Psixiatriya ruhiy kasalliklarning kelib chiqishi, patogenezi, klinik

Farq qilish tashxisi Tipik holatlarda BAB ni aniqlash kasallik holatlari uncha-
muncha keskin bo‗lsa, qiyinchilik tug‗dirmaydi. Bosqichlarning ko‗rinish 
variantlari ko‘p bo‗lishiga qaramasdan maniakl ёки depressiv-affektiv buzilshlar 
chegarasidan chiqmaydi. Kasallikning boshlashg‗ich davri tashxis qo‗yishda ko‘p 
qiyinchilik keltirib chiqaradi .Nasliy tomonlarini, gavda tuzilishini, kasallik 
boshlanishidan avvalgi holatini: yoshini ,jinsini va boshqa holatlarini hisobga olish 
kerak.Birinchi xuruj paydo bo‗lganda BAB ni bir qator kasalliklardan ajratib olish 
anchagina qiyinchilik tug‗diradi . Bular qatoriga affektiv davriy o‗zgarishdar bilan 
(depressiya yoki Maniakal tuzilmali ) kechadigan shizofrniya , involyutsion 

---

193 
melanxoliya, Reaktiv depressiya, Ekzogen,infeksion ,intoksikatson psixozlar 
(tashqi organik psixozlar,serebral ateroskleroz,rivojlanuvchi falaj ) va boshqalar 
kiradi. Bularni bilish g‗oyat muhim chunki bunday holatlarda davriylikka moyillik 
kuzatiladi (organik davriy psixozlar). BAB ni davriy shizofreniyada chegaralashda 
shuni nazarda tutmoq kerakki, BAB xurujlari faqat affektiv patologiya bilan 
tugaydi ,davriy Shizofreniya uchun esa xurujdan-xurujga qarab klinik ko‗rinish 
murakkablashib, unga gallyutsinator vasvasa buzilishlari, ruhiy avtomatizm 
sindromi qo‗shiladi .BAB ning depressiya bosqichidi kun bo‗yi kayfiyat 
o‗zgarishini hisobga olish kerak .Bu bosqichdan chiqishda shaxsiyat o‗zgarmaydi 
va ruhiy holat to‗la tiklanadi (intermissiyaga o‗tish). Bu esa psixogen tashxisni 
osonlashtiradi, chunki shizofreniyada kun bo‗yi kayfiyat o‗zgarishi kutilmaydi va 
shaxsiyatni kasallikka xos o‗zgarishlari aniqlanadi. Anamnezda kayfiyat o‗zgarish 
davrining bo‗lmaganligi kasallikning ba‘zan involyutsiyaga yuz tutgan davrida 
boshlanishi ,kasallik holatida qo‗rquvning qo‗zg‗aluvchanlik va o‗ziga xos vasvasa 
bilan bo‗lishi, kasallikning cho‗zilib ketishi , kasallik pirovardida ruhiy 
bo‗shanglikka olib kelishi, ya‘ni involyutsion melanxoliya belgilarini BAB ning 
depression bosqichidan ajratishga imkon beradi .Reaktiv depressiya depressiv 
bosqichdan farqli ularoq, ruhan ancha tushshunarli reaktiv depressiya tuzilmasida 
ruhiy jarohat vaziyati aniq o‗z-o‗zini qondiradi. Depressiv uchlik BAB depressiv 
bos qichidagi kabi o‗ziga xos ko‗rinishga ega emas. Sirkulyar depressiya endogen 
xastalik qonuniyati bo‗yicha tashqi muhitlarga bog‗lanmagan holda kechadi. 
Reaktiv depresiyaning butun kechishi ruhiy jarohat bilan bog‗liq bo‗ladi : agar 
jarhoat hosil qilayotgan vaziyat yechilsa reaktiv depressiya tez tugaydi. Organik , 
infeksion va intoksikatsion psixozlarda buzilish davrlarining bo‗lishi, ozish va tez 
charchash (organik astenizatsiya alomatlari, intellektual pasayish), eslash 
qobiliyatining susayishi, ruhiy faollikning kamayishi, muhokama va tanqidning 
susayishi va aqlning pasayishi , bosh miyaning o‗choqli zararlanish belgilari, ya‘ni 
ruhiy-organik ko‗rinish bo‗yicha o‗zgarishi ва ularning avj olishga moyilligi BAB 
ning yuqligini tasdiqlashga asos yaratadi

---

194