Psixologiyasi. Pedagogik psixologiya


Gerontopsixologiya muammolariga doir dolzarb tadqiqotlar



Yüklə 12,64 Mb.
Pdf görüntüsü
səhifə170/240
tarix23.08.2023
ölçüsü12,64 Mb.
#140204
1   ...   166   167   168   169   170   171   172   173   ...   240
Ривожланиш психологияси

19.2. Gerontopsixologiya muammolariga doir dolzarb tadqiqotlar
Qarilik ijtimoiy kategoriya sifatida XX asrda ajratildi. Bu oxirgi 
yuz yilda Yer planetasidagi demografik o‘zgarishlar bilan bogliq.
428


Dunyo aholisining keksayishi ro‘y bermoqda, ya’ni rivojlangan 
davlatlarda keksa insonlar soni ortib bormoqda. Aholi keksayishi- 
ning sabablaridan biri tug'ilishning kamayishi, salomatlikning 
yaxshilanishi, kichik va katta yoshdagilarda o‘lim sonining ka­
mayishi, hayotning individual davomiyligining ortishidir. Bron- 
za davrida hayotning o‘rtacha davomiyligi 18—20 yil bolsa, o‘rta 
asrlarda 35 yil, XIX asrda 44 yil bolsa, XX asrda 68-72 yilni 
tashkil etadi.
Aholining keksayishi fenomeni iqtisodiy, tibbiy, huquqiy, si- 
yosiy va boshqa muammolarni tug‘diradi. Saylovchilar va tovar 
iste’molchilarining ko‘pchilik qismi keksalar bolganligi uchun 
barcha tizimlarni qayta ko'rib chiqishni talab qiladi. Rivojlangan 
Yevropa va Amerika mamlakatlarida ham keksalar muammolar- 
ini hal qilish borgan sayin qiyinlashib bormoqda (hatto uni «se- 
kin ta’sir qiladigan demograflk bomba, deb atashmoqda)1. Ay­
rim mamlakatlarda nafaqa yoshini qayta ko‘rib chiqish masalasi 
qo‘yilgan (masalan, Buyuk Britaniyada 2010-yildan keyin ayollar 
uchun nafaqa yoshi 65 yosh deb belgilab qo‘yildi).
Gerontopsixologiya — yosh psixologiyasining bolim i bolib
keksalik muammolarini o‘rganuvchi psixologiya tarm ogl sifatida 
so'nggi vaqtlarda ko‘p tadqiqotchilar e’tiborini o‘ziga tortmoqda.
Qariyalarda bilish jarayonlaridagi farqlar bo‘yicha o‘tkazilgan 
tadqiqotlarga ko‘ra, xotirani tekshirishda standart topshiriqlarni ba- 
jarishda 30 yoshli va 70 yoshli kishilar turli tezlikda bajaradi. Sod- 
da kognitiv topshiriqlar, ya’ni turli predmetlarni kattaligi bo'yicha 
xotirada taqqoslashda qariyalarga yoshlarga qaraganda 50% ko‘p 
vaqt talab etilgan. Topshiriq murakkablashtirilganda yoshlarga qar­
aganda qariyalarga 2 barobar ko‘p vaqt talab etilgan (Baltes, 1993).
Qariyalarda kognitiv jarayonlar o‘zgarishiga baglshlangan tad- 
qiqotlarda operatsiyalarning bajarish tezligini yo'qotishni kom- 
pensatsiya qilish mumkin. 1985-yilda S. Salthouse tomonidan 
o‘tkazilgan tadqiqotlarda qari mashinistkalar yoshlardan qolish-

Yüklə 12,64 Mb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   166   167   168   169   170   171   172   173   ...   240




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©azkurs.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

gir | qeydiyyatdan keç
    Ana səhifə


yükləyin