GE қўзғатгич генераторини М1 тармоқ юриткичи харакатлантиради. М1-синхрон ёки қисқа туташган роторли асинхрон юриткич бўлиши мумкин. GE қўзғатгичдан G генераторнинг ва М2 юриткичларнинг LG, LM2 қўзғатувчи чўлғамлари озиқланади.

Бу тизим қуйидаги таркибда ишлайди М1 тармоқ юриткичи ишга туширилади. У G ва GE ларни айланма харакатлантиради. R1 қаршилик орқали GE қўзғатгичнинг номинал э.ю.к.ўрнатилади. R3 қаршилиги орқали М2 юриткичнинг LM2 қўзғатиш чўлғамида номинал қўзғатиш токи ўрнатилади. SA переключатели харакат йўналишига мос тегишли холатга уланади. R2 қаршилик орқали LG чўлғамдаги ток оширилади. Натижада магнит оқими ва G даги э.ю.к. ошади хамда ўз навбатида М2 даги кучланиш ошади. М2 юриткич тезлигини ўзгартириш яна R2 қаршилик орқали амалга оширилади.

Г-Ю тизимдаги асосий звнжир учун кучланишлар мувозанатининг тенгламасини шундай ифодалаш мумкин:

2-расм. Тиристорли тўғрилагич двигатель тизимли электр юритма схемаси.Тизимдаги М2 юриткичнинг электромеханик тавсифи қуйидагича ифодаланади:

бу ерда: - генераторнинг э.ю.к.

- асосий занжирнинг тўлиқ қаршилиги.

-генератор якорнинг қаршилиги

- юриткич якорнинг қаршилиги

- ўтказгичларнинг қаршилиги

Харакатлантирувчи М моментнинг бўлишни хисобга рлганда, М2 юриткичнинг механик тавсифи қуйидагича ифодаланади:

нинг хар бир қийматига ўзининг салт юриш тезлиги тўғри келади.